مولانا مکتبی مکتبی شیرازی

جنسیت: مرد
تخلص: مکتبی
تولد و وفات: ( ... - ۹۰۰/۹۱۶) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: شاعر
از خمسه‌سرایان معروف عهد خود بود و پیشهٔ مکتب‌داری داشت و تخلص خود را نیز از همین شغل گرفت. مشهور است که مکتبش در مسجد جامع شیراز ، معروف به مسجد بردی ، واقع در محلهٔ قصرالدشت کنونی ، قرار داشت ، چنان که مدفن او هم در آنجاست. بنابر اشاراتی که مکتبی در منظومهٔ "لیلی و مجنون" آورده است ، او قبل از به نظم درآوردن اثر خود ، سفری به هندوستان کرد و در بازگشت از راه خلیج فارس به عربستان و نجد رفته و در آنجا مرقد لیلی و مجنون را دیده و مصمم شد که این مثنوی را بسراید و سرانجام آن را در ۸۹۵ق ، در دو هزار و یکصد و شصت بیت ، به پایان رسانده است و وی در "لیلی و مجنون" ممدوح خود را شاح قاسم بن منصور که از ترکمانان آق‌قوینلو و حاکم فارس بوده نام برده است. این منظومه که مثنوی متوسطی است چند بار به چاپ سنگی در هندوستان و ایران طبع شد. او در ضمن تصمیم داشت مثنوی‌‌‌های دیگر نظامی را هم تقلید کند و لذا منظومه‌ای بر وزن "مخزن‌الاسرار" به نظم درآورد. مکتبی غزل‌هائی هم داشت که برخی از ابیات آن را تذکره‌نویسان نقل کرده‌اند. وی در علم موسیقی نیز مهارت داشت و سازی غرا مثل قانون می تنواخت. کتاب "الکلمات‌العلیهٔ" یا "کلمات علیهٔ غرا" که نظم شصت کلمه قصار امیرالمؤمنین (ع) می‌باشد ، در "الذریعه" و مجلهٔ "یادگار" به وی منتسب شده است. چنان‌که در "تاریخ ادبیات ایران" و در "تاریخ نظم و نثر" این کتاب به مکتبی خراسانی ، از شاعران قرن هشتم ، نسبت داده شده و در تأیید آن آمده است که آن را به نام خاجه نجم‌الدین علی مؤید سربداری (۷۶۶-۷۸۸ق) در یک هزار و پانصد بیت سروده است. از دیگر آثار وی: "دیوان" شعر.

منبع : مطالب ارسالی