مرگ یاسر عرفات امید به شکل گیری دیپلماسی جدید و تلاش برای دست یافتن به قدرت از سر گرفته شد

حتی پیش از مرگ ״یاسر عرفات״, رهبران فلسطین چنین تصمیم گرفتند كه جسد وی پس از یك تشییع جنازه رسمی در ״قاهره״ به كرانه باختری انتقال پیدا كرده و در مقر سازمان تشكیلات خودگردان در رام الله دفن شود.پس از مرگ ״عرفات״ اندوه ازدست دادن رهبری كه حدود چهل سال نماد مبارزات مردم فلسطین بود, بین فلسطینیان اتحاد و یكپارچگی به وجود آورد.اما چنین اتحادی چندان پایدار نخواهد بود.به نوشته مجله اكونومیست,مساله‌‏ای كه اكنون بیش از هر چیز دیگری ذهن را به خود مشغول می‌‏كند این است كه آیا رهبران جدید فلسطین قدرت آن را خواهند داشت تا كشور را از بحران‌‏هایی كه در آینده‌‏ای نزدیك فراروی آن قرار دارد به سلامت عبور دهند یا خیر؟ قطعا دو فردی كه رهبری فلسطین را در دست خواهند داشت, ״محمود عباس״ معروف به״ابو مازن״ دبیر كل سازمان آزادی بخش فلسطین و ״احمد قریع״ نخست وزیر تشكیلات خود گردان خواهند بود.در سلسله مراتب قدرت در فلسطین سازمان آزادی بخش از قدرت بیشتری برخوردار است, بنابراین ״محمود عباس״ بلافاصله به جانشینی یاسر عرفات برگزیده شد.سیاست های ״محمود عباس״ و ״احمد قریع״ تقریبا یكسان است هر دوی آن‌‏ها موافق ایجاد اصلاحات در نظام سیاسی فلسطین و تقسیم قدرت میان سازمان آزادی بخش فلسطین و حكومت خود گردان این كشور هستند. همچنین هر دوی آن‌‏ها مخالف ادامه انتفاضه فلسطین خصوصا علیه غیر نظامیان اسرائیل هستند. از دیگر وجوه اشتراك سیاست‌‏های ״محمود عباس״ و ״احمد قریع״ این است كه هر دوی آن‌‏ها خواهان از سر گیری مذاكرات صلح با اسرائیل حول محور طرح نقشه راه هستند.اما هر دوی این افراد چه در احزاب خود و چه در برابر جنبش ״الفتح״ كه قدرت غالب در سازمان آزادی بخش فلسطین است, از قدرت سیاسی چندانی برخوردار نیستند.״محمود عباس״ زمانی از حمایت نسل جدید رهبران جنبش ״الفتح״ من جمله ״مروان برغوثی״ و ״محمد دهلان ״برخوردار بود.״مروان برغوثی״ رهبر جنبش ״الفتح״ در كرانه باختری است كه اكنون به جرم همدستی در قتل اسرائیلیان توسط دادگاه اسرائیل به حبس ابد محكوم شده و در زندان‌‏های اسرائیل به سر می‌‏برد.
״محمود دهلان״ نیز زمانی وزیر امنیت تشكیلات خود گردان فلسطین بود.״مروان برغوثی״ سال گذشته به رغم این كه در زندان بود, از نخست وزیری ״محمود عباس״ اعلام حمایت كرد,اما هنگامی كه ״محمود عباس״ نتوانست هیچ گونه تحولی در روابط فلسطین با ״آریل شارون״ و ״جورج بوش״ ایجاد كند امید خود را به وی از دست داد.״دهلان״ نیز در ماه ژوئیه از نیروهای مسلح طرفدار خود خواست در اعتراض به امتناع ״یاسر عرفات״ از ایجاد تغییر و تحول در ساختار پلیس فلسطین, به خیابان‌‏های نوار غزه بریزند.اما اعضای قدیمی جنبش ״الفتح״ خصوصا آنهائی كه حدود ده سال پس از اتمام دوران تبعید ״یاسر عرفات״ در تونس با وی به فلسطین بازگشتند و قدرت خود را از طریق پشتیبانی از ״یاسر عرفات״ به دست آورده‌‏اند, موانع اصلی بر سر راه ״محمود عباس״ و احمد قریع״ هستند. این افراد مرگ ״یاسر عرفات״ را سر آغاز از دست رفتن قدرت خود می‌‏دانند و معتقدند اصلاحاتی كه ״محمود عباس״ و ״احمد قریع״ قصد دارند در فلسطین به اجرا بگذارند منجر به سقوط آنان خواهد شد. آثار درگیری بر سر قدرت در میان سیاستمداران برجسته فلسطین در نشست آنان در ״رام الله״در آستانه مرگ ״یاسر عرفات״ كاملا هویدا بود. اصلاح طلبان من جمله طرفداران ״برغوثی״ محبوب‌‏ترین رهبر فلسطین پس از ״یاسر عرفات״ معتقدند هر گونه جابجایی قدرت در نظام سیاسی فلسطین باید براساس قانون انجام بگیرد. این افراد معتقدند پس از ״یاسر عرفات״ ریاست تشكیلات خود گردان تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری حداكثر تا ۶۰ روز دیگر باید به رئیس مجلس فلسطین واگذارشود.اما یاران قدیمی ״یاسر عرفات״ در جنبش ״الفتح״ كه نگران از دست دادن موقعیت خود هستند, با انتخاب رئیس جمهور از طریق برگزاری انتخابات مخالف بوده و معتقدند پارلمان فلسطین باید به طور مستقیم رئیس جمهور این كشور را برگزینند.״محمود عباس״ معتقد است انتخابات فلسطین باید تا شش ماه دیگر به تعویق بیفتد و پارلمان فلسطین باید اقدام به انتخاب رئیس جمهور موقت برای این مدت كند.اما در این میان اصلاح طلبان گوی سبقت را از رقبای خود ربوده‌‏اند. ״روحی فتوح״ سخنگوی آنان كه قدرت چندانی از خود ندارد, به عنوان رئیس جمهور موقت فلسطین انتخاب شده است. اما تردید ״محمود عباس״ و ״احمد قریع״ امید اصلاح طلبان را برای دست یابی به اهدافشان نقش بر آب كرد.اما اصلاح طلبان توانستند افكار عمومی فلسطینیان را با خود همراه سازند.نظر سنجی‌‏ها حاكی از آن است كه اكثریت مردم فلسطین نه تنها خواهان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری هستند, بلكه خواهان برگزاری انتخابات محلی و پارلمانی نیز هستند. گروه‌‏های حماس و جهاد اسلامی نیز از پیشنهاد اصلاح طلبان برای برگزاری انتخابات حمایت كرده و خواهان اتحاد همه گروه‌‏های فلسطین برای ایجاد مقدمات برگزاری هر چه سریعتر این انتخابات شده‌‏اند.این دو گروه همچنین تلویحا از ״محمود عباس״ و ״احمد قریع״ خواسته‌‏اند از اتخاذ هر گونه تصمیمی برای پایان دادن به انتقاد بپرهیزند.برخی فلسطینیان به دنبال جلب كمك قدرت‌‏های خارجی هستند. ״حسنی مبارك״ رئیس جمهور مصر گفته است, قصد دارد از دولت آمریكا بخواهد ״آریل شارون״ را متقاعد كند تا برای اجرای طرح یك جانبه خود مبنی بر تخلیه نوار غزه با فلسطینیان مذاكره كند.نقطه آغاز چنین اقدامی برقراری آتش بس میان فلسطین و اسرائیل خواهد بود.
حامیان خارجی:
گفته می‌‏شود مصر جنبش‌‏های ״الفتح״ و ״حماس״ و نیز ״محمود عباس״ و ״احمد قریع״ را متقاعد كرده تا با برقراری آتش بس موقت میان اسرائیل و فلسطین موافقت كنند.این در حالی است كه ״آریل شارون״ همواره به این بهانه كه قبل از هر گونه آتش بس باید شبه نظامیان فلسطین خلع سلاح شوند, از شركت در مذاكرات آتش بس امتناع كرده است. ״محمود عباس״ نیز در دوران نخست وزیری خود هرگز قادر به خلع سلاح شبه نظامیان نبوده است.درشرایط كنونی قدرت ״محمود عباس״ و ״احمد قریع״ حتی از گذشته نیز كمتر شده است, بنابراین احتمال برقراری آتش بس میان فلسطین و اسرائیل بسیار اندك است.در هر صورت مرگ یاسر عرفات منجربه ایجاد توافقی كم سابقه در میان سیاستمداران اسرائیل شده است. ״بوسی بیلین״ كه رهبری یك حزب طلب چپ گرا را بر عهده دارد و ״بنیامین نتانیاهو״ وزیر دارایی كابینه ״شارون״ كه خواهان اجرای سیاست‌‏های راست گرایانه در حزب حاكم اسرائیل است, از ״آریل شارون״ خواسته‌‏اند اكنون كه ״یاسر عرفات״ در گذشته است در طرح خود برای تخلیه نوار غزه تجدید نظر كرده و به دنبال توافق با رهبری جدید فلسطین باشد.برخی از ژنرال‌‏های ارتش اسرائیل و برخی از دیپلمات‌‏های این كشور نیز از ״شارون״ خواسته‌‏اند با اقداماتی همچون آزاد كردن زندانیان فلسطین, منجر به تقویت جبهه اصلاح طلبان فلسطین شود.گرچه ״شارون״ از احتمال ایجاد نقطه عطفی در روابط اسرائیل و فلسطین خبر داده, اما هنوز معقتد است اسرائیل در فلسطین طرف مذاكره ندارد. و وی هنوز می‌‏گوید تنها در صورتی حاضر به مذاكره با فلسطینیان خواهد شد كه آنان تروریسم را مهار كنند. در عین حال وی ترجیح می‌‏دهد صبر كند و ببینید روند حوادث در فلسطین به چه صورت پیش خواهد رفت.علاوه بر این ״شارون״ در خود اسرائیل نیز با مشكلات بسیاری دست به گریبان است.حزب راست گرای ملی مذهبی اسرائیل در اعتراض به تصمیم ״شارون״ برای عقب نشینی از نوارغزه از دولت وی كناره گیری كرده است.گر چه در حال حاضر ״شارون״ اقلیت پارلمان اسرائیل را در اختیار دارد, اما به لطف حزب چپ گرای مخالف دولت توانسته است و موافقت اكثریت اعضای پارلمان را با طرح تخلیه نوار غزه همراه سازد. اما وی در سایر جبهه ها با شكست مواجه شده و مدیریت امور اسرائیل از دست وی خارج شده است.بنابراین ״شارون״ با حمایت حزب كارگر مخالف دولت طرح تخلیه نوار غزه را به تصویب رسانده و قصد دارد برای تصویب بودجه سال آینده,اسرائیل نیز از احزاب مذهبی كمك بگیرد. راه حل دیگری كه وی در پیش رو دارد این است كه بار دیگر حزب كارگر را كه تحت رهبری دوستش ״شیمون پرز״ قرار دارد دعوت به تشكیل دولت ائتلافی می كند. این اقدام وی یعنی پیوستن حزب لیكود به دشمنان دیرینه‌‏اش منجر به تضعیف وجهه این حزب خواهد شد و بالاخره این كه آخرین چاره‌‏ای كه فراروی شارون قرار دارد برگزاری انتخابات زود هنگام است.اما نبرد واقعی ״شارون״ در جبهه دیگری است. وی می‌‏داند كه ״محمود عباس״ یا هر كس دیگری كه رهبری فلسطین را در دست داشته باشد, تنها در صورتی حاضر به همكاری با وی در خصوص تخلیه نوار غزه خواهد بود كه اسرائیل پس از تخلیه نوار غزه از كرانه باختری نیز عقب نشینی كرده و طبق طرح نقشه راه این سرزمین‌‏ها را در اختیار فلسطینیان قرار دهد.این همان نكته‌‏ای است كه ״تونی بلر״ نخست وزیر انگلیس در گفت‌‏وگو با ״جورج بوش״ در میان نهاد. بلر معتقد است تخلیه نوار غزه باید نخستین اقدام اسرائیل برای اجرای طرح نقشه راه باشد. این اظهارات ״تونی بلر״, ״شارون״ را كه قصد دارد نوار غزه را تخلیه كرده اما هم چنان نیمی از كرانه باختری را برای مدتی طولانی تحت كنترل خود داشته باشد, هراسان ساخته است.

منبع : سایر منابع