مبادله گاز با فرمول جدید، فصلی نوین در روابط ایران و ترکمنستان

«فرمول جدید قیمت گاز وارداتی از ترکمنستان به ایران تعیین شد» این عبارت، تیتر قالب روزنامه های صبح امروز کشور است که به نقل از مهندس سید رضا کسایی زاده، مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران نقل شده است.
خرید گاز از ترکمنستان و انتقال آن به ایران بر اساس قرارداد ۱۳۷۴میان دو کشور موضوعیت پیدا کرد؛ قراردادی که به مدت ۲۵سال میان دو کشور امضا و ترکمنستان در قالب آن متعهد شد تا صدور گاز به ایران را با قیمت ثابت و به تدریج تا سقف سالانه ۸ میلیارد متر مکعب افزایش دهد، ضمن آن که در سال ۲۰۰۷ میلادی نیز متعهد شد سالانه ۱۴ میلیارد متر مکعب گاز به کشورمان تحویل دهد.
این حجم صدور گاز با احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به ایران موسوم به "کربجه – کردکوی" به طول ۲۰۰ کیلومتر محقق شد؛ خط لوله ای که شرکت ایرانی ملی مهندسی و ساختمان نفت آن را با صرف هزینه ای افزون بر ۱۹۵میلیون دلار احداث کرد.
براساس قرارداد ایران و ترکمنستان، کربجه به عنوان نقطه آغاز طرح در خاک ترکمنستان و کردکوی نیز به عنوان نقطه تحویل گاز در خاک ایران مشخص شد؛ به این ترتیب واردات گاز ایران از ترکمنستان از سال ۱۳۷۶ آغاز شد.
به دنبال درخواست ترکمنستان از ایران مبنی بر بازنگری قیمت گاز، مقام های دو کشور در اواخر سال گذشته براساس قرارداد فی مابین، الحاقیه ای را امضا کردند که برمبنای آن قیمت خرید گاز از ترکمنستان به مدت ۶ ماه به صورت ثابت و در قالب قرارداد انجام شود.
از آن زمان دو کشور مذاکرات فشرده و منظمی را آغاز کردند تا ضمن تحکیم بخشیدن به روابط و مناسبات سیاسی، منافع آنها نیز در این تجارت پایاپای (خرید گاز و فروش برق) حفظ شود.
نخستین دور مذاکرات جدید ایران و ترکمنستان در اواخر فروردین امسال انجام شد که محوری ترین موضوع آن رسیدن به فرمولی واحد برای تعیین قمیت گاز با حفظ منافع ملی دو کشور، همچنین سرمایه‌گذاری مشترک در میدان گازی یولاتان بود. سرانجام در آخرین دور گفت و گوها که در سه روز پیاپی (۱۸ تا ۲۰ تیرماه امسال) به سرپرستی کسایی زاده در ترکمنستان انجام شد، ایران و ترکمنستان به این مهم دست یافتند و با تعیین فرمول جدید فرمول قیمت و نهایی کردن آن فصل دیگری در روابط میان کشور گشوده شد.
براساس این توافق و نهایی شدن این مهم، قیمت جدید گاز وارداتی ایران از ترکمنستان از ابتدای جولای ۲۰۰۹ براساس فرمولی وابسته به فرآورده های نفتی شامل نفت گاز، نفت کوره کم سولفور و پرسولفور، تعیین و محاسبه خواهد شد.
با توجه به وابسته شدن قیمت گاز به قیمت فرآورده های نفتی و پایین بودن قیمت کنونی آنها در بارازهای جهانی، به نظر می آید در شش ماه نخست سال به دلیل کاهش تقاضای این حامل انرژی، قیمت گاز وارداتی ایران در مقایسه با قیمت پیشین آن نیز کاهش قابل چشمگیری داشته باشد، ضمن آنکه با کاهش قیمت جهانی نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی، قیمت گازطبیعی نیز کاهش می یابد و این موارد پیامدهای مثبتی برای کشورمان به شمار می آیند.
از طرفی در آخرین دور مذاکرات میان مقام های ایران و ترکمنستان، حجم خرید گاز از این کشور از سقف کنونی تعیین شده در قرارداد که براساس سالانه ۸ میلیارد متر مکعب تنظیم شده بود، از شش ماه آینده به ۱۴ میلیارد مترمکعب در سال افزایش خواهد یافت.
این مقدار گاز از میدان گازی دولت آباد ترکمنستان تامین خواهد شد و برای انتقال آن به ایران که مرز تحویل آن سرخس خواهد بود، نیاز به احداث خط لوله است.
شاید بتوان یکی از مهم ترین دلایل طولانی شدن زمان مذاکرات میان ایران و ترکمنستان را برای رسیدن به توافقی واحد، نوسان شدید قیمت های جهانی نفت و گاز در سال گذشته برشمرد، ضمن آنکه بحران های اقتصادی نظام مالی آمریکا و گسترش آن به بازارهای اروپایی را که عامل اصلی این نوسان ها بود، نباید از نظر دور داشت.
آمد و شدهای مقام های ایران و ترکمنستان به کشورهای همدیگر و تلاش آنها برای رسیدن به نقطه مشترک، از عزم راسخ آنها برای قوت بخشیدن به روابط و تامین منافع دو طرف حکایت داشت و با رسیدن به توافق نهایی، چشم انداز روشن دیگری در افق پیش روی این دو کشور مسلمان گشوده شد که جز این نیز انتظار نمی رفت.
تعیین فرمول جدید قیمت گاز و محاسبه آن براساس قیمت فرآورده های نفتی، هر دو کشور ایران و ترکمنستان را بهره مند خواهد کرد و به آنان اجازه خواهد داد تا با کمترین ریسک حاصل از افت و خیزهای قیمت های جهانی، در معامله ای برد _ برد به تجارتی پا یا پای بپردازند.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا