خانه‌ای‌ دور از خانه‌

قافله آرام آرام، خسته از راه طولانی و طاقت‌فرسا به کاروانسرا نزدیک می‌شود. بنایی خشتی و گلی دوطبقه با چندین اتاق در طبقه بالا و پایین، در چهار ضلع حیاطی مستطیل شکل. خبری از تابلوها و چراغ‌های رنگارنگ نیست. هیچ ستاره‌ای هم دیده نمی‌شود. مسافران وارد می‌شوند و اسب و قاطر و شتر خود را به مالدار می‌سپارند تا آنها را به اصطبل ببرد.
لابی کاروانسرا، سکویی است که کنار در ورودی دالانی که به طبقه بالا راه دارد تعبیه شده است. مسافران تنگ غروب روی آن می‌نشینند و از خاطرات خود قصه می‌گویند.
اگرچه ما از زمان حال برای توصیف کاروانسرا استفاده کرده‌ایم، ولی این اوضاع مربوط به چندین دهه پیش است.
امروز ما بار سفر می‌بندیم. این که مقصد کجاست چندان اهمیتی ندارد. می‌خواهیم بدانیم وقتی خسته از راهی که این بار نه با اسب و شتر، بلکه با کجاوه‌های آهنی پیموده‌ایم قرار است بار سفر چند روزه خود را در کدام منزل به زمین بگذاریم؟
تابستان و تعطیلی ۳ ماهه مدارس فرصت خوبی است برای مسافرت. بد نیست حداقل برای چند روز دست خانواده را بگیرید و در روند یکنواخت زندگی،‌تنوعی ایجاد کنید؛ اما اگر از آن دسته گردشگران ماجراجو و هر چه پیش آید خوش آیدی نباشید، بهتر است پیش از سفر برای محل اقامت خود برنامه‌ریزی کنید.
آسان‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای گریز از آفتاب گرم و روزهای بارانی و شب را به صبح رساندن در سفر، استفاده از چادر است که اتفاقا این روزها رواج پیدا کرده و طرفداران زیادی دارد. در شهرهای زیارتی و گردشگری تعداد زیادی از این چادرها را می‌بینید که بدون هیچ نظمی در گوشه و کنار نصب شده‌اند. نصب چادر در گوشه و کنار شهرها و پارک‌ها علاوه بر این که از نظر ظاهری، چهره ناخوشایندی ایجاد کرده و عابران را دچار زحمت می‌کند، از نظر امنیتی نیز چندان قابل اطمینان نیست. برای این منظور بهتر است از مکان‌هایی که به وسیله شهرداری‌ها یا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هر شهر ایجاد شده، استفاده کنید. با این کار، هم به سرویس‌های بهداشتی، آب آشامیدنی، دفع زباله و دیگر خدمات دسترسی بهتر و آسان‌تری دارید و هم می‌توانید نسبت به امنیت خود و وسایلتان اطمینان بیشتری داشته باشید.
در بعضی شهرها با نصب چادر یا کانکس، کمپ‌هایی برای اقامت مسافران ایجاد شده است. در این صورت به حمل چادر نیازی نخواهید داشت.
گزینه دیگر استفاده از هتل، مهمان‌پذیر، هتل‌آپارتمان و دیگر اماکن اقامتی است.
اگر ترجیح می‌دهید سقفی بالای سرتان باشد و در ضمن نمی‌خواهید هزینه زیادی را بپردازید، مهمان‌پذیرها و هتل‌آپارتمان‌ها را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
اکبر فرهیخته ، مدیر کل امور مراکز گردشگری در تعریف این دو واحد اقامتی می‌گوید: «مهمانپذیرها همان مسافرخانه‌های سابق هستند که هدف آنها عرضه خدمات با قیمت کمتر است. هتل‌آپارتمان‌ها نیز واحدهای خودکفایی هستند که آشپزخانه، اتاق خواب و پذیرایی را با هم دارند. مهمانپذیرها با توجه به امکانات فیزیکی و خدماتی که ارائه می‌کنند به سه درجه یک، دو و سه تقسیم می‌شوند. هتل‌آپارتمان‌ها نیز حداکثر دارای سه ستاره‌اند.» اما به گفته مدیرکل دفتر امور مراکز و خدمات گردشگری و استانداردسازی، یک هتل‌آپارتمان سه ستاره با هتل چهار یا پنج ستاره برابری می‌کند. در هتل‌آپارتمان‌ها از این نظر که می‌توانید غذای مورد نیاز را خودتان تهیه کنید، به مقدار زیادی از هزینه‌های مسافرت شما کاسته خواهد شد. علاوه بر مهمانسراها، پانسیون‌هایی نیز وجود دارند که اتاق را به همراه یک وعده غذایی به مهمان اجاره می‌دهند که این وعده غذایی می‌تواند صبحانه باشد. اگر قصد اقامت در این اماکن را دارید توصیه می‌کنیم حتما با خود ملحفه‌های تمیز همراه داشته باشید تا بتوانید از خواب خود لذت ببرید.
● ستاره‌ها چه می‌گویند؟
۳۲ نوع مرکز برای اقامت گردشگران در دنیا وجود دارد که مشهورترین آنها هتل است. هتل اقامتگاهی است که اتاق را به عنوان کالای اصلی و دیگر خدمات را که حدودا ۸۰ نوع است در صورت موجود بودن، در قبال دریافت وجه به صورت موقت به مهمان عرضه می‌کند. فرهیخته در تعریف خود ادامه می‌دهد: هتل، خانه‌ای است دور از خانه. یعنی ابعاد امنیتی، خدمتی، آسایشی و همه مواردی که فرد در خانه خود احساس می‌کند باید در یک هتل موجود باشد. از نظر مدیریتی نیز به دلیل چندگانه بودن و تنوع مدیریتی، هتل را شهری درون یک شهر می‌نامند.
اگر تصمیم گرفتید در هتل اقامت کنید باید بدانید رابطه مستقیمی بین ستاره‌های هتل و حساب بانکی شما وجود دارد. چگونه؟ ادامه مطلب را بخوانید:
هتل‌ها حداقل یک ستاره دارند و هر ستاره به‌ ۴‌ درجه مختلف تاپ، ای، بی و سی تقسیم می‌شود. ستاره هتل در درجه اول براساس فیزیک و متراژ زمین، تعداد اتاق‌ها، امکانات موجود مانند سالن، لابی، استخر و... و بعد براساس خدماتی که ارائه می‌کند، تعیین می‌شود. در هتل‌ها اتاق‌های مختلفی وجود دارد: تک‌نفره، دونفره با تخت جدا، دونفره با تخت دونفره، انواع سوئیت‌ها مثل سوئیت سلطنتی، ویژه، بزرگ، کوچک و... .
اگر در هتل یک ستاره ساکن شدید انتظار خدمات چندانی نداشته باشید. احتمالا باید شام و ناهار و حتی صبحانه خود را در جای دیگری میل بفرمایید. انتظار سرویس بهداشتی و حمام اختصاصی را هم نداشته باشید. بهتر است از خرید مواد غذایی فاسدشدنی خودداری کنید، چون در اینجا احیانا به یخچال نیز دسترسی نخواهید داشت. به هر حال در آسمان بخت این هتل، بیش از یک ستاره موجود نیست.
هرچه ستاره‌های هتل بیشتر و درجه تقسیم‌بندی آن بالاتر باشد امکانات بهتری را در اختیار مسافران قرار خواهد داد. چنانچه یکی از بستگان سالمند یا احیانا ناتوان خود را به همراه دارید بهتر است از هتل‌های ۳ ستاره به بالا استفاده کنید. این هتل‌ها ملزم به داشتن آسانسور هستند، بنابراین در بالارفتن از پله‌ها مشکل نخواهید داشت.
هتل‌های ۵ ستاره علاوه بر مجهز بودن به امکاناتی مانند یخچال، تلفن، تلویزیون، ماهواره، استخر، سونا، جکوزی، آژانس، فروشگاه، آرایشگاه، واکسی، خشکشویی و غیره ملزمند خدمات مورد نیاز شما را در هر ساعتی از شبانه‌روز و در اتاق ارائه کنند.
● نهضت از نوع هتلی‌
وارد هتل می‌شوید و پس از طی مراحل لازم، اتاق را تحویل می‌گیرید، ساک و وسایل را به کناری می‌گذارید و روی تخت دراز می‌کشید. می‌خواهید قبل از هر چیز کمی استراحت کنید؛ اما پرده‌های اتاق مانع نور زننده خورشید نیست، بوی بد سرویس‌های بهداشتی فضای اتاق را پر کرده است، صدای موتور یخچال به حدی بلند است که بر مغز شما مانند پتک می‌کوبد، فشار آب روشویی بیش از اندازه کم است و... . به توضیحات فرهیخته توجه کنید: هتل‌ها باید خواب راحت و آسایش و آرامش به مهمان بفروشند. کسی که به هتل می‌رود می‌خواهد خواب راحت و آسایش و رفاه بخرد و به خاطر اینها پول می‌پردازد، پس باید در اتاق احساس آرامش، رفاه و بهداشت کند. باید ملحفه، امکانات، نور، بو، رنگ و... مناسب باشد. توجه داشته باشید که این موارد حداقل‌هایی هستند که یک هتل ملزم به رعایت آنهاست. بنابراین تعداد کم ستاره‌ها نمی‌تواند توجیهی برای ارائه ناقص و نامناسب خدمات باشد.
حال دنباله ماجرا را بخوانید: وارد سالن غذاخوری که می‌شوید قبل از هر چیز آمیزه‌ای از بوهای مختلف به شما می‌گوید که سالن تهویه مناسبی ندارد. پس از آن با صحنه‌های عجیب و غریب دیگری مواجه می‌شوید. یک نفر دستمالی را که به نظر می‌رسد مدت‌ها پیش سفید بوده است به دست گرفته و قاشق و چنگال‌ها را تمیز می‌کند، در گوشه دیوار لاشه یک سوسک فریاد کودک شما را به آسمان بلند می‌کند، پس از مدت‌ها انتظار سرانجام یک نفر با بی‌حوصلگی بنا به رسم سال‌ها پیش، از شما سفارش می‌گیرد و هر چند دقیقه یکبار باید برای درخواست کسری‌های روی میز به اطراف سر بچرخانید تا شاید یک نفر متوجه شما شود و اگر میلش کشید توجهی کند.
برای تعیین درجه و تعیین کیفیت و کمیت خدمات در هتل، موضوعی با عنوان استانداردسازی مطرح می‌شود. مدیرکل دفتر امور مراکز و خدمات گردشگری و استانداردسازی در این زمینه می‌گوید: استانداردسازی یعنی شما قانون، معیار و محکی دارید که بر اساس آن خدمات را قابل مدیریت، ارزیابی و قیمت‌گذاری می‌کنید. ضمن این که استاندارد صرفا کمیت نیست، بلکه نوعی نگرش و اخلاق است. نظمی مبتنی بر علوم، فنون و تجارب بشری که بیشتر به صورت قواعد و مقررات و نظام برای ایجاد هماهنگی و ایجاد وحدت رویه به کار گرفته می‌شود.
استانداردها در ۴ محور و ۹ بخش امور فنی، ساختمان و تاسیسات، امور ایمنی و بهداشت، امور خدمات و تجهیزات و امور نیروی انسانی و آموزش ارائه می‌شود. به این ترتیب رعایت نکات ایمنی در ساخت هتل، مجهز بودن به تجهیزات ایمنی، ارائه خدمات بهتر و استفاده از نیروهای کارآزموده و با تحصیلات و آموزش‌های مرتبط از مواردی است که برای کسب درجات بالاتر مورد رقابت هتلداران قرار می‌گیرد. امروز در هتل‌ها نهضتی به نام نهضت تجهیز و تعمیر و آماده شدن برای استانداردسازی و آموزش ایجاد شده است. با توجه به این که تولید و عرضه خدمات در هتل‌ها همزمان انجام می‌گیرد و مشتری ناظر بر نوع برخوردها و نحوه پذیرایی است، کارکنان این بخش‌ها باید آگاهی و مهارت را در کنار یکدیگر داشته باشند. میزبان باید بداند پذیرایی از مهمان را از کجا شروع کند، با سنین مختلف چگونه برخورد کند، سفارشات را چگونه دریافت و انجام دهد و... .
به این ترتیب، کارکنان هتل‌ها و اماکن اقامتی به عنوان میزبان موظفند در چارچوب‌های مشخص‌شده به بهترین وجه خدمات مورد نیاز را ارائه کنند. مرجعی که این استانداردها را تعیین می‌کند سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است و بخش نظارت معاونت گردشگری سازمان در هر شهر به شکایات و مشکلات مربوط به اماکن اقامتی، مراکز و دفاتر خدمات مسافرتی، غذاخوری‌های بین راه و... رسیدگی می‌کند.
● هتل‌بزرگ‌‌ یعنی ...
اگر بر پیشانی هتل خواندید هتل بزرگ... چندان دلخوش نکنید. مدیر کل امور مراکز گردشگری در تعریف هتل بزرگ می‌گوید: هتل بزرگ در ایران تعریف نشده است.
در دنیا ممکن است بگویند هتلی بزرگ است که تعداد بخصوصی، برای مثال ۱۲ هزار به بالا اتاق داشته باشد؛ اما در ایران به دلیل این که معیاری برای هتل بزرگ وجود ندارد این واژه به صورت سلیقه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مثلا اگر بزرگ‌ترین هتل ما ۷۰۰ اتاق داشته باشد هتل بزرگ باید بیشتر از این تعداد اتاق داشته باشد. هتل بین‌المللی نیز هتلی است که یا مسافران خارجی در آن رفت و آمد داشته باشند یا با هتل‌های دیگر در دیگر نقاط دنیا ارتباط داشته یا زنجیره‌ای از هتل‌های دیگر در کشورهای مختلف باشد.

سعیده کافی

منبع : روزنامه جام‌جم