ایرج بسطامی

آوای گرم و دلنشین او از ژرفای وجودش شراره می کشید. او می خواند و چه زیبا می خواند. صدای او از افق مهر می آمد و قاصد خوش الحانی بود که در موسم گل، مژده بهار را می داد و از برآمدن باد صبح و بوی نوروز و مشک افشان شدن نفس باد صبا، سخن به زبان می آورد و از تطاولی که در غم هجران کشیده بود, همچو بلبل تا سراپرده گل نعره زنان می رفت.
گلعذاری ز گلستان جهان و سایه آن سروبلند را پسندیده بود، از هم صحبتی با اهل ریا دور بود و از گرانان جهان، رطل گران را می طلبید. به می سجاده را رنگین کرده بود و از مجلسیان، ره خرابات را پرسیده و مست و خراب و فارغ از سجاده و تسبیح و طاعات، در آنجا حضور یافته بود.
او شکوه های خود را از نامهربانی ها و بی همزبانی ها، به گل پونه های وحشی دشت امید می گفت و فریاد سر می داد که من مانده ام تنهای تنها و طالع اگر مدد دهد.
می توانستیم تحریر خیال او را در رقص آشفته اش به نظاره بنشینیم. جان و تن او با مهر وطن عجین گشته بود. او می خواست که شهر را به بوی یارش فروکش کند، ولی بیچاره ندانسته بود که خودش سفری است. حال او فسانه ای خوانده است و در خواب شده. حال چگونه باور کنیم سکوت گویای بی کاروان کولی را؟
ایرج بسطامی در سال ۱۳۳۶ در شهرستان بم متولد شد و به جهت علاقه فراوانی که به آواز داشت، دوره مقدماتی آواز را نزد عموی خود، یدالله بسطامی گذراند و پس از اخذ دیپلم، به تهران آمد و دوره عالی آواز را نزد استاد محمدرضا شجریان پیگیری کرد که پس از ۷ سال، کلاس را رها کرد و به فراگیری مبانی موسیقی نزد پرویز مشکاتیان پرداخت.
وی مردی متین، آرام و بردبار بود و مردی که نزدیک به دو دهه، خواننده زیباترین تصانیف و آوازها بود و در اشتیاق پروازی برون از این تنگنا, نوای آسمانیش را از دلی گرم بر محیط می پراکند. مردی که بر آن بود بر فضایی بی کران پر گشاید و سرود عشق را سر دهد، با نوایی چون آینه که احساسات، عواطف و عشق، کامیابی و یا نامرادی را که هر کدام به شکلی مایه امید یا تنگدلی است. نوای تسلی بخش، عبرت آموز، شادی آفرین و جاندار.
زنده یاد بسطامی، خواننده شهیر و دوست داشتنی ایران، در حادثه دلخراش زلزله شهرستان بم، در زیر خروارها خاک در کنار خانواده اش برای همیشه خاموش شد. وی با ویژگیهای ذاتی درونی و هنری اش از جمله ستارگانی بود که گه گاه و به ندرت در آسمان تاریخ هنر و ادب سرزمینی می درخشند و با حضور خود فروغی بر دلها می تابانند، اما همانگونه که بی سروصدا و به دور از هیاهو آمده اند، می روند و دلهای دردمند اهل هنر را داغ نشان می کنند و جمع بیدلان را پریشان تر می خواهند. تقدیر چنین است که بعضی از گلها در کمال شکوفایی پرپر می شوند و مشعل فروزان را به خاموشی می گذرانند. شگفت آنکه چنین مردانی وقتی از پای در می آیند، چنانکه باید شناخته می شوند و جای خالی آنها را احساس می کنیم.
● پرویز مشکاتیان و صحبتی پیرامون زنده یاد ایرج بسطامی
زنده یاد ایرج بسطامی که در تمام طول عمر خود، با غروری شاهزاده وار و مناعتی قلندروار و دور از هیاهوی بازار نام و نان زیسته بود، در اواخر عمر گرانبهای خویش به زادگاهش شهر بم پناه آورد و در خانه کاه گلی پدر که عاقبت بر سرش آوار شد، چند صباحی زندگی کرد و در سحرگاه پنجم دی ماه ۱۳۸۲، جهان را با تمام متعلقات و پر زرق و برقش، ارزانی کسانی کرد که همیشه در هنر به دنبال نام و نان بودند !
حافظ از مشرب قسمت گله بی انصافیست طبع چون آب و غزلهای روان ما را بس
روح آسمانیش به وسعت اندوهمان شاد و یادش در دلهایمان جاویدان باد.
● آثار زنده یاد ایرج بسطامی
▪ افشاری مرکب «کنسرت گروه عارف در ایران و اروپا»، آهنگساز: پرویز مشکاتیان
▪ مژده بهار «کنسرت گروه عارف در اروپا و شرکت در فستیوال جهانی موسیقی روح زمین»، آهنگساز: پرویز مشکاتیان
▪ افق مهر «کنگره بین المللی بزرگداشت خواجوی کرمانی»، آهنگساز: پرویز مشکاتیان
▪ وطن من گروه عارف، آهنگساز و سرپرست گروه: پرویز مشکاتیان
▪ کنسرت راست پنجگاه و مرکب خوانی «مقام صبر»، آهنگساز و سرپرست گروه: پرویز مشکاتیان
▪ بوی نوروز «کنسرت گروه دستان در دستگاه سه گاه و همایون»، آهنگساز و سرپرست گروه: حمید متبسم
● کنسرت ایرج بسطامی و گروه دستان
▪ موسم گل «اجرای تصانیفی از عارف و شیدا توسط ارکستر سمفونیک تهران»، رهبری و تنظیم: محمدرضا درویشی
▪ فسانه «کنسرت گروه وزیری در دستگاه راست پنجگاه و آواز ابوعطا»، آهنگساز و سرپرست گروه: کیوان ساکت
▪ تحریر خیال «در دستگاه شور و همایون»، آهنگساز: حسین پرنیا
▪ رقص آشفته «در آواز ابوعطا، دستگاه شور، دستگاه چهارگاه و همایون»، آهنگساز: حسین پرنیا
▪ ظهور «در دستگاه شور، آواز دشتی و دستگاه چهارگاه»، آهنگساز: اصغر محمدی
▪ سکوت «اجرای تصانیفی از زنده یاد محمد میرنقیبی در دستگاه شور، آواز دشتی، بیات ترک و دستگاه سه گاه»، به همراهی تار جلیل شهناز، تنظیم کوروش متین، گروه نیستان
▪ خزان آرزو «بداهه خوانی به همراه تار و سه تار حسین مجیدیان و اجرای تصانیفی از ساخته های همایون خرم و پرویز یاحقی در آواز دشتی و بیات اصفهان»
▪ بی کاروان کولی «آخرین کنسرت زنده یاد ایرج بسطامی به همراهی گروه وزیری در مایه شور، شوشتری و آواز دشتی»، آهنگساز و سرپرست گروه: کیوان ساکت.

مهدی وحیدی

منبع : سایت تخصصی موسیقی ایران