افلاک و اختران در مثنوی

جستجوی رازهای سپهر و نشان دادن نقش و تأثیر ستارگان بر زندگی انسان‌ها، یکی از درونمایه‌های مورد علاقهٔ شاعران و نویسندگان بزرگ فارسی است. در شاهکارهای ادبی گاه به‌عنوان تفنن و گاه با نگاهی علمی، سیر اختران دستمایهٔ آفرینش و ابداع اشعار یا وسیله‌ای برای بیان آموزه‌های خاص عرفانی، اخلاقی و تعلیمی قرار گرفته است.
از این رهگذر، بهره‌گیری از جنبه‌های اساطیری و باورهای عامیانه و خرافی به پدیده‌های آسمانی، چشم‌اندازی بسیار وسیع به‌خود گرفته و نگاه شاعرانه و تأویل‌گرا به زیبائی‌های ظاهری آسمان و پدیده‌های آن، موجب خلق تعبیرها و توصیف‌های دلربا گشته است. حضور پربسآمد اصطلاحات، اسطوره‌ها و دانش‌های کهن نجوم در ادب فارسی در حدی است که در بسیاری از مواقع فهم این متون و لذت بردن از آنها بدون آشنائی با مصطلحات نجومی، به‌ویژه نجوم احکامی، دست نیافتنی جلوه می‌کند.
احکام نجوم یا اخترشناسی انگیزهٔ اصلی علم نجوم ابتدائی بود. این دانش از نگاه انسان‌های دوره‌های کهن در تمام شئون زندگی خصوصی و اجتماعی بشر دخالت مستقیم داشته و ”مدت‌ها به‌عنوان محرمانه‌ترین و مهم‌ترین علوم آدمی به حساب آمده است.“

دکتر محمدرضا صرفی

منبع : گوهر گویا