امروز این منم که ستایشگر توام

۲۲ آوریل همزمان با روز دوم اردیبشت‌ماه روز جهانی زمین بود. روزی برای مادر زمین و پاسداشت حرمت سیاره‌ای که روی آن زندگی می‌کنیم. مادری که به‌رغم همه نامهربانی‌ها و ناسپاسی‌های فرزندانش همچنان پرسخاوت زمینیان را در آغوش گرفته و از آنان پذیرایی می‌کند. از زمان نامگذاری این روز به نام زمین اکنون ۳۹ سال می‌گذرد و از آن زمان تاکنون هر ساله در بیش از ۱۵۰ کشور جهان این روز گرامی داشته می‌شود. ایده اصلی نامگذاری این روز که آغازی بود بر نخستین جنبش زیست‌محیطی جهان متعلق به یک سناتور آمریکایی به نام گیلورد نلسون است.
او از سال ۱۹۶۲ به تدریج تلاش‌های خود را برای وارد کردن مقوله محیط‌زیست در سیاست آغاز کرد. در همین سال‌ها بود که کتاب تاریخی راشل کارسون به نام «بهار خاموش» که آینده تاریکی برای محیط‌زیست مردم آمریکا به تصویر می‌کشید به چاپ رسید و با استقبال گسترده‌ای هم مواجه شد. بعد آن، کار برای سناتور آمریکایی آسانتر شد. او در این باره می‌گوید که در ۲۵ ایالت به تحقیقاتی در باره مسائل زیست‌محیطی پرداخته و در همه جا به صدمات و بی‌توجهی‌هایی که نسبت به آن اعمال شده بود، برخورد کرده است. نکته قابل توجه اینکه به جز کارگزاران دولتی و سیاسی اغلب مردم متوجه این آسیب‌ها بودند. نلسون می‌گوید: مردم احساس مسوولیت می‌کردند اما سیاستمداران خیر. و من هنوز امیدوار بودم که محیط‌زیست در میان امور اصلی مملکتی قرار بگیرد. بالاخره در جریان یک گفت‌وگو در تابستان ۱۹۶۹، به این فکر افتادم که چرا دست به ایجاد یک اعتراض سازمان‌یافته نزنیم و نسبت به آنچه بر سر محیط‌زیست‌مان می‌آید دست به شکایت برنداریم؟ این زمانی بود که اعتراضات ضدجنگ دانشجویان بسیار موفق و جدی تلقی می‌شد و انرژی مثبت آن در فضا موجود بود. ما می‌توانستیم تظاهراتی راه بیندازیم که البته قمار بسیار بزرگی بود اما به دردسرش می‌ارزید.
بدین ترتیب روز ۲۲ آوریل برای این اعتراض انتخاب شد. روز ۲۲ آوریل بیش از ۲۰ میلیون نفر از شهروندان آمریکایی در سراسر کشور به خیابان‌ها ریختند و بزرگ‌ترین تظاهرات تاریخ جهان را رقم زدند. مردم معترض از دولتمردان درخواست کردند تا نسبت به فجایع زیست‌محیطی که در این کشور در حال وقوع بود واکنش نشان داده و تدابیر جدی را برای مقابله با آلودگی محیط‌زیست و تخریب جنگلها اتخاذ کنند. تظاهرات ۲۰ میلیونی شهروندان آمریکایی نتایج خود را در سال ۱۹۷۱ و ۱۹۷۲ نشان داد. در این سال‌ها به تدریج قوانین حفاظت از حیات‌وحش و مبارزه با آلوده کنندگان محیط‌زیست به تصویب سنای این کشور رسید. کم‌کم دامنه آگاهی‌های زیست‌محیطی گسترش یافت و حتی به خارج از مرزهای این کشور رسید. در کشور ایران نیز بعد از گذشت تنها ۴ سال از تظاهرات روز زمین در آمریکا، ‌قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست ایران با تلاش اسکندر فیروز (که بنیانگزار سازمان محیط‌زیست لقب گرفته )، در سال ۱۹۷۳ به تصویب مجلس ایران رسید. از ۳۹ سال قبل تاکنون هر ساله به شمار کشورهایی که این روز را جشن می‌گیرند، افزوده می‌شود. در ایران نیز از سال ۱۳۸۲ روز دوم اردیبهشت که مصادف با ۲۲ آوریل است به نام روز زمین پاک نامگذاری شده و سازمان محیط‌زیست سعی کرده تا به بهانه این روز، فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست را در بین مردم نهادینه کند. هر چند به نظر می‌رسید لااقل اقدامی هم برای نهادینه کردن فرهنگ زیست‌محیطی در بین دولتمردان و دستگاه‌های اجرایی متولی توسعه انجام دهد اما این مهم هنوز هم تحقق نیافته است. ازاین رو نهضت سد‌سازی همچنان ادامه دارد.
جاده‌ها یکی پس از دیگری با روی کار آمدن هر نماینده جدیدی در مجلس شورای اسلامی در بکرترین مناطق کوهستانی، ‌جنگلی و تالابی کشور کلنگ می‌خورد و صنایع نفت و پتروشیمی و سیمان بدون توجه به ملاحظات زیست‌محیطی در هر منطقه‌ای که آقایان اراده کنند احداث می‌شود. تلاش برای فرهنگ‌سازی در بین مردم چندان موفق نبوده و شاهد این مدعا چیزی نیست جز طبیعت مملو از زباله ایران به نحوی‌که امروز حتی عمیق‌ترین دره‌ها و صعب العبور‌ترین مناطق کوهستانی هم از گزند مردم طبیعت‌ستیز در امان نمانده و مملو از بطری‌های نوشابه خانواده و پلاستیک چیپس و پفک شده است! پس بیایید در روز زمین از خودمان شروع کنیم و هر روزمان را روز زمین کنیم. شیر آب را بیهوده باز نگذارید، چراغی را بدون دلیل روشن نگه ندارید. زباله‌ای را در طبیعت به جا نگذارید و اگر به دشت و کوهستان و کنار رودخانه می‌روید حتی‌الامکان زباله‌‌های خود را با خود به شهر برگردانید و در سطل زباله بریزید. شاخه درختان را نشکنید و گل‌های بهاری را از روی خودخواهی نچینید.

مژگان جمشیدی

منبع : روزنامه کارگزاران