روز زن کدام است؟

خرده فرهنگ های متفاوت موجود در جامعه ایرانی، همواره در برابر پرسش هایی از این دست، مواضع متفاوت و گاه متضادی اتخاذ كرده اند. این مواجهه در برخی موارد به تصمیماتی سازگار و دلنشین می انجامد و گاهی نیز به كمدی - درام هایی مضحك و اشك آور تبدیل می شود. شركت های خارجی به بهانه كریسمس و سال نو مسیحی اعلام حراج می كنند و روی اعلامیه هایشان می نویسند این كار جهت رفاه حال هموطنان مسیحی انجام شده است.
شركت های داخلی هم برای كم نیاوردن در حوزه تامین رفاه حال هموطنان مسیحی، عزمشان را جزم می كنند تا حراج پر و پیمان تری برگزار كنند. عاشق های بینوای ایرانی كه در سالیان دور تنها موظف به خرید هدیه عید نوروز و اعیاد مذهبی بودند، امروز باید تاریخ تولد معشوق عزیز را (برای خرید كادو) به خاطر داشته باشند، آیین های مربوط به روایت های متفاوت روز مادرزن و پدرزن را به جا بیاورند، تاریخ های مربوط به سالروز عقد و ازدواج و جشن نامگذاری فرزند و ختنه سوران بچه ها را در دفترچه یادداشت یا نوت بوكشان Save كنند و این آخری ها هم كه جشن والنتاین، به طرز حیرت آوری میزان حداقل دستمزد و مزایا برای عاشق شدن را ارتقا داده است. احتمالاً تا چند سال دیگر مشاركت در برگزاری جشن اجق وجقی هالووین هم به آیینی ارجمند كه ریشه در فرهنگ ایران باستان دارد بدل خواهد شد.
مسئله روز زن اما ویژگی های دیگری هم دارد. برخی از مدافعان حقوق زنان استدلال می كنند كه نامیدن یك روز خاص به نام «زن» نشانی از همان بی توجهی به زنان از سوی مردانی است كه می خواهند ۳۶۴ روز سال و بل ۳۶۵ روز آن (در سال های كبیسه) را از آن خود كنند. طبقه ذكور نیز منتظر می ماند تا حوالی روز زن، كه روزش را غر بزنند كه چرا ما «روز» نداریم و آنها باید روز داشته باشند و مخفیانه كادویی دست و پا كنند و به دیدار عیال بشتابند و فردا هم هر كسی كه كادو خریدنش لو می رود را مسخره كنند. با این حال گمان می رود كه هم مردان و هم زنان، وجود چنین روزی را به رسمیت شناخته باشند و اهمیتش را درك كرده باشند. دلایل این تصمیم می تواند متفاوت و متعدد باشد. اما شاید فیلسوف پسندترینش این باشد كه نگاهی به تاریخ انسانی، چه در گذشته و چه در روزگار نو، به سادگی آشكار می كند بر این نیمه جامعه انسانی (كه البته مثل اینكه كمی از نیمه هم بیشتر شده) ستم های فراوانی در حوزه ها و عرصه های مختلف رفته است. از این رو نه تنها شایسته است كه مقام آنان را در قالب یك «روز» گرامی داشته باشیم كه باید در برخی موارد، حتی در شرایط مساوی، به نفع آنان حكم كنیم و برایشان قائل به «تبعیض مثبت» باشیم.
پرسش اما این است كه آیا برای ما كه روز میلاد پربركت حضرت زهرا(س) را به نام روز زن نامیده ایم و سال ها است در سایه اش كدورت ها را كنار می گذاریم و حرمت و احترام مان را به زنان و مادران ابراز می كنیم، «هشتم مارس» یا همان روز جهانی زن چه فایده دارد؟ ایرانی های رادیكال، اسب شان را زین كرده اند تا ثابت كنند روز زن، روز جهانی زن است و احتمالاً از هرگونه اقدامی برای تعطیل كردن كادوفروشی ها در روز دیگر زن، كوتاهی نخواهند كرد. عده ای نیز كاری به كار مارس و ژوپیتر و امثالهم ندارند و می گویند ما روز خودمان را داریم و آنها هم روز خودشان را. اما بسیارند كسانی كه به راستی در مواجهه با چنین پرسشی بدون پاسخ مانده اند و این همان داستان خرده فرهنگ ها است. قاعدتاً پاسخ به چنین پرسشی نه كار این ستون است و نه هدف نگارنده آن. تنها به یك نكته می توان اشاره كرد، حضور در جامعه جهانی و مشاركت با دستاوردهای جهانیان، ضرورتاً به معنای فراموش كردن ویژگی های بومی و دینی نیست. قرار نیست همه دنیا داروندارشان را رها كنند و بنشینند و ببینند در آن سوی آب ها چه كسی برایشان تصمیم می گیرد.
اتفاقاً تصمیماتی از این دست، بیش از آنكه نرخ مبادلات فرهنگی ما با جهان را افزایش دهد، حاصلی جز سرگیجه و حواس پرتی جامعه شناختی نخواهد داشت، وگرنه رها كردن عید نوروز و عید قربان و گردو شكستن در روز استقلال آمریكا و كارناوال «ماردی گرا» و این بساط ها، بیشتر ایده مجنونان است. قرار هم نیست كل پروژه روز جهانی زن را در كادو دادن خلاصه كنیم و بعد بخواهیم تصمیم بگیریم برای كمك به اقتصاد خانواده كدام روز را انتخاب كنیم. تجربه نشان داده است ایرانیان چنان نسبتی با دینشان برقرار كرده اند كه تصمیم می گیرند روزهای شادی شان را از میان ایام مبارك دینی و ملی شان برگزینند و تجربه حضور اسلام در ایران زمین نیز شاهدی بر این مدعاست. اما روز جهانی زن (هشتم مارس) می تواند خاستگاهی جدی و تاثیرگذار برای حضور زنان ایرانی در عرصه جهانی باشد. متولیان امر نیز می توانند با تفكیك این دو موضوع از یكدیگر، زمینه های لازم برای این حضور را، كه در نهایت ثمری جز سود و بهره نخواهد داشت، فراهم آورند. حفظ شأن و جایگاه روز تولد دخت پیامبر رحمت، حضرت زهرا(س) نیز پدیدآورنده بركتی است تا در سایه اش مردمان دوباره مهر بورزند و بیاموزند كه از دوستی ها و عشق ها جز با مراقبت و پاسداری، چیزی به جای نمی ماند. آقایان هم خست به خرج ندهند. خریدن دو كادو، كار چندان دشواری نیست. ایرانی ها دو «روز زن» دارند.

حمیدرضا ابك

منبع : روزنامه شرق