وقتی آیه‌ها زنده‌ می‌شوند!‏

● بخشی از مقدمه:‏
آنها که هستی و زندگی‌شان را در رفتنها دیده‌اند و ماندن را گندیدن و پوسیدن، اینها در ‏این جریان، در این حرکت، در این رفتن، با مانعها و درگیری‌هایی روبرو می‌شوند؛ مانعها و ‏درگیری‌هایی که همه جا خانه گرفته‌اند، در درون آنها، در خانه آنها، در محل و شهر و ‏جامعه و در تمام جبهه‌ها.
این درگیری‌های مستمر، ناچار بحران‌ها، التهابها، اضطراب‌ها و زلزله‌هایی، به وجود ‏می‌آورند و روح‌ها هرچند به قدرت کوه‌ها باشند، با چنین زلزله‌هایی همراه خواهند شد.‏
و در این حرکت و در این درگیری‌های وسیع و در کنار تحول‌ها و تغیرهای مستمر، آنها که ‏در کنار متغیرها لرزیده‌اند و زیر و رو شده‌اند، ناچار به ثابت و حق؛ به الله نزدیک می‏‌شوند و ‏اوست که آنها را به ثبات می‏‌رساند و به آنها امن را می‏‌بخشد، که : ان المتقین فی مقام ‏امین و یثبت الله الذین آمنو بالقول الثابت
سرچشمه اصلی این قطره‌های امن و امان دو چیز است : یکی قرآن و دیگر پیوند و دعا.‏
این دو چشمه برای آنهایی معنی دارد که تشنه هستند و عطش راه، آنها را سوزانده ‏است. کسانی که به نیازهای عظیم در هنگام درگیری نرسیده‌اند به چنین عوامل ثباتی ‏هم نیازمند نیستند.‏
● قرآن
قرآن را گاهی برای رسیدن به تسلط و آشنا شدن با تمامش می‌خوانیم، در این مرحله ‏باید قرائت زیاد باشد و مستمر تا آنجا که قرآن همچون سرودی آشنا در تو جریان بگیرد.
پس از مرحله‌ی تسلط، مرحله‌ی تثبیت و بهره برداری، در هنگام تزلزلهاست.‏
ناچار آنها که بر دو مرحله‌ی آیه مسلط هستند، هنگام بحران آیه‌ای را می‌بینند که در آنها ‏بزرگ شده و بر آنها جلوه کرده و تمام وجود آنها را گرفته است . ‏
شاید اوایل بلوغم بود که کارهایم را حساب می‌کردم و قله‌هایم را تخمین می‌زدم و راهم ‏را ارزیابی می‌کردم. و پس از این همه به خودم رو می‌آورم که چه دارم. در این هنگام به ‏امکانات و وابستگی‌ها از قدرت و ثروت و دوست‌ها و خویش‌ها و حتی دست و پا و مغز و ‏شعور و استعدادهای خودم فکر می‌کردم و می‌دیدم که این‌ها چقدر هنگام احتیاج از من ‏دور می‌شوند.
اینگونه قرآن خواندن است که تو را ثبات می‌دهد و به امن می‌رساند تا در اوج بحران آرم ‏باشی و در متن معرکه چون کوه.
و می‌دیدم قدرت‌هایی که به ضعف رسیدند. و بهارهایی که پاییزشان رسید.
و می‌دیدم که تمام خلق زنده را من باید همراهی کنم . خلقی که دو دسته اند: یا ‏نمی‌خواهند کاری کنند و یا نمی‌توانند. ‏
با این دیدارها از قله‌ها و راه های دشوار و از این نیروها و همراه‌های بی خیال، سرم گیج ‏می‌رفت و وحشت، توانم را می‌گرفت که چگونه با این مرده‌ها و ثروت و قدرت و دوست‌ها ‏و خویش‌ها و و و... کارم و راهم را شروع کنم‌؟ پس از این دیدارها و وحشت‌ها و ‏تنهایی‌ها، گویا این آیه دوباره و تازه نازل شده باشد، در من بزرگ می‌شد. گویا از تمام ‏هستی می‌شنیدی که اگر ضعیفی و تکیه‌گاه می‌خواهی توکل ... توکل علی الهی الذی ‏لایموت . (۱) بر زنده‌ی که نمی‌میرد، بر شنوایی که نزدیک است و جواب می‌دهد تکیه‌کن‌.
راستی که قدرت و نیروی این تکیه‌گاه، قدرت دیگری است حتی در برابر شکستها از پا نمی‌نشیند؛ ‏چون برای تو مهم درست رفتن و با او رفتن است. و آنها که این گونه شروع می‌کنند با ‏شروعشان رسیده‌اند و پیروزی و شکستشان یکی است و سود و زیانشان برابر.
اینگونه قرآن خواندن است که تو را ثبات می‌دهد و به امن می‌رساند تا در اوج بحران آرم ‏باشی و در متن معرکه چون کوه. ‏
همچون رسول که بدون سلاح نزدیک‌ترین افراد به دشمن بود و آسمانی بود که هیچ ابری ‏او را نمی پوشاند. ‏
این علی است که می‌گوید:‏‎ ‎اذا حمی الوطیس لذنا برسول الله. (۲) هنگامی که تنور جنگ ‏گرم می‌شد، ما به رسول پناه می‌آوردیم و در این برج عظیم امن و در این قله‌ی بزرگ ‏امان، آرام می‌گرفتیم، که رسول با قرآن به ثبات رسیده بود و آیه‌ها که در جایگاه‌های ‏مناسب و قطعه قطعه نازل می‌شدند، او را به ثبات و امن رسانده بودند.
دشمن‌ها می‌گفتند: چرا قرآن یک باره نازل نمی‌شود
گویا از تمام ‏هستی می‌شنیدی که اگر ضعیفی و تکیه‌گاه می‌خواهی توکل ... توکل علی الهی الذی ‏لایموت . (۱) بر زنده‌ی که نمی‌میرد، بر شنوایی که نزدیک است و جواب می‌دهد تکیه‌کن.
د و تکه تکه می‌آید. این گونه تنزیل به ‏خاطر این است که سینه و قلب رسول را آرام کند؛ کذالک لنثبت به فؤ ادک و رتلناه ‏ترتیلا.(۳) کسانی که تمام قرآن را در خود جاری ساخته‌اند، در لحظه‌های مناسب، آیه‌های ‏لازم، در آنها جان می‌گیرد و آنها را جان می‌دهد و زنده می‌کند و گویا دوباره بر آنها نازل ‏می‌گردد.
قرائت مستمر قرآن و قرائت ترتیل قرآن دو مرحله‌ی نیازمند به یکدیگر هستند، مادام که آن ‏تسلط بدست نیامده باشد، این تثبیت و ترتیل آیه‌ها در تو شکل نمی‌گیرد و در اینجاست ‏که باید دیگری برای تو آیه‌های مناسب را تلاوت کند و در هنگام مناسب آن را بر تو بخواند، ‏که تو خودت آن مرحله را نگذرانده‌ای.‏

۱- فرقان ۵۸.
۲- صبحی صالح ، نهج البلاغه ، من غریب کلامه ح ۹، ص ۵۱۵.
۳-فرقان ، ۳۲.‏
با تصرف از کتاب: بشنو از نی؛ علی صفایی حائری

منبع : تبیان