مشارکت مردان در تامین سلامت مادران

بیش از ۱۶ سال است كه هرساله مراسمی در سراسر جهان در روز جهانی جمعیت (یازدهم جولای، همزمان با بیستم تیرماه) برگزار می‌شود. در مراسمی كه در این روز و هفته پس از آن برگزار می‌شود، عناوین متفاوتی مورد بحث قرار می‌گیرند. این عناوین در طی سال‌های گذشته تغییراتی زیادی را تجربه كرده‌اند. برخلاف انتظار، عناوینی كه در سال‌های اخیر برای بزرگداشت این روز در نظر گرفته شده است، كمتر به كاهش كمی جمعیت پرداخته و بیشتر سلامت جامعه را مورد تاكید قرار داده‌اند.
عنوانی كه در سال جاری برای بزرگداشت روز جهانی جمعیت در نظر گرفته شده است، مشاركت مردان در تامین سلامت مادران است. این مشاركت در سه فصل و دوره زمانی جدا مورد بحث قرار گرفته است. دوره زمانی اول مشاركت و همكاری است كه توسط مردان می‌تواند در زمینه پیشگیری از بارداری‌های ناخواسته و پرخطر اتفاق بیفتد. دوره زمانی دوم مشاركت و همكاری آن دسته از همراهی‌هایی است كه توسط مردان می‌تواند در طی دوران بارداری و تا انجام یك زایمان سالم و بی‌خطر وجود داشته باشد و دوره سوم این مشاركت و همكاری در آن دسته از همراهی‌ها و كمك‌هایی است كه آقایان می‌توانند در دوران پس از زایمان، در مراقبت‌از فرزند و پرورش او انجام دهند.
اگر بخواهیم به عنوان مشاركت مردان در پیشگیری از بارداری بپردازیم باید گفت كه مشاركت همسران در تنظیم خانواده و استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری را می‌توان به دو دسته كاملا جدا تقسیم كرد. پیش از این تقسیم‌بندی باید به نكته مهمی اشاره كرد و آن نكته این است كه تنظیم خانواده و پیشگیری از بارداری وظیفه‌ای نیست كه تنها به عهده زن خانواده باشد و بنابراین مراجعه به واحدهای تنظیم خانواده و دریافت خدمات و روش‌های پیشگیری از بارداری نباید فقط توسط زن خانواده انجام شود و مرد نیز باید همراه با همسر خود در واحد دریافت خدمات تنظیم خانواده حضور یابد. این همراهی و حضور به ویژه در اولین مراجعه به واحد تنظیم خانواده اهمیت بیشتری دارد، زیرا مشاوره تنظیم خانواده و انتخاب روش پیشگیری از بارداری به‌طور عمده در اولین مراجعه اتفاق می‌افتد و حضور مرد و اظهارنظرهای او می‌تواند وضعیت بهداشت باروری خانواده را بهتر به تصویر بكشد و به ارایه‌دهنده خدمت كمك كند تا بتواند این زوج را در بهترین مسیر ممكن، در پیشگیری از بارداری و انتخاب مناسب‌ترین وسیله راهنمایی كند.
ـ دسته اول مشاركت مردان در پیشگیری از بارداری را می‌توان استفاده همسران (مردان) از روش‌های تنظیم خانواده عنوان كرد. روشن است كه روش‌های مردانه پیشگیری از بارداری در مقایسه با روش‌های زنانه سالم‌تر و كم‌عارضه‌تر هستند. مقایسه بین بستن لوله‌های مردان و زنان از نظر مدت عمل، نیاز به بیهوشی، نیاز به بستری و نیاز به استراحت‌های پس از عمل به خوبی این تفاوت را نشان داده و آسان‌تر بودن روش بستن لوله‌های مردان را ثابت می‌كند. در ارتباط با كاندوم كه یك روش مردانه دیگر است، شایان ذكر است كه این روش نیز بدون داشتن عوارض روش‌های هورمونی از بارداری پیشگیری كرده و علاوه بر پیشگیری از بارداری، از انتقال بیماری‌های قابل انتقال از راه تماس جنسی نیز جلوگیری می‌كند. آخرین بررسی‌های انجام شده در كشور ما نشان می‌دهد كه حدود سه درصد خانواده‌ها از روش بستن لوله در آقایان و ۳/‌‌۹ درصد خانواده‌های كشورمان از روش كاندوم استفاده می‌كنند. شایان ذكر است كه استفاده از این دو روش، به ویژه روش كاندوم در طی سال‌های گذشته در كشور ما از سیر رو به رشدی برخوردار بوده است كه امیدواریم این سیر رو به رشد در طی سال‌های آینده نیز ادامه پیدا كند.
ـ نوع دوم مشاركت مردان در تنظیم خانواده را می‌توان در همراهی كه همسران می‌توانند با خانم‌های خود در استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری داشته باشند عنوان كرد. بیش از ۳۰ سال قبل یك بررسی در كشور ما انجام شده است. در این بررسی خانم‌های مراجعه‌كننده به واحدهای تنظیم خانواده به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول خانم‌هایی بودند كه خود مستقیما به واحد تنظیم خانواده مراجعه كرده و آموزش‌های لازم درباره قرص‌های پیشگیری از بارداری به آنها داده شده و در نهایت بسته قرص در اختیار آنها گذاشته شد. دسته دوم خانم‌هایی بودند كه همراه همسران خود به واحد تنظیم خانواده مراجعه كرده بودند و پس از اینكه آموزش‌های لازم به آنها داده شد، بسته قرص در اختیار همسر (شوهر) گذاشته شد و از او خواسته شد كه در استفاده از قرص به همسر خود تاكید كرده و به او كمك كند. پس از شش ماه میزان تداوم مصرف قرص در این دو گروه اندازه‌گیری و مقایسه شد. در گروهی كه خانم‌ها به تنهایی به مركز ارایه خدمت مراجعه كرده بودند، میزان تداوم مصرف قرص پس از شش ماه كمتر از ۳۰ درصد بود در حالی كه میزان تداوم مصرف قرص در خانم‌هایی كه با همسران خود مراجعه كرده بودند و قرص پیشگیری از بارداری در اختیار همسر آنها قراد داده شده بود بیش از ۸۰ درصد بود.
به یاد داشته باشیم كه جمهوری اسلامی ایران در برنامه تنظیم خانواده از كشورهای پیشتاز جهان بوده است و تغییرات بس عظیمی را تجربه كرده است، به نظر می‌رسد كه با آگاهی‌رسانی وسیع در رابطه با مشاركت مردان در بهداشت باروری و تنظیم خانواده، براساس اعتقادات و مبانی دین مبین اسلام، به‌صورت الگویی برای سایر كشورهای جهان در آییم.‌

منبع : روزنامه سلامت