بقعه قیدار نبی ، خدابنده

بنای بقعه به قیداربن اسماعیل‌بن ابراهیم (ع) كه از پیامبران بنی‌اسرائیل است، تعلق دارد. این بنا ابتدا بر روی سه ردیف سنگ سبزِ تراشیده، و با آجر ساخته شده است و تركیب كلی آن، از دو «چهار تاقی» چسبیده به‌هم تشكیل یافته است. چهارتاقی نخستین به عنوان هشتی با پوشش گنبدی ساخته شده و سقف آن بر چهار جرز استوار گشته است. در حدفاصل دو جرز، از سمت غرب، درِ ورودی بقعه قرار گرفته است. این قسمت به سبك چهارتاقی ساخته شده است؛ با این تفاوت كه دیوار به جرزِ باربر تبدیل شده است. تا ارتفاع یك متری، دورتادور بنا، با كاشی‌های شش گوش به رنگ‌های فیروزه‌ای. بنفش، سیاه و سفید پوشیده شده است. بر فراز بنا، گنبد دو پوششه‌ای نشسته است : پوشش نخستین، سقف بقعه را تشكیل می‌دهد و از درون با گچ‌بری‌های بسیار زیبایی پوشیده شده است. این گچ‌بری‌ها با نقش‌های گل‌وبوته، لچك‌وترنج، تصویر خیالی فرشتگان، درخت تزئینی كه همان درخت معروف زندگی است، و پرندگان بسیار زیبا طراحی شده‌اند و همه آن‌ها با دو رنگ آبی و طلایی جلوه‌گر شده‌اند. در گوشواره‌های جرز شرقی، تزئینات اولیه بر اثر رطوبت حاصله از فیل‌پوش‌های سقف فرو ریخته‌اند كه در دوران قاجاریه مرمت یافته‌اند.
تزئینات بنا با توجه به سبك گچ‌بری‌ها و مفهوم تصویرها به دوره‌ صفویه مربوط است. ساختمان بقعه در سه تاریخ به پایان رسیده است : ساختمان بقعه در سال 719 هجری قمری بنا نهاده شد؛ گنبد بنا در سال 751 هجری قمری بر فراز آن ساخته شد، و گچ‌بری بنا در قرن 11 هجری قمری اجرا شد. گنبد این بنا، در عین سادگی، بسیار جالب و به سبكی خاص و از نوع گنبدهای زنگوله‌ای است.
ضریح قیدار نبی به طرز زیبایی از چوب گردو ساخته شده است و تزئیناتی از قبیل طرح‌های هندسی و گل و بوته را بر روی آن حكاكی كرده‌اند. در دوران صفویه به لحاظ حفاظت آن، ضریح دیگری بر آن صب گردیده كه با تركیبی از گره‌سازی و شمسه اجرا شده است.
این بقعه را زایرسرای بزرگی محصور كرده است كه با طرح مستطیلی و به سبك خاصی ساخته شده و تقلید ناقصی از سبك بناهای چهار ایوانی است. به استثنای ضلع شرقی صحن بنا كه طاق‌نماست، در بقیه ضلع‌ها، حجره‌هایی به عنوان محل سكونت زایران احداث شده است. حجره‌های ضلع غربی، به جهت شیب تند زمین، در دو طبقه ساخته شده كه طبقه زیرین آن به محل مَركَبِ زایران اختصاص داشته است. در كنار درِ ورودی ضلع جنوبی دو برج دیده می‌شود كه بر یك پایه ساخته شده‌اند و زنجیر عدالت جهت دادخواهیِ مردم از آن آویزان است.