حیات جدید برای یک لیف کهن: ویژگی‌ها و مزایای الیاف پنیه خودرنگ

استفاده از الیاف پنبه خودرنگ موضوع جدید محسوب نمی‌شود. این الیاف در فام‌های سبز و قهوه‌ای و قرمز از هزاران سال قبل در مناطق مختلف جهان می‌رویند. امروزه کشاورزان با استفاده از روش‌های سنتی و یا نوین به پرورش این الیاف می‌پردازند. به هر حال هر دوی این روش‌ها نتایج زیست محیطی مطلوبی به‌دنبال دارند، زیرا این الیاف نیازی به فرآیند رنگرزی بعدی ندارند. الیاف پنبه خود رنگ دارای خصوصیات و فواید منحصر به فردی نسبت به الیاف پنبه سفید هستند. برخی از این الیاف نسبت به الیاف پنبه سفید کوتاه‌تر، ضعیف‌تر و ظریف‌تر می‌باشند.
این خصوصیات نامطلوب در مقابل خصوصیات جالبی نظیر زیر دست بسیار نرم، قابلیت انعطاف‌پذیری زیاد و جلا و درخشندگی مناسب این الیاف کمتر به چشم می‌آید. کوتاه بودن الیاف پنبه خود رنگ غالباً در فرآیند ریسندگی مرسوم مشکل آفرین می‌باشد، لذا دانشمندان درصدد می‌باشند تا روش‌های جدید و مناسبی برای تبدیل این الیاف به نخ و پارچه‌هائی با خصوصیات عالی ابداع نمایند. نتایج این تحقیقات می‌تواند در مورد الیاف پنبه سفید فامرغوب نیز به کار گرفته شده و منافع اقتصادی زیادی به همراه داشته باشد.
● مقدمه
اکثر پنبه‌هائی که در سرتاسر دنیا کشت می‌شوند پنبه‌های سفید هستند که جهت مصارف پوشاک و کالاهای مصرفی به‌صورت شیمیائی رنگرزی می‌گردند. پنبه‌های خود رنگ از هزاران سال پیش در اکثر کشورها وجود داشته‌اند. این گیاهان الیاف بسیار زیبا و جذاب با فام‌های خاکی تولید می‌کنند ولی متأسفانه این الیاف کوتاه‌تر و ضعیف‌تر از انواع سفید پنبه می‌باشند. فام الیاف خود رنگ پنبه شامل کرم، برنزی، قهوه‌ای، قرمز و سبز می‌باشد ولی فام‌های صورتی، بنفش، ارغوانی، خاکستری و مشکی نیز گزارش شده است. الیاف پنبه خود رنگ به‌دلیل مناسب نبودن برای فرآیندهای ریسندگی مرسوم در گذشته چندان مورد توجه قرار نگرفته‌اند به هر حال دانشمندان توانسته‌اند با کمک علم ژنتیک خصوصیات این الیاف را بهبود بخشیده و ریسندگی آنها در ماشین‌الات مرسوم را امکان‌پذیر نمایند. با این وجود الیاف پنبه خود رنگ برای ایجاد سهولت در فرآیند و کاهش هزینه با الیاف سفید مخلوط می‌شوند. این کار سبب از بین رفتن شدت رنگ و زیبائی ظاهری الیاف خود رنگ می‌گردد. در نتیجه با استفاده از روش‌های فرآیند ریسندگی موجود نمی‌توان از ویژگی‌های الیاف خود رنگ به‌طور کامل سود برد.
طبق تحقیقات به عمل آمده، دسته Gossypium شامل انواع مختلفی از پنبه‌های خود رنگ می‌باشد. برخی از الیاف خود رنگ واقعاً کوتاه بوده و بقیه تا حدودی بلندتر می‌باشند. در مورد ظرافت الیاف نیز الیاف بسیار ظریف و الیاف بسیار ضخیم مشاهده شده است. تنوع الیاف پنبه خود رنگ چه در دنیای قدیم و چه در دنیای جدید بسیار زیاد بوده و این تنوع به مناطق جغرافیائی وابسته می‌باشد. به‌عنوان مثال در کشور پرو انواع مختلفی از گیاهان پنبه که به‌طور وحشی در جنگل‌ها و دشت‌ها می‌روند شناخته شده است. اعتقاد بر این است که از میان الیاف پنبه خود رنگ امروز شناخته شده‌اند، سری G.barbadense به آمریکای جنوبی و سری G.hirsutum به آمریکای مرکزی تعلق دارند اگرچه این‌گونه‌ها را امروزه در هر کجای دنیا می‌توان پرورش داد. در حال حاضر مهمترین الیاف پنبه خود رنگ که در آمریکا می‌روید G.hirsutum یا پنبه Upland می‌باشد.
● ویژگی‌ها
تعداد مقاله‌هائی که در مورد خصوصیات الیاف پنبه خود رنگ منتشر شده بسیار محدود می‌باشد. دلیل امر این است که بررسی ویژگی‌های این الیاف با استفاده از دستگاه‌هائی که برای الیاف سفید طراحی و کالیبره شده‌اند بسیار دشوار می‌باشد. دانشمندان مرکز تحقیقات کشاورزی آمریکا موفق شده‌اند انواع مختلفی از الیاف پنبه خود رنگ که در آمریکا یا کشورهای دیگر می‌روید را جمع‌آوری کنند. این نمونه‌ها توسط دستگاه‌های HVI شرکت اوستر مطابق با روش آزمون استاندارد ASTM D۵۸۶۷ مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. همچنین نتایج تحقیقات بر روی رنگ این الیاف به وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر دیتا کالر مطابق با روش آزمنون استاندارد ۱۹۸۵ ـ ۱۵۳ AATCC بار نور استاندارد D۶۵ و مشاهده کننده استاندارد ۱۰ درجه به دست آمده است. برای محافظت دستگاه اسپکتروفتومتر در مقابل الیاف آزاد کالیبراسیون و اندازه‌گیری‌های رنگی از طریق یک صفحه کوارتز انجام شده است. الیاف آزمایشی شده از شامل گونه‌های G.barbadense و G.hirsuyum می‌باشند. به منظور مقایسه‌های بعدی، خصوصیات الیاف پنبه سفید آمریکائی به‌صورت زیر طبقه‌بنید گردید: الیاف کوتاه‌تر از ۹۹/۰ اینچ به‌عنوان الیاف کوتاه، الیاف بین ۱۱/۱ و ۲۶/۱ اینچ الیاف بلند، الیاف دارای استحکام کمتر از ۱۷ گرم برتکس الیاف بسیار ضعیف، الیاف دارای استحکام بین ۲۲ تا ۲۵ گرم برتکس به‌عنوان الیاف دارای استحکام میانگین، الیاف دارای میکرونر کمتر از ۳ تا ۹/۳ الیاف ظریف، الیاف دارای میکرونر ۵ تا ۹/۵ الیاف ضخیم و الیاف دارای میکرونر بیشتر از ۵/۹ الیاف بسیار ضخیم در نظر گرفته شدند. میکرونر بین ۴ تا ۹/۴ به‌عنوان ظرافت میانگین در نظر گرفته شده است.
● پیشینه تاریخی الیاف پنبه خود رنگ
بسیاری از افراد با الیاف پنبه خود رنگ آشنائی ندارد و از این موضوع که این الیاف از روزگاران بسیار قدیم وجود داشته‌اند آگاه نیستند.
اولین نمونه‌های پنبه در حدود ۴۵۰۰ سال پیش در سواحل پرو کشف گردید. الیاف پنبه خود رنگ در حدود ۴۰۰۰ سال پیش در هندوستان به‌طور ۴۰۰۰ سال پیش در هندوستان به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گرفت. استفاده از این الیاف در شوروی سابق و چین نیز گزارش شده است.
به هر حال مراجع تاریخ اندکی در مورد کشت این الیاف در سایر کشورها به جزء پرو موجود است. این الیاف در کشور پرو از جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و داروئی بسیار حائز اهمیت بوده است. گفته می‌شود که نوع مشخصی از این الیاف درایا خواص شفابخش بوده و انواع دیگر برای پوشاندن اجساد مومیائی که هزاران سال دوام دارند استفاده می‌شده است. به‌نظر می‌آید که الیاف پنبه خود رنگ از مکزیک به آمریکا آورده شده است. در مکزیک الیاف پنبه خود رنگ توسط بردگان در مزارع ریسیده و بافته می‌شد. تا سال ۱۷۰۰ میلادی در می‌سی‌سی‌پی و لوئیزیانای آمریکا ریسیدن و بافتن این الیاف همچنان رونق داشته است تا قبل از آغاز جگ جهانی دوم الیاف پنبه خود رنگ در بخش‌هائی از ایالات متحده، آمریکائی مرکزی و جنوبی، بریتانیا، هندوستان و شوروی سابق می‌روئیده است. در نیمه دوم قرن بیستم پس از رایج شدن الیاف پنبه الیاف پنبه خود رنگ اهمیت خود را از دست دادند.
اخیراً قانون ممنوعیت کشت گونه‌های بومی الیاف خود رنگ در پرو به اجراء درآمده است و متأسفانه سبب منقرض شدن برخی از انواع این الیاف شده است. خوشبختانه کشورهای دیگر به کشت این الیاف ادامه داده و در مقابل این قوانین مقاومت می‌کنند.
● محصولات جدید
در ده سال گذشته الیاف پنبه خودرنگ باز هم در کانون توجه قرار گرفته‌اند. در ابتدا این الیاف محبوبیت زیادی در بین ریسندگان دستی پیدا کردند. از میان این افراد سالی فوکس کسی بود که از الیاف خود رنگ برای تولید و تجارت استفاده نمود. بعدها او با همکاری مرکز تحقیقات نساجی بین‌المللی نشان داد که می‌توان الیاف پنبه خود رنگ را با ماشین‌آلات مدرن امروزی ریسید.
آزمایشات، امکان‌پذیر بودن این کار را نشان دادند و محصولات مصرفی متنوعی تولید گردید. پرورش دهنده دیگر الیاف پنبه خود رنگ مرکز تحقیقات پنبه کالیفرنیا می‌باشد. کشاورزان زیاید برای تولید الیاف پنبه خود رنگ با یان شرکت قرارداد امضا کرده‌اند. محققین و تولید کننده‌های بذر نیز با انگیزه‌های علمی و اقتصادی به پرورش این الیاف دست زده‌اند. عده اندکی نیز با دید هنری و سرگرمی به این الیاف نگاه می‌کنند و در مزارع کوچک به پرورش این الیاف مبادرت می‌ورزند. سازمان‌های زیادی وجود دارد که به‌صورت بین‌المللی به پرورش الیاف خود رنگ اشتغال دارند. شرکت پاکوچوپاکس در سال ۱۹۹۴ تحت مدیریت جمز وری لند در پرو آغاز به‌کار نمود.
شرکت کوچکتری نیز با نام آلگودونس مایاس در گواتمالا با مدیریت هوراسیو ویلا ویسنسیو وجود دارد. در استرالیا جفت و مریلن بیدستراپ از شرکت بیدستراپ فارمینگ اقدام به کشت الیاف پنبه خود رنگ نموده‌اند. هر یک از این شرکت‌ها درایا نمایندگی فروش پوشاک تولید شده از این الیاف نیز هستند. شرکت‌های دیگری نیز در چین، استرائیل، هندوستان و فرانسه نیز به تولید این الیاف مشغولند. میزان تولید الیاف پنبه خود رنگ در ایالات متحده تنها بخش کوچکی (یک درصد) از تولیدات کشاورزی این کشور یعنی بین ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ جریب از مجموع ۱۶ میلیون جریب زمین کشاورزی کشت شده می‌باشد. عوامل مختلفی در کاهش زمین‌های کشاورزی اختصاص داده شده به این الیاف مؤثر می‌باشند.
● رنگ و ژنتیک
اخیراً کورانه و والگمور مقاله‌ای درباره ژنکتیک الیاف پنبه خود رنگ منتشر کرده‌اند. آنها در این مقاله عنوان کرده‌آند که ۲ تا ۳ ژن و تعداد زیادی ژن اصلاح شده در تنوع رنگی الیاف خود رنگ موثر می‌باشند. در اوایل سال ۱۹۰۰ فلچر عنوان کرد که به هنگام بررسی قوانین وراثت مندل بر روی پنبه به این موضوع پی برده است که ژن رنگی بودن نسبت به ژن سفید بودن ژن غالب به حساب می‌آید. هاتچینسون گزارشی در مورد یک ژن موجود در الیاف خود رنگ قهوه‌ای ارائه نمود و ۳ عامل مؤثر در کنترل رنگ الیاف را برشمرد که بعدها توسط سیلوو مورد تائید قرار گرفت. کوهل توانست به وسیله تفکیک ژنی رنگ‌های الیاف خود رنگ را جداسازی نماید. این رنگ‌ها پلی پنتیک یا چند ژنی بودند و هر رنگ داریا ۲ تا ۳ ژن کنترل کننده بود. شوتز تنها در مورد رنگ سبز ۶ ژن مؤثر و کنترل کننده رنگ را شناسائی و معرفی نمود.
● تنوع گزارشات
باید این نکته را مورد توجه قرار داد که طبقه‌بندی الیاف خود رنگ بیسار متنوع و گوناگون می‌باشد. برخی از محققان بنی خانواده‌های قرمز . قهوه‌ای فرق قایل می‌شوند در حالی که برخی دیگر قرمز را زیر مجموعه قهوه‌ای می‌دانند. مشاهده شده است که الیاف سبز و قهوه‌ای از نظر طبیعت و محل قرارگیری فیزیکی رنگدانه‌ها در آنهابا یکدیگر اختلاف دارند.
استفر الیاف قهوه‌ای را در محلول هیدروکید سدیم قرار داد و رنگدانه‌هائی با غلظت متفاوت را در ناحیه لومن الیاف مشاهده نمود که به وسیله حلال‌ها قابل استخراج نبود. رایسر و دیگر محققین در مقالات خود عنوان کرده‌اند که رنگ‌دانه‌های الیاف سبز در دیواره سلولی قرار گرفته‌اند.
مطالعات گسترده مشخص ساخته است که الیاف پنبه خود رنگ سز و قهوه‌ای شامل لایه‌های متناوب و مرکزی سلولز و واکس‌های چرب می‌باشند. به هر حال لازم به ذکر است که تمام الیاف قهوه‌ای و سبز مشابه یکدیگر نمی‌باشند. این موضوع تحقیق و بررسی بر روی الیاف پنبه خود رنگ رامشکل ساخته و خاطر نشان می‌کند که نتایج به دست آمده در مورد یک گونه نباید به تمام الیاف آن گونه تعمیم داده شود.
● رنگ در مقابل کیفیت
تنوع بسیار زیاد الیاف پنبه خود رنگ و پیچیدگی‌های ژنتیکی آنها شناخت و گسترش روش‌های مناسب پرورش و بهبود خواص این الیاف را با مشکل روبه‌رو کرده است.
ریچموند یک رابطه معکوس میان رنگی بودن و کیفیت الیاف گزارش کرده است. وی همچنین متوجه شده است که ژن‌های کنترل کننده رنگ‌های سبز و قهوه‌ای رشد الیاف را متوقف می‌کنند. اگرچه محققین روش‌های اصلاح ژنتیکی مختلفی را ارائه نموده‌اند ولی پرورش‌دهندگان این الیاف بر این عقیده‌اند که استفاده از این روش‌ها سبب ایجاد تغییر رنگ و کاهش شدت رنگی الیاف می‌گردد.
● مزایا و معایب الیاف پنبه خود رنگ:
▪ جایگزین رنگرزی
یک مزیت زیست محیطی استفاده از الیاف پنبه خود رنگ عدم نیاز به رنگرزی این الیاف است. در این صورت هزینه تولید بین ۱ تا ۲ دلار در هر پوند کاهش می‌یابد. قیمت میانگین الیاف خود رنگ در هر پوند ۵/۱تا ۲ دلار یعنی ۲ تا ۳ برابر این الیاف میزان کمتر محصول را برای کشاورزان جبران می‌کند.
▪ مزایای کاربردی
خصوصیات منحصر به فرد برخی از گونه‌های الیاف خود رنگ در مقایسه با الیاف سفید آنها را به شدت سودمند کرده است. به‌عنوان مثال بسیاری از الیاف پنبه خود رنگ بسیار ظریف هستند و میکرونر آنها در حد ۵/۲ تا ۵/۳ می‌باشد. در نتیجه دارای زیر دست نرم و مطلوبی و جلا و درخشندگی خیره کننده‌ای هستند.
اختلاف بین استحکام الیاف سفید و الیاف خود رنگ را می‌توان تا حدودی با افزایش استحکام نخ تولید شده جبران نمود. کیمل مشاهده کرده‌اند که الیاف پنبه خود رنگ از گونه G.hirsutum که ۳۵ تا ۵۰ ذرصذ ضغیف‌تر از الیاف سفید هستند در رسیندگی چرخانه‌ای نخ‌هائی تولید می‌کنند که تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد ضعیف‌تر از نخ‌های تولید شده به وسیله الیاف سفید می‌باشد. علت امر وجود الیاف بیشتر و ظریف‌تر در سطح مقطع نخ در نمره نخ یکسان نسبت به الیاف سفید می‌باشد.
تولید نخ‌های دو جزئی مغزی‌دار سبب افزایش استحکام و دیگر خصوصیات کاربردی نخ می‌شود. بنابر نتایج تحقیقات کیمل این چنین نخ‌هائی تا حدود ۴ تا ۱۰۰ درصد از نخ‌های تولید شده با الیاف تمام رنگی در سیستم چرخانه‌ای از استحکام بیشتری برخوردارند.
▪ مشکلات تجاری
تلاش‌های انجام شده برای تجاری کردن این الیاف علاوه بر محدودیت‌ تولید با فشاری سیاسی و رقابت‌های قانون مواجه شده است. این مشکلات ناشی از نگرانی کشاورزان از آلوده شدن پنبه سفید در اثر گرده افشانی ژنتیکی با پنبه‌های رنگی و از بین رفتن پنبه سفید می‌باشد. نگرانی از آلوده شدن پنبه‌های سفید در اثر مخلوط کردن مکانیکی الیاف در حین عملیات جین کردن، لیفتر زدائی، حمل و نقل و جابه‌جائی بذر نیز یکی دیگر از دلایل بروز مشکل بر سر راه تجاری کردن الیاف خود رنگ می‌باشد حمایت کنندگان از الیاف پنبه خود رنگ ایجاد واحدهای جداگانه برای فرآیند بر روی الیاف پنیه سفید و رنگی را پیشنهاد می‌کنند. قوانین جدید پرورش و جین کردن الیاف پنبه خود رنگ را در کالیفرنیا و آریزونا محدود کرده است.
● تحقیقات علمی
▪ ثبات رنگی:
تحقیقات زیادی بر روی ثبات رنگی الیاف پنبه خود رنگ صورت گرفته است. اکثر این تحقیقات بر روی ثبات رنگی این الیاف در برابر نور خورشید و نورهای مصنوعی، فرآیندهای شست‌وشوی خانگی و مواد شیمیائی تکمیل کننده متمرکز شده است. الیاف پنبه خود رنگ سبز پائین‌ترین ثبات رنگی را در بین دیگر الیاف رنگی از خود نشان می‌دهند. الیاف قهوه‌ای و بژ طبق تحقیقات به‌عمل آمده نسبت به الیاف قرمز و سبز از ثبات رنگی بهتری برخوردارند. برخلاف منسوجات رنگرزی شده که در اثر شست‌وشو رنگ خود را از دست می‌دهند، شدت رنگ الیاف خود رنگ در اثر شستشو افزایش می‌یابد. نتایج گزارش شده در مورد تعداد سیکل شستشو جهت رسیدن به بیشترین شدت رنگی بسیار متفاوت است. طبق گزارشات، آب داغ و شوینده‌های فسفات سبب بیشترین افزایش شدت رنگ در الیاف می‌شوند. عملیات تکمیلی به وسیله آمونیاک که سبب تغییر رنگ شدیدی در الیاف می‌گردد.
▪ خصوصیات فیزیکی:
دیکرسون خصوصیات فیزیکی پارچه‌های بافته از الیاف خود رنگ قهوه‌ای، سبز و قرمز را در مقابل خصوصیات پارچه‌های پنبه سفید و مخلوط این الیاف مورد ارزیابی قرار داده است. مقاومت پارگی الیاف خود رنگ کمتر از الیاف سفید بوده ولی فرآیند شست‌وشوی خانگی اثر کمتری بر کاهش مقاومت پارگی الیاف خود رنگ در مقایسه با الیاف سفید دارد. پارچه‌های بافته شده از الایف قهوه‌ای دارای ثبات ابعادی بهتری نسبت به الیاف قرمز و سبز دارند. پارچه‌های پنبه سفید و پارچه‌های الیاف قهوه‌ای از ثبات یکسانی در مقابل پرزدهی برخوردارند. ثبات در برابر پرزدهی تمام پارچه‌ها حتی پس از ۲۰ سیکل شست‌وشوی خانگی قابل قبول می‌باشند. چن پس از انجام آزمایشات اسپکتروسکوپی رطوبت محتوی کمتر و بلورینگی بیشتر الیاف قهوه‌ای را گزارش داده است. طبق گزارشات الیاف قهوه‌ای میزان نیتروژن و گروه‌های کروبوکسیل بیشتری نسبت به الیاف دیگر دارند و از این رو مقاومت آنها در برابر سوختن بیشتر می‌باشد. برخی از الیاف قهوه‌ای بدون استفاده از مواد ضد آتش در استانداردهای ضد اتش ایالات متحده پذیرفته شده‌اند. مک‌دانیل ادعا کرده است که الیافی به‌وسیله پیوند ژنتیکی بین دو نوع گیاه پنبه خود رنگ تولید نموده که دارای مقاومت حرارتی بسیار عالی می‌باشد. الیاف با طول ۲۹ میلیمتر و استحکام ۲۹ گرم بر تکس و میکرونر ۳ تا ۵/۵ را می‌توان از لحاظ خصوصیات فیزیکی در حد الیاف سفید در نظر گرفت.
کوپر ادعا کرده است که موفق به تولید الیافی با طول، استحکام و ظرافت قابل قبول شده است. اگرچه استحکام این الیاف در مقایسه با الیاف سفید کمتر می‌باشد.
● مصارف و کاربرد:
الیاف پنبه خود رنگ برای تولید انواع مختلف پارچه‌ تاری پودی و حلقوی پودی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به هر حال به‌نظر می‌رسد این الیاف در زمینه منسوجات بی‌بافت نیز جایگاه مناسبی دارند. از الیاف خود رنگ غالباً در تولید پتوهای سوزن زده شده (به‌ویژه آنهائی که توسط پارچه آستری یا الیاف اتصال دهنده استحکام بخشیده شده‌اند) دارای ثبات ابعادی و حرارتی مناسب استفاده می‌گردد. با توجه به فواید زیست محیطی الیاف خود رنگ، استفاده از آنها افزایش چشم‌گیری داشته است. در حال حاصر محصولات مصرفی متنوعی مانند کاغذ، حوله، تی‌شرت و جوراب از این الیاف تهیه می‌گردد.
● کاربردی کردن الیاف پنبه خود رنگ:
محققین در تلاشند تا روش‌هائی برای تبدیل الیاف خود رنگ موجود به نخ و پارچه‌هائی مستحکم‌تر و با کارآئی بالاتر ارائه دهند. نتیجه این تلاش‌ها تولید نخ‌های دو جزئی مغزی‌دار با روشی به مراتب ساده‌تر و متفاوت از روش‌های شناخته شده قبلی می‌باشد. استفاده از الیاف مصنوعی در قسمت داخلی نخ و استفاده از الیاف مصنوعی در قسمت داخلی نخ و استفاده از الیاف خود رنگ در قسمت خارجی نخ محصولی با زیر دست نرم و ظاهری زیبا و نیز با کارآئی بالا تولید می‌نماید.
هدف حفظ و نگهداری خصوصیات مطلوب پنبه است در عین حال از مزایای الیاف مغزی نیز استفاده می‌گردد. نتایج این تحقیقات می‌تواند در مورد الیاف پنبه سفید نامرغوب نیز به کار گرفته شود.
● انتخاب مصرف‌کنندگان
اگرچه امروزه محصولات تولید شده از الیاف خود رنگ چندان در بازار رایج نمی‌باشند ولی این محصولات در حجم اندک در شکل پوشاک و منسوجات خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر موضوع ایمنی اکثر مصرف کنندگان به‌ظاهر بصری منسوجات توجه خاصی دارند. این موضوع هنگامی که مصرف کننده بخواهد پول زیادی پرداخت کند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اکثر تحقیقات انجام شده بر روی الیاف پنبه خود رنگ بر روی اثر مواد شیمیائی یا روش‌های اعمال مواد شیمیائی بر الیاف متمرکز شده است. نتایج این تقیقات بیان می‌دارند که کیفیت الیاف خود رنگ در اثر شست‌وشو افزایش می‌یابد. همچنین با ارائه بر چسب‌های نگهداری پوشاک به‌مصرف کننده می‌توان از حفظ کیفیت این محصولات اطمینان حاصل نمود.
● نتیجه‌گیری کلی
الیاف پنیه خود رنگ دارای ویژگی‌ها و خصوصیات بسیار متنوعی هستند. اگرچه در مقایسه با الیاف سفید، الیاف خود رنگ ضعیف‌تر و کوتاه‌تر هستند ولی برخی از گونه‌های این الیاف دارای طول و استحکام قابل قبولی می‌باشند. محدوده نمره این الیاف بسیار گسترده و متنوع می‌باشد. به هر حال ارتباط بین رشد و نمره این الیاف نیاز به‌بررسی بیشتر دارد. برخی از گونه‌های الیاف خود رنگ آپلند بسیار ظریف و نرم می‌باشند. ویژگی‌های فیزیکی منحصر به فرد این الیاف از جمله زیر دست، قابلیت پوشش، نرمی و رنگ استفاده از آنها را در منسوجات مناسب نموده است.
امروزه با توجه به مسائل بهداشتی و زیست محیطی استفاده از الیاف خود رنگ رو به فزونی گذاشته است. اگرچه مشکلات زیادی بر سر راه تجاری کردن این الیاف وجود دارد ولی به‌خاطر خصوصیات منحصر به فرد این الیاف می‌توان امید داشت جایگاه خود را در ویترین مغازه‌ها حفظ نمایند. در حالی که پرورش دهندگان این الیاف به پرورش گیاهان پنبه با رنگ‌های متنوع‌تر و خصوصیات فیزیکی مطلوب‌تر می‌پردازند، دانشمندان نیز به گسترش روش‌های مناسب برای تبدیل این الیاف به نخ و پارچه‌ می‌اندیشند.

ترجمه: مهندس سیدعباس قافله‌باشی
کارشناس مهندسی شیمی نساجی و علوم الیاف، شرکت آرتاتاک
مأخذ:
Day, M., Kimmel, B., "New Life for on old fi - ber Attributes and advantages of naturally colored citton", AATCC Review, October. ۲۰۰۱, PP.۳۲ - ۳۵.

منبع : ماهنامه نساجی امروز