یادگار‌گرده‌های بهاری

آسم از انواع اختلالات تنفسی شایع در دنیای امروزی است که با توجه به افزایش عوامل خطرآفرینی نظیر آلودگی هوا، تغییرات آب و هوایی و آلاینده‌هایی همچون دود سیگار آمار مبتلایان به این بیماری مزمن در حال افزایش است. اگرچه این بیماری غیرواگیر بوده و به راحتی قابل کنترل است، اما باید توجه داشت در صورت توجه نکردن به علائم اولیه و کم‌اهمیت، زمینه بروز نوع شدت یافته آن فراهم می‌شود. به طور کلی آسم از جمله بیماری‌های مزمن محسوب شده و ممکن است سال‌ها طول بکشد، از این رو توصیه متخصصان به این دسته از بیماران مراجعه مداوم به پزشک و عمل به توصیه‌های پزشکی است.
● تعریف بیماری
آسم یک اختلال تنفسی است که در نتیجه ایجاد التهاب در مجاری تنفسی و اشکال در عملکرد ریه‌ها به‌وجود می‌آید، به‌طوری‌که فرآیند بازدم به سختی انجام می‌شود و فرد مبتلا به بیماری‌، هنگام خارج شدن هوا از ریه‌ها دچار تنگی‌نفس می‌شود.
دکتر ابراهیم رزم‌پا، فوق تخصص گوش و حلق و بینی در خصوص تعریف بیماری می‌گوید: آسم یک اختلال مزمن ریوی درمان‌پذیر و قابل کنترل است. اشکال در تنفس بارزترین علامت در مبتلایان به آسم است. افراد مبتلا به آسم، دارای مجرای تنفسی حساس بوده و هنگامی که در معرض محرک‌ها قرار می‌گیرند، مجرای تنفسی مسدودتر و حساس‌تر می‌شوند.
این متخصص اضافه می‌کند: نفس‌های کوتاه، سرفه، خس‌خس کردن سینه از علائمی است که در اثر انقباض نایژه‌ها و تحریک مجرای تنفسی ایجاد می‌شود.
علائم بیماری آسم در افراد مختلف، متفاوت است و شیوع این بیماری در کودکان بیشتر گزارش شده است.
دکتر رزم‌پا در این خصوص معتقد است: احتمال ابتلا به بیماری آسم در کودکان بیشتر است، اما تشخیص آن در بزرگسالان راحت‌تر صورت می‌گیرد.
● علائم و عوامل خطر
دکتر سیدشمس‌الدین صابری، فوق تخصص بیماری‌های ریوی در خصوص علائم شایع این بیماری می‌گوید: تنگی‌نفس، سرفه و خس‌خس سینه از نشانه‌های متداول در بیماران مبتلا به آسم است که شدت آن بسته به پیشرفت بیماری در افراد مختلف، متفاوت است.
دکتر بهروز نقشین، فوق‌تخصص بیماری‌های ریوی نیز سرفه‌های مزمن را یکی از علائم شایع در افراد مبتلا به آسم می‌داند و معتقد است: احتمال ابتلا به بیماری‌ آسم در افراد مبتلا به آلرژی با علائمی نظیر سرفه‌های مزمن وجود دارد. این احتمال در بیمارانی که در برخی فصول به علائم آلرژی‌زا مانند عطسه، سرفه و خارش چشم دچار شده و زمانی‌که در معرض عطر یا محرک‌های آلرژی‌زا قرار می‌گیرند، این علائم تشدید پیدا می‌کند، بیشتر است.
عوامل متعددی می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری در افراد شود. شناخت عوامل خطر بیماری و کاهش آنها در صورت امکان نقش مهمی در پیشگیری و کنترل بیماری دارد.
دکتر ابراهیم رزم‌پا، فوق تخصص گوش و حلق و بینی در خصوص بروز بیماری آسم می‌گوید: احتمال انسداد مجرای تنفسی می‌تواند در نتیجه برخی عوامل افزایش پیدا ‌کند. هوای سرد، انجام حرکات ورزشی شدید، گرد و خاک، استنشاق برخی عوامل آلرژی‌زا نظیر عطرها و لوازم آرایشی، دود سیگار، آلاینده‌های محیطی، ترشحات حیوانی نظیر گربه و اسب، رطوبت زیاد و حیوانات خانگی از علل زمینه‌ساز بروز بیماری آسم و عوامل تشدید‌کننده بیماری محسوب می‌شوند.
● آلرژی و آسم
ابتلا به آلرژی‌های فصلی، می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری در افراد مستعد شود.
دکتر شمس‌الدین صابری، در خصوص ارتباط آلرژی و افزایش احتمال ابتلا به آسم می‌گوید: احتمال ابتلا به آلرژی در فصل بهار و با گرده‌افشانی گل‌ها و گیاهان افزایش پیدا می‌کند. توجه نکردن به علائم شایع آلرژی نظیر عطسه، سرفه، آبریزش بینی و مزمن شدن آنها می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های رایج تنفسی نظیر آسم شود، از طرف دیگر عوامل آلرژی‌زا باعث تحریک‌پذیری و حساسیت مجرای تنفسی شده و در بیماران مبتلا به آسم، سبب تشدید علائم و پیشرفت بیماری شود.
دکتر ابراهیم رزم‌پا در خصوص آلرژی‌های شایع می‌گوید: درختان بلوط و افرا، گل‌های زردرنگ و قارچ‌ها از مواد آلرژی‌زای رایج در فصل بهار هستند که سبب ایجاد علائمی نظیر خارش، قرمزی، سوزش چشم‌ها، التهاب مخاط بینی و حلق، آسم آلرژیک همراه با علائم تنگی‌نفس و گرفتگی راه‌های تنفسی و تنفس همراه با خس‌خس سینه می‌شود.
این متخصص تأکید می‌کند: در صورتی‌که آلرژی بویژه در سنین پائین، درمان نشود، می‌تواند بین ۱۰ تا ۲۰ درصد منجر به آسم شود از این رو درمان آلرژی و پیشگیری از قرار گرفتن در معرض عوامل آلرژی‌زا بویژه در فصل بهار توصیه می‌شود.
● آسم در کودکان
دکتر محمد نصیری فوق‌تخصص اطفال،‌ آسم را یکی از اختلالات شایع کودکان معرفی می‌کند: «آسم در کودکان روندی است که در آن به دلیل انسداد موقتی جریان هوا ناشی از التهاب مزمن مجرای تنفسی، تحریک‌پذیری راه‌های هوایی بیشتر شده و علائم آن به صورت سرفه‌های خشک، خس‌خس سینه هنگام بازدم و گرفتگی سینه و خستگی زودهنگام از انجام فعالیت‌های کوتاه‌مدت ورزشی تظاهر می‌کند.
این متخصص ادامه می‌دهد: علائم بیماری به شدت و میزان گستردگی آن بستگی دارد و می‌تواند به صورت نشانه های ابتلا به یک سرماخوردگی ساده تا ایجاد خفگی هنگام خواب پدیدار شود.
دکتر نصیری تصریح می‌کند: محیط‌هایی که احتمال سرایت ویروس در آنها بیشتر است، دود سیگار، آلاینده‌هایی نظیر دی‌اکسید سولفور، ازن و O۲، هوای سرد و خشک، برخی‌ آلرژن‌های خانگی نظیر سوسک حمام، گرده‌های گل‌ها و بازگشت اسید معده به مری از عوامل شایع بروز یا تشدید آسم در کودکان است.
آمارها نشان می‌دهد سبک زندگی و زندگی شهرنشینی آمار مبتلایان به آسم را در چند سال اخیر در کودکان افزایش داده است.
دکتر نصیری شیوع این بیماری را در کودکان ایرانی ۳۰ درصد ذکر می‌کند که این مقدار در مقایسه با آمارهای جهانی رقم قابل‌توجهی بوده و زنگ خطری برای والدین و جامعه بهداشت به حساب می‌آید.
آسم در کودکان می تواند در اثر عفونت‌های ویروسی شایع دستگاه‌های تنفسی یا آلرژی‌های مزمن ایجاد و شدت پیدا کند.
دکتر محمد نصیری تأکید می‌کند، در صورتی که دفعات ابتلا به سرماخوردگی و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی در کودکان، سالانه بیش از ۱۰ تا ۱۲ بار رخ دهد، لازم است که با مراجعه به پزشک احتمال وجود بیماری آسم در‌ آنها بررسی شود.
این متخصص اضافه می‌کند: منشأ چنین عفونت‌هایی می‌تواند از التهاب بینی، سینوزیت آلژیک بوده یا مربوط به اختلالات مجرای تنفسی و عملکرد ریه باشد.
به گفته دکتر محمد نصیری، خواب‌های آشفته، بی‌قراری هنگام خواب، تنگی نفس پس از خندیدن یا گریه کردن کودک می‌تواند علائم ابتلا به آسم باشد که اغلب والدین آن را جدی نمی‌گیرند و توجه نکردن به این علائم موجب پیدایش عوارض متعددی در آینده می‌شود.
انجام تست تنفسی، تجویز داروهای درمانی و تشخیص و پیشگیری از قرار گرفتن در معرض محرک‌ها و آلرژن از جمله روش های تشخیص و کنترل بیماری است.
متخصصان معتقدند: انجام رادیولوژی و عکسبرداری از ریه، روش تشخیصی مناسبی در کودکان محسوب نمی‌شود و در اکثر مبتلایان، نتیجه طبیعی است.
توصیه دکتر محمد نصیری، فوق‌تخصص بیماری‌های اطفال به والدین برای پیشگیری کودکان از ابتلا به آسم، از بین بردن آلرژن‌های خانگی و جلوگیری از قرار گرفتن کودک در معرض عوامل آلرژی‌زاست.
این متخصص اضافه می‌کند: مایت‌های خانگی حشراتی که در ملحفه‌ها، فرش، لوازم خواب و مکان‌های مرطوب تجمع می‌کنند، از عوامل بروز آسم در کودکان به شمار می‌آید. از این رو توصیه می‌شود والدین از قرار دادن فرش‌های مصنوعی، پتو، لحاف و تشک، بالشت تهیه شده از پر و مواد مصنوعی در اتاق کودک خودداری کنند. باز کردن در و پنجره اتاق کودک هنگام صبح، قرار دادن عروسک‌های کرک‌دار و قدیمی، استفاده از مواد آرایشی و عطرها (بویژه عطرهای طبیعی)، حیوانات خانگی، مواد ضدعفونی‌کننده و سفیدکننده از علل تشدید آسم در کودکان است.
دکتر نصیری معتقد است: با کاهش عوامل آلرژی‌زا، می‌توان ۸۰ تا ۸۵ درصد از بروز بیماری پیشگیری کرد.
این متخصص استفاده از اسپری‌های استنشاقی را بهترین روش درمان و کنترل بیماری در کودکان معرفی می‌کند.
واکسیناسیون سالانه آنفلوانزا بعد از سن شش‌ماهگی و استفاده از روش‌های ایمنی درمانی در طول زمان از دیگر راهکارهای کنترل بیماری است.

مریم بهریان

منبع : روزنامه ایران