کارشناسی ارشد اقتصاد

تقریبا هر روز دو سه بار با این سوال روبرو می شوم که گرایشهای مختلف اقتصاد در دوره کارنشاسی ارشد این رشته کدامند؟ اخیرا هم خانم نجمه بقایی دو سه باری این سوال را به صورت جدی از من پرسیده اند. از همین رو بر آن شدم تا مختصری در این باره بنویسم. البته اگر در مواردی که اطلاعات من کامل نبود دوستان می توانند نوشته من را تکمیل کنند.
۱) علوم اقتصادی- نظری (محض):
این گرایش کارشناسی ارشد اقتصاد در تمامی دانشکده های اقتصاد ایران وجود دارد. این دوره دارای ۳۲ واحد درس است. اقتصاد خرد، اقتصاد کلان، اقتصاد سنجی، اقتصاد ایران و اقتصاد اسلامی و یکی دو درس اختیاری هم در این دوره ارائه می شود. برای مثال در دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی نظامهای اقتصادی ارائه می شود و البته در چند سال اخیر این درس توسط دکتر مسعود درخشان تدریس شده است یا در دانشگاه تهران اقتصاد سنجی پیشرفته. الیته خدا را شکر هیچکدام از دانشکده های اقتصاد ایران به جز شریف برنامه آموزشی و دروس خود را بر روی سایت خود ندارند. البته برخی دانشکده های اقتصاد بین ۶ تا ۹ واحد پیش هم به صورت اجباری برای دانشجویان حاضر در این گرایش ارائه می دهند. دروسی مانند زبان پیش یا ریاضیات پیش و روش تحقیق. شخصا معتقدم آنچه که در این دوره به عنوان دروس پیش ارائه می شود هیچگونه ارزشی ندارد. به خصوص که در معدل دانشجویان هم تاثیری ندارند و نه استادان انگیزه لازم را برای تدریس دارند و نه دانشجویان برای جدی گرفتن این دروس. البته در خصوص دروسی مانند اقتصاد ایران هم باید بگویم که در دانشکده اقتصاد شیراز این درس در دوره کارشناسی ارشد ارائه نمی شود. اما استادانی مانند دکتر محمد مهدی بهکیش یا مسعود نیلی این درس را به خوبی تدریس می کنند. باید بگویم که معمولا رتبه های زیر ۵۰ کارنشاسی ارشد اقتصاد این گرایش را انتخاب می کنند. سالهای گذشته معمولا رتبه های پایین دانشکده اقتصاد تهران را در اولویت قرار می دادند. اما استثنائاتی هم در این حوزه وجود دارد. برای مثال در سال ۱۳۸۲ رتبه های یک و دو دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی را انتخاب کرده بودند. اما در طی چند سال اخیر دانشکده اقتصاد شریف این بازی را به هم زده و رتبه های بین ۱ تا ۱۰ علاقه شدیدی به حضور در این دانشکده نشان داده اند. پایان نامه های دانشجویان این گرایش اغلب پیرامون اقتصادسنجی می چرخند ولی کمتر به مساله مدلسازی توجه می کنند.. به نظرم استادان ایرانی هم مدلسازی بلد نیستند.
۲) توسعه اقتصادی:
این گرایش در رتبه دوم جای داشت. معمولا دانشجویان پس از توسعه گرایش شماره ۱ شاخه توسعه اقتصادی را انتخاب می کنند. تنها تفاوت این گرایش با گرایش بالا در ۶ واحد است که تحت عنوان توسعه اقتصادی یا اقتصاد توسعه ارائه می شوند. البته در ایران کمتر تفاوت میان این توسعه اقتصادی و اقتصاد توسعه مورد توجه قرار می گیرد. البته دانشکده ای مانند دانشکده اقتصاد شریف چندان توجهی به این درس ندارد. تفاوت عمده ی این گرایش با گرایش فوق در پایان نامه های آنها است. معمولا موضوعاتی در این گرایش انتخاب می شوند که مربوط به حوزه های است که نیاز چندانی به اقتصاد سنج ندارند اما استثنائاتی هم وجود دارد.
۳) اقتصاد انرژی و محیط زیست:
این گرایش هم تنها ۶ واحد با گرایش شماره ۱ اختلاف دارد و معمولا هم در دانشکده اقتصاد تهران برای حوزه محیط زیست ۶ واحد با عنوان اقتصاد محیط زیست ۱ و ۲ ارائه می شود. شخصا تصورم بر این است که در ایران استادی که متخصص حوزه اقتصاد محیط زیست باشد وجود ندارد و در دانشکده اقتصاد تهران هم دکتر شرزه ای در این حوزه حرفی برای گفتن دارد که تا آنجا که من مئانم ایشان بیشتر به اقتصاد منابع و خرد علاقه دارد و بعید می دانم که با مباحث جدید اقتصاد محیط زیست آشنایی داشته باشد. در دو درس اقتصاد محیط زیست ۱ و ۲ هم بیشتر موضوعات بخش عمومی مورد توجه قرار می گیرد. تنها گزینه ای که می تواند دانشجویان این گرایش را متمایز نماید انتخاب موضوعی در این حوزه است که الزامی برای آن وجود ندارد و استادی هم برای این کار وجود ندارد.
۴) تجارت الکترونیک:
این گرایش یکی دو سالی است که در دانشکده اقتصاد تهران به راه افتاده است. بعید می دانم در این دانشکده استادی وجود داشته باشد که متخصص این حوزه باشد. معمولا هم این گرایشات تازه تاسیس با سردرگمی استادان در تعیین سرفصل های درسی روبرو هستند اغلب دانشجویان از این انتخاب سرخورده می شوند. صادق الحسینی در این گرایش تحصیل می کند و می تواند حرفهای مرا تکمیل کند. بعید می دانم که اجباری هم برای انتخاب موضوع پایان نامه در این گرایش وجود داشته باشد و دانشجو آزاد است. البته خبر دارم که رتبه های خوبی جذب این رشته شده اند اما راضی نیستند.
۵) برنامه ریزی و تحلیل سیستمها:
این گرایش را تا آنجا که من به خاطر دارم تنها در اصفهان و شیراز ارائه می شود. البته در شیراز دکتر سید حسین ذوالنور هست و یک تنه هم می تواند از پس دروس مربوطه برآید. اما اصفهان گه گاه در این گرایش دانشجو می پذیرد.
● اما چند نکته باقی می ماند:
اگر به اقتصاد سیاسی علاقه مند هستید باید بگویم که در هیچ یک از این گرایشات این درس ارائه نمی شود. چرا نمی دانم؟ اما یادم هست که بچه های دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی علاقه شدیدی به این درس داشتند اما هیچگاه ارائه نشد.
درس اقتصاد ریاضی در هیچ یک از این گرایشات ارئه نمی شود و اقتصاد سنجی هم که ارائه می شود چیزی بیش از دوره کارشناسی نیست. به خصوص که اگر دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی باشید و فردی همچون منوچهر عسگری این درس را ارائه بدهد. اما در دانشکده اقتصاد شریف اقتصاد سنجی به شدت مورد توجه است.
تئوری بازیها در هیچ یک از این گرایشات تدریس نمی شود و البته کسی هم در استادان ایرانی نیست که به خوبی بر این مبحث تسلط داشته باشد.
ارزیابی طرحهای اقتصادی به هیچ عنوان در این دوره مورد توجه قرار نمی گیرد.
سرفصل هایی همچون جهانی شدن، ریاضیات برای اقتصاد، اقتصاد نیروی کار، اقتصاد نهادگرایی نیز ارائه نمی شوند.
البته گه گاه هم در برخی دانشکده های اقتصاد دروسی مانند سیاستهای صنعتی توسط دکتر احمد میدری ارائه می شود که در نوع خود جالب هستند.
اما خانم بقایی معتقدم هیچ فرقی نمی کند که در کدامیک از این گرایشات تحصیل کنید. به نظر من اول سرکار بروید و در یکی از گلابی ترین دانشکده های اقتصاد ایران درس بخوانید مدرک را تحویل دهید و پول درآورید مثل دانشگاه آزاد یا تهران. اما اگر به فکر ادامه تحصیل هستید بهتر است به فکر رفتن به دانشکده های اقتصاد خارج از کشور باشید. در ایران تقریبا هیچ تفاوتی میان رتبه یک کارشناسی ارشد اقتصاد و آخرین رتبه قبولی دوران شبانه یا دانشگاه آزاد وجود ندارد (بچه های سبانه دلگیر نشوند). جامعه با همه آنها یکسان برخورد می کند و بیرون از این محیطها هیچ تفاوتی بین آنها قائل نیستند. نه در محل کار و نه هیچ جای دیگری. انتخاب شغل هم تقریبا در ایران به هیچ عنوان ربطی به این ندارد که در کدام گرایش تحصیل کنید. به گمانم اگر می خواهید ادامه تحصل دهید باید به دنبال معیارهای دیگری بروید. مثل اینکه در کدام دانشکده احتمالا می شود دوست دختر یا دوست پسر بهتر و مطلوب تری پیدا کرد یا اینکه کدام دانشکده اقتصاد به منزل شما نزدیک تر است و یا دوستانتان در کدام دانشکده اقتصاد هستند و می خواهید همگی با هم باشید. یا اینکه دانشکده اقتصاد تهران پارکی زیباست برای تفریح و علامه یک دبیرستان دخترانه بیش نیست. به یاد دارم که محمد مالجو در کتاب سرگذشت علم اقتصاد در جواب به پرسشگر می گوید که تنها دلیل من برای انتخاب دانشکده اقتصاد تهران در سه دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری این بوده که این دانشکده به خانه مان نزدیک بوده است و الا هیچ تفاوتی میان دانشکده های اقتصاد در ایران نیست.

http://farhady.blogfa.com
نوشته شده توسط محمد فرهاد