بگذار بخوابم

تمام عمرم فکر می‌کردم به پنج تا شش ساعت خواب در شب نیاز دارم. صبح‌ها همیشه قبل از زنگ ساعتم از خواب بیدار می‌شدم. اما در عین حال تقریبا همیشه در کنسرت‌ها و تئاترها، در مترو یا هنگام مطالعه یا سوار شدن در یک ماشین خوابم می‌برد. تابستان گذشته هنگامی که توانستم کاملا طبق ساعت بدن خودم، عمل کنم، کشف کردم که بدنم هفت تا هفت ساعت و نیم خواب را ترجیح می‌دهد. علاوه بر این کشف کردم هر گاه شب‌ها هر چقدر بدنم می‌خواهد می‌خوابم، چرت زدن‌های روزانه‌ام به هیچ‌وجه از بین نمی‌رود. بررسی‌ها نشان داده‌اند که کمتر کسی از میان ما- که دوران نوزادی و نوباوگی را پشت سر گذاشته‌ایم- به قدری که بدن و مغزمان برای ترمیم خویش و رسیدن به نهایت کارکرد در روز پیش رو نیاز به خواب دارند، می‌خوابد و بسیاری از ما- کودکان، نوجوانان و افراد بالغ از تمام گروه‌های سنی- ممکن است از این بابت متحمل هزینه‌های گزافی شویم.
در خواب، مغز برخی کارکردهای حیاتی دارد که در بیداری نمی‌تواند آنها را انجام دهد. آسیب‌ها ممکن است فراتر از اختلال در توانایی‌های فکری باشند؛ اگرچه هنوز داده‌های قطعی وجود ندارد، ارتباط کمبود مزمن خواب با بیماری‌های جسمانی جدی، از جمله بیماری قلبی، دیابت و چاقی مشخص شده است. از نوزادی تا بزرگسالی، تغییرات محسوسی در مقدار خواب مورد نیاز روزانه، مقدار زمانی که در هر مرحله صرف خوابیدن می‌شود و سهولت به خواب رفتن و در خواب ماندن- عاملی که دانشمندان بازدهی خواب می‌نامند- وجود دارد. نوزادان ۱۶ تا ۱۸ ساعت در روز می‌خوابند، هر چند در هر وعده به ندرت بیش از چهار ساعت می‌شود. برای شیر خوردن و عوض شدن بیدار می‌شوند و باز به زودی به سرزمین خواب بازمی‌گردند. در حدود سه‌ماهگی، یعنی در همان زمانی که دکتر ریچارد فربر (R.Ferber) به پدر و مادرها توصیه می‌کند باید تلاش کنند نوزادانشان را به پیروی از برنامه خواب معقول‌تری وادارند، الگوی خواب بچه‌ها به تدریج به ریتم‌های شبانه‌روزی روز و شب پاسخ می‌دهد. کودکان یک‌ساله معمولا ۱۰ تا ۱۲ ساعت در شب می‌خوابند و در طول روز سه تا پنج ساعت چرت می‌زنند.
مقدار خواب مورد نیاز کودکان با افزایش سن به تدریج کاهش می‌یابد؛ پیش‌دبستانی‌ها به ۱۰ تا ۱۲ ساعت خواب نیاز دارند. تا سن شش سالگی، تمایل به چکاوک (سحرخیز) یا جغد (شب زنده‌دار) بودن آشکار می‌شود. در حالت دوم این شب‌زنده‌داری در روزهای مدرسه که کودکان مجبورند زودتر از آنچه ساعت بدنشان تعیین می‌کند از خواب برخیزند، اغلب منجر به صدمه‌هایی می‌شود. ظاهرا محرومیت از خواب خیلی زود آغاز می‌شود. در یک بررسی که در سال ۲۰۰۴ توسط بنیاد ملی خواب (البته در ایالات متحده ـ م) انجام شد، معلوم شد که به طور میانگین، کودکان در هر گروه سنی از نوزادی تا کلاس پنجم حتی از دریافت حداقل مقدار توصیه شده خواب نیز محروم‌اند. مشکل واقعی در دوره نوجوانی پدیدار می‌شود. با ورود کودکان به دوره بلوغ دو اتفاق می‌افتد که دریافت مقدار خواب کافی را مسئله‌دار می‌سازد: آنها نسبت به کودکان پیش از بلوغ خواب بیشتری لازم دارند، نه کمتر – ۹ تا ۱۰ ساعت در شب- و ساعت بدنشان به خواب رفتن را به زمان دیرتری موکول می‌کند و در نتیجه سبب می‌شود روز بعد دیرتر از خواب برخیزند.
امی ولفسون (A.Wolfson)، روان‌شناس کالج هالی‌کراس در ورچستر ماساچوست و مری کارسکادون (M.Carskadon)، خواب‌پژوه دانشکده پزشکی براون در پرو ویدنس، مرکز رود آیلند، دریافته‌اند که کمتر نوجوانی به مقدار لازم می‌خوابد. به گزارش آنها، کلاس هشتمی‌ها به طور متوسط کمتر از هشت ساعت می‌خوابند و بیش از یک‌چهارم دانش‌آموزان دبیرستانی و دانشجویان کالج‌ها دچار کمبود خواب مزمن هستند. پژوهشگران دانشکده پرستاری دانشگاه کلمبیا در گزارشی که در فوریه سال‌جاری در ژورنال «پزشکی اطفال» به چاپ رسید، برآورد کردند که «۱۵ میلیون کودک آمریکایی از خواب ناکافی رنج می‌برند.» این نتیجه‌گیری مبتنی بر یافته‌های یک طرح ملی سنجش سلامتی در سال ۲۰۰۳ با شرکت ۶۸۴۱۸ کودک ۶ تا ۱۷ ساله بود. در این بررسی که توسط آرلین اسمالدون (A.Smaldone) و همکارانش صورت گرفت، درصد کودکانی که نمی‌توانستند به قدر کافی بخوابند با افزایش سن افزایش می‌یافت و به ویژه در میان کودکان ۱۲ سال به بالا به طور محسوسی اوج می‌گرفت.
ارتباط کمبود خواب با نمره‌های ضعیف، دمدمی بودن و افسردگی مشخص شده است. اگرچه ممکن است این پرسش مطرح شود که کدامیک بر دیگری مقدم است، اوی ساده (A.Sadeh)، روان‌شناس دانشگاه تل‌‌آویو، تاثیر افزودن یا کم کردن یک ساعت به یا از خواب ۷۷ کودک در کلاس‌های چهارم و ششم را بررسی کرد. آنهایی که یک ساعت از خوابشان محروم شدند نسبت به کودکانی که یک ساعت بیشتر خوابیده بودند در آزمون‌های زمان واکنش، یادآوری و پاسخ‌دهی، عملکرد ضعیف‌تری داشتند. خواب ناکافی در سال‌های نوجوانی گذشته از افزایش خطرات تصادفات رانندگی به مشکلات انضباطی، خواب‌آلودگی در کلاس درس و عدم تمرکز مربوط است. بسیاری از نوجوانان با داشتن تلویزیون و کامپیوتر در اتاق خواب‌شان نمی‌توانند در برابر وسوسه بیدار ماندن تا دیروقت مقاومت کنند، به ویژه آنکه بدنشان ترشح هورمون خواب ملاتونین را تا پیش از ساعت یک نیمه‌شب آغاز نمی‌کند، برخلاف بیشتر بزرگسالان که هورمون خواب‌شان حدود ۱۰ شب ترشح می‌شود.
سپس نوبت به مسئله زمان شروع مدرسه می‌شود. بسیاری از نوجوانان برای آنکه ساعت ۷:۳۰ سر کلاس حاضر باشند، باید پیش از ساعت ۷ خانه را به قصد مدرسه ترک کنند. بررسی بیش از هفت هزار دانش‌آموز دبیرستانی در مینسوتا نشان داد که وقتی بعضی مدارس ساعت شروع به کارشان را از ۷:۱۵ به ۸:۴۰ تغییر دادند، دانش‌آموزان در شب‌های مدرسه فرصت بیشتری برای خوابیدن پیدا کردند، در طول روز کمتر خواب‌آلود بودند، سطح نمرات‌شان اندکی بالاتر رفت و نسبت به دانش‌آموزان مدارسی که همچنان صبح زود آغاز به کار می‌کردند، رفتارها و احساسات افسرده‌ساز کمتری را تجربه کردند. دکتر کارسکادون می‌نویسد: در عوض در مدرسه‌ای که ساعت شروع به کار خویش را از ۸:۲۵ به ۷:۲۰ تغییر داده بود، تقریبا نیمی از دانش‌آموزان در ساعت ۸:۳۰ «به طرز بیمارگونه‌ای خواب‌آلود» بودند. او می‌نویسد: «این ساعات شروع به کار مدارس در صبح زود نوعی کودک‌آزاری است.»
دکتر رونالد دال (R.Dahl)، کارشناس خواب دانشگاه پیتزبورگ، می‌گوید کمبود خواب در میان نوجوانان یک «مارپیچ منفی» از خستگی، ناپایداری هیجانی، ضعف تصمیم‌گیری و رفتارهای پرخطر ایجاد می‌کند. دکتر دال و دیگران بر این عقیده‌اند که بررسی‌های بلندمدت آثار کمبود خواب در سال‌های نوجوانی به شدت مورد نیاز است. ارتباط آثار زیانبار خواب کمتر از حد و خواب بیشتر از حد بر سلامتی افراد بزرگسال مشخص شده است، هر چند اینکه چه مقدار خواب کمتر از حد و چه مقدار بیشتر از حد است از یک بررسی به بررسی دیگر تفاوت می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند افراد بزرگسالی که هفت تا هشت ساعت در شب می‌خوابند از همه سالم‌ترند. اما بیش از یک‌سوم آنها کمتر از هفت ساعت می‌خوابند و نزدیک به یک‌سوم از آنها بیشتر از هشت ساعت.
یک پژوهش شش ساله روی بیش از یک میلیون نفر بزرگسال بین ۳۰ تا ۱۰۲ ساله، توسط پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا در سن‌دیه‌گو و انجمن سرطان آمریکا، به این نتیجه رسید که بالاترین نرخ مرگ و میر در میان کسانی دیده می‌شود که کمتر از چهار ساعت یا بیشتر از هشت ساعت در شب می‌خوابند. در این بررسی عواملی همچون سن، رژیم غذایی، تمرین‌های ورزشی و عوامل پرخطری همچون سیگار کشیدن لحاظ شده است. پایین‌ترین نرخ مرگ و میر در میان کسانی یافته شد که به‌طور متوسط از شش تا هفت ساعت خواب در شب برخوردار بودند. اگرچه سرپرست پژوهشگران، دکتر دانیل کریپکی (D.Kripke) که اکنون استاد ممتاز است، قادر به تبیین این یافته‌ها نیست، اما در این بررسی‌ها معلوم شده کسانی که کمتر از همه یا بیشتر از همه می‌خوابند، احتمال بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا، نشانه‌های افسردگی یا بیماری‌های قلبی دارند. از این گذشته کمبود خواب می‌تواند در توانایی بدن برای تولید انسولین اختلال ایجاد کرده و خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد.
در بررسی سلامت پرستاران، دکتر نجیب ایاس (N.Ayas) که در آن زمان در بیمارستان بریام و بیمارستان زنان بوستون مشغول بود، دریافت که در میان ۷۱۶۱۷ زنی که به مدت ۱۰ سال کنترل شدند، هم کسانی که کم می‌خوابیدند و هم آنهایی که زیاد می‌خوابیدند با افزایش خطر بیماری قلبی روبه‌رو شدند. به گزارش دکتر ایاس که اکنون در بیمارستان عمومی ونکوور کار می‌کند، زنانی که هشت ساعت در شب می‌خوابیدند با کمترین میزان خطر مواجه بودند. در یافته دیگری در میان پرستاران معلوم شد احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون در آنهایی که در شب ۹ ساعت یا بیشتر می‌خوابند دو برابر آنهایی است که به طور متوسط شش ساعت یا کمتر می‌خوابند. این بررسی که توسط دانشمندان انستیتو ملی تندرستی صورت گرفت، ۸۰ هزار پرستار که در ابتدا همگی سالم و فاقد هر نوع بیماری بودند، به مدت ۲۴ سال کنترل شدند.
اگرچه دور از انتظار به نظر می‌رسد (هر چه زمان بیشتری خارج از تختخواب بگذرد، کالری بیشتری باید بسوزد)، کسانی که کمتر می‌خوابند بیشتر وزن اضافه می‌کنند. پژوهشگرانی که ۹۹۰ فرد بزرگسال استخدام شده در مناطق روستایی ایالت آیووا را بررسی کرده‌اند، پس از تعدیل داده‌های مربوط به همه جور عوامل مختل‌کننده بالقوه، دریافتند هر چه مقدار خوابشان در شب‌های وسط هفته کمتر باشد، شاخص وزن بدنشان بیشتر می‌شود. این یافته با ارتباط میان خواب و وزن بدن که در موقعیت‌های دیگر، هم در کودکان و هم در بزرگسالان، مشخص شده سازگار است. دکتر شهراد طاهری از دانشگاه بریستول در انگلستان در مورد یک بررسی بلندمدت که در انگلستان صورت گرفته، می‌نویسد: «مدت کوتاه خواب در سن پایین ۳۰ ماهگی موجب چاقی در هفت سالگی می‌شود.» دکتر طاهری سال گذشته در «آرشیو بیماری‌های کودکان» پیشنهاد کرد که کمبود خواب در کودکان نوپا ممکن است مکانیسم‌های مغزی تنظیم‌کننده اشتها و صرف انرژی را تغییر دهد. در یک بررسی که در واحد خواب ویسکانسین انجام شد، ارتباط میان مدت کوتاه خواب و کاهش مقدار لپتین مشخص شده است. لپتین هورمونی است که پیام نیاز به کالری بیشتر را می‌رساند. علاوه بر این سطح هورمون گرلین (ghrelin) که پیش از هر وعده غذایی در بالاترین مقدار خود عمدتا در معده آزاد می‌شود و نشان داده شده که مصرف غذا را افزایش می‌دهد، در کسانی که کم می‌خوابند بالاتر است.

NewYork Times, Oct.۲۳, ۲۰۰۷
جین برودی
ترجمه کاوه فیض‌اللهی

منبع : روزنامه کارگزاران