دوشنبه, ۱۴ آبان, ۱۴۰۳ / 4 November, 2024
مجله ویستا
فاطمه(س)، دریای بیکران دانش
یكی از ابعاد مهم وجودی حضرت زهرا(س) شخصیت علمی و دانش الهی او میباشد. اینكه حقیقت دانش آن بزرگواران چیست و نحوه دریافت آن چگونه بوده است، مسائل و معارف بلندی است كه ما را دسترسی به آن نیست و حقیقت وحی و اتصال به آن را تنها كسانی میدانند كه خود، مخاطب آن بودهاند. امّا فهم ظواهر امر و تلاش برای نزدیك شدن به دریای بیكران دانش آنان و نوشیدن جرعهای از آن هر چند اندك، توفیقی است بزرگ. آنچه به اختصار در این مقاله آمده تلاشی است كه نویسنده در تبیین چهره علمی صدیقه كبرا(س) و منابع دانش آن حضرت(س) مبذول داشتهاند.
اصولاً انسانها از طریق تلاش و كوشش و زحمت و استفاده از استاد و منابع متعارف معلومات خود را تحصیل میكنند. چنین دانشی ممكن است با واقع و حقیقت منطبق باشد و برخی اوقات نیز با حقیقت منطبق نیست و خطا و اشتباه در آن راه پیدا میكند ولی برگزیدگان الهی و معصومین علیهمالسلام مانند حضرت زهرا(س) از راههای غیر متعارف نیز معارف و حقایقی به دست میآورند. به علاوه علم آنها علمی است به دور از خطا و اشتباه، دانشی كه همواره با حقیقت و واقع سازگار است و به عبارت دیگر دانش آنها همراه با مقام عصمت است.
●مرجعیت علمی مسلمین
همواره باید فرد یا افرادی در جامعه اسلامی باشند تا معارف و دستورات الهی را به كسانی كه آگاهی ندارند بیاموزند. واضح است كه این افراد باید از چنان دانشی برخوردار باشند كه خطا و اشتباه در دانششان پیش نیاید تا بتوانند حافظ و نگهدار واقعی احكام الهی باشند. قرآن مجید در این رابطه میفرماید: فاسئلوا اهل الذكر ان كنتم لا تعلمون. در این آیه خداوند دستور میدهد افرادی كه نمیدانند از "اهل ذكر" سؤال كنند، و منظور از "ان كنتم لا تعلمون" "اگر نمیدانید"، جمیع معارف حقیقی است و مقصود از اهل ذكر هر كسی است كه عالم به آن باشد ولی بر اساس روایات مصداق "اهل ذكر" در آیه شریفه همان اهلبیت علیهمالسلام میباشند.
ابنعباس در باره "فاسئلوا اهل الذكر" میگوید: آنها محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین هستند، آنان اهل ذكر و علم و عقل و بیانند و آنان اهلبیت نبوتند.
ابنعباس در باره "فاسئلوا اهل الذكر" میگوید: هو محمد و علی و فاطمهٔ و الحسن و الحسین علیهمالسلام، هم اهل الذكر و العلم و العقل و البیان و هم اهل بیت النبوه... . آنها محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین هستند، آنان اهل ذكر و علم و عقل و بیانند و آنان اهلبیت نبوتند.
چنان كه امام باقر(ع) میفرماید: نحن اهل الذكر و نحن المسؤولون ... ما اهل ذكر هستیم و ما هستیم كسانی كه باید از ما سؤال شود.
از اینرو بر اساس این روایات روشن میگردد كه حضرت زهرا(س) و سایر معصومین "اهل ذكر" میباشند و آنها هستند كه به معارف الهی آگاهی كامل دارند و مردم باید معالم دین خود را از آنها بیاموزند.
●زهرا(س) همه چیز میدانست
از روایات متعدد استفاده میشود كه حضرت زهرا(س) به همه چیز آگاهی داشت چون آفرینش او و پدر و شوهرش از شجره واحد و نور واحد بود.
عمار یاسر نقل میكند كه حضرت علی(ع) داخل منزل شد. چون فاطمه او را دید گفت: بیا تا برای تو بیان كنم آنچه در گذشته واقع شده و آنچه الآن هست و آنچه تا حال انجام نشده و تا روز قیامت اتفاق میافتد.
علی(ع) وقتی این سخن را شنید خدمت پیامبر(ص) رسید و نزدیك آن حضرت نشست. پیامبر(ص) فرمود: تو سخن میگویی یا من سخن بگویم؟ علی(ع) گفت: سخن گفتن شما بهتر است. پیامبر(ص) فرمود: وارد بر فاطمه شدی و او چنین و چنان گفت (در باره دانش وسیع و گسترده خود با تو سخن گفت) و تو برگشتی! علی(ع) گفت: آیا نور فاطمه از نور ماست؟ پیامبر(ص) فرمود: مگر نمیدانستی؟ علی(ع) از شنیدن این سخن به سجده افتاد و به پاس این نعمت بزرگی كه خداوند به وی عنایت كرده، شكر او را به جای آورد و به خانه برگشت. حضرت زهرا(س) گفت: خدمت پدرم رسیدی و آنچه من در رابطه با آگاهیام، گفتم به او خبر دادی. حضرت علی(ع) فرمود: آری. آنگاه حضرت زهرا(س) به علی(ع) گفت: همانا خداوند نور مرا آفرید در حالی كه خدا را به پاكی یاد میكرد. سپس آن را در درختی از درختهای بهشت به ودیعت گذاشت كه سبب روشنایی و درخشندگی آن درخت شد. آنگاه چون پدرم وارد بهشت شد خداوند به او وحی كرد كه از میوه آن درخت استفاده كند. او نیز چنین كرد. آنگاه من در صلب پدر قرار گرفتم. سپس مادرم خدیجه آن نور را دریافت كرد و از او متولد شدم. من از چنین نوری میباشم و دانش همه چیز در گذشته و حال و آینده دارم.
ای اباالحسن مؤمن! با نور الهی حقایق را نظاره میكند.
آن حضرت در حین ولادت مورد عنایت خاص الهی واقع شد و آن چنان از دانش به وی عطا شد كه از دیگران بینیاز گردید. امام باقر(ع) در سبب نامگذاری آن حضرت به (فاطمه) میفرماید: بعد از ولادت فاطمه(س) خداوند به یكی از فرشتگان دستور داد به پیامبر بگوید كه نام او را "فاطمه" بگذارد. آن حضرت نیز چنین كرد. آن گاه خداوند فرمود: "انّی فطمتك بالعلم ... به وسیله دانش
به تو شیر دادم". از این جمله استفاده میشود كه آن حضرت در آغاز طفولیت دارای علوم ربّانی و الهی بوده است.
●منابع علمی حضرت زهرا(س)
بعد از رحلت پیامبر گرامی اسلام، وحی آسمانی بر كسی نازل نمیشود و درهای وحی بعد از آن حضرت برای همیشه بسته است. اما حضرت زهرا(س) و سایر معصومین(ع) دارای علم و دانش بس وسیع و گستردهای هستند. آنان نسبت به معارف دینی و مصالح مسلمین و حقایق گذشته و آینده آگاهی كامل دارند. حال این سؤال مطرح است كه آنان از چه منابعی این علوم گسترده را به دست میآورند. بر اساس متون دینی به منابع چندی میتوان اشاره كرد كه برخی از آنها اینهاست:
● قرآن
كتاب الهی سرچشمه جاودانه و ارزشمند تمام علوم و دانستنیهایی است كه در امر هدایت بشر نقش دارد و آگاهی به آن رهگشای همه معارف و حقایق اسلامی است. آگاهی كامل از قرآن
امام صادق(ع) در ضمن توصیف "مصحف فاطمه(س)" میفرماید: ... و فیه علم القرآن كما انزل. علم قرآن همان طور كه نازل شده در مصحف فاطمه(س) موجود است.
به طوری كه انسان تفسیر و تأویل و ظاهر و باطن و محكم و متشابه آن را به خوبی بشناسد به انسان این توان را میدهد كه تمام نیازهای خود و جامعه را از آن استخراج نماید.
حضرت علی بنموسیالرضا(ع) در توضیح آیه ".. و لو رَدُّه الی الرسول و الی اولی الامر منهم لعلمه الذین یستنبطونه منهم ..."میفرماید: منظور از این آیه "آل محمد است" و هم الّذین یستنبطونه من القران و یعرفون الحلال و الحرام، آنها كسانی هستند كه از قرآن استنباط میكنند و حلال و حرام را میشناسند. چنان كه در رابطه با آیه شریفه "و ما یعلم تاویله الاّ اللّه و الراسخون فی العلم" "تأویل قرآن را جز خدا و ثابتقدمان در علم نمیدانند" امام صادق(ع) میفرماید: نحن الراسخون فی العلم و نحن نعلم تأویله. ما (اهل بیت) راسخان در علم هستیم و ما تأویل قرآن را میدانیم.
امام باقر(ع) در رابطه با تفسیر آیه مباركه "فالذین آتینا هم الكتاب یؤمنون به كسانی كه به آنها كتاب آموختیم به آن ایمان دارند" میفرماید: هم آل محمد. آنها از آل محمد هستند.
نیز از امام باقر(ع) در باره آیه مباركه "بل هو آیات بیّنات فی صدور الذین اوتو العلم"قرآن نشانههای آشكاری است در قلب كسانی كه به آنها دانش داده شده" سؤال شد فرمود: منظور ما هستیم.
امام صادق(ع) در ضمن توصیف "مصحف فاطمه(س)" میفرماید: ... و فیه علم القرآن كما انزل. علم قرآن همان طور كه نازل شده در مصحف فاطمه(س) موجود است.
از روایاتی كه در تفسیر آیات ذكر شده و امثال آن، نقل شد استفاده میشود كه آگاهی نسبت به قرآن و اسرار آن مربوط به حضرت زهرا(س) و سایر معصومین علیهمالسلام میباشد، چون قرآن در خانه آنها نازل شده است و آنها هستند كه در سایه آشنایی با این منبع لایزال الهی توانایی شناخت و درك حقایق و معارف و دانشهای گوناگون را پیدا كردهاند.
●پیامبر اسلام
دومین منبع از منابع دانش حضرت زهرا(س) علم و دانشی است كه آن حضرت از پدر بزرگوارش فرا گرفته است. او در دامن پیامبر(ص) بزرگ شده و جزء نزدیكترین افراد به حضرت(ص) بوده است و پیامبر(ص) بیشترین معاشرت و انس را با او داشته و از سرچشمه وحی او را سیراب میكرده است. چنان كه روایات متعددی كه آن حضرت از پیامبر اكرم(ص) اسلام نقل میكند شاهد گویایی است بر آنكه آن حضرت از پدرش دانشهای فراوانی را فرا گرفته است. به علاوه حضرت امام جعفرصادق(ع) در باره "مصحف حضرت فاطمه(س)" میفرماید: مصحف فاطمه(س)، املاء رسول خدا(ص) و خط علی(ع) است.
مصحفی كه یكی از منابع مهم امامان معصوم علیهمالسلام بوده است و آنان در موارد مختلف به آن مراجعه كرده و برای دیگران نیز بیان میكردند.
● فرشتگان
یكی دیگر از منابع علم آن حضرت، فرشتگان میباشند. حضرت زهرا(س) همانند خضر، "ذوالقرنین" و مریم بود كه بر اساس ظاهر آیات قرآن، با فرشتگان الهی ارتباط داشتند و حقایقی از عالم غیب به آنان میرسید. بلكه آن حضرت به مراتب از آنان بالاتر بود چون اگر حضرت مریم سیده زنان عصر خودش بود، حضرت زهرا(س) سرور زنان تمام جهانیان است.
"روحالقدس" یك روح امدادگر است كه انسان را به هنگام انجام كارهای مهم معنوی
و الهی یاری میدهد و به تفاوت مراتب اشخاص متفاوت است.
طبق برخی روایات، "مصحف" آن حضرت مشتمل بر علومی بود كه توسط فرشتگان در اختیار حضرت زهرا(س) قرار میگرفت. البته راجع به "مصحف" آن حضرت كه از چه منبعی میباشد برخی روایات چنان كه اشاره شد از املاء پیامبر(ص) شمرده است.
از امام صادق(ع) راجع به "مصحف فاطمه(س)" سؤال شد. حضرت در پاسخ فرمود: بعد از رحلت پیامبر(ص) حضرت زهرا(س) دچار آن چنان حزن و اندوهی شد كه از شدت و زیادی آن جز خدا كسی آگاهی نداشت. خداوند هم برای تسلّی آن حضرت فرشتهای نزد وی فرستاد تا او را تسلی داده با وی سخن بگوید. حضرت زهرا(س) جریان را به حضرت علی(ع) گفت.
یكی دیگر از منابع علم و دانش حضرت زهرا(س) و سایر معصومین(ع) "روحالقدس" است كه همواره با آنان است و آنان را در درك و فهم حقایق جهان هستی مدد میرساند.
حضرت علی(ع) فرمود: هر گاه احساس كردی كه فرشته بر تو نازل و صدایی شنیدی مرا مطلع كن. پس آنگاه كه فرشته آمد با حضرت سخن بگوید، به حضرت علی(ع) خبر داد و آن حضرت هم هر چه میشنید آنها را مینوشت و از آن نوشتهها "مصحف فاطمه(س)" به وجود آمد.
در همین رابطه در روایت دیگری امام صادق(ع) میفرماید: بعد از رحلت پیامبر(ص) كه فاطمه دچار حرن و اندوه زیاد شده بود جبرئیل بر او نازل میشد و به او تسلیت میگفت و از وضع پدرش به وی خبر میداد و همچنین از آنچه در آینده نسبت به فرزندان او اتفاق میافتد او را مطلع مینمود و حضرت علی(ع) آنها را مینوشت و بدینوسیله "مصحف" فاطمه به وجود آمد.
از این روایات و همانند اینها كه فراوان است به خوبی استفاده میشود كه فرشتگان با فاطمه زهرا(س) ارتباط داشتند و دانشهایی الهی در اختیار آن حضرت قرار میدادند. در باره مصحف حضرت(س) در ادامه نیز مطلبی خواهیم آورد.● القای روحالقدس
یكی دیگر از منابع علم حضرت زهرا(س)، فیض روحالقدس است. در آیات قرآن مواردی است كه از تأیید روحالقدس سخن به میان آمده است؛ از جمله در باره حضرت مسیح در آیات ۸۷ و ۲۵۳ بقره و ۱۱۰ مائده و در باره پیامبر گرامی اسلام در آیه ۱۱۰ بقره. در اینكه "روحالقدس" چیست؟ میان مفسران گفتگوی بسیار است. از روایاتی كه در منابع اهلبیت است استفاده میشود كه روحالقدس روح مقدسی است كه با همه پیامبران و معصومین(ع) بوده است و امدادهای الهی را در موارد مختلف به آنها منتقل میساخته بلكه در مواردی در غیر معصومین(ع) نیز وجود دارد.
امام باقر(ع) به "كمیت بنزید اسدی" شاعر معروف اهلبیت(ع) فرمود: برای تو همان است كه پیامبر اكرم(ص) به "حسان بنثابت" فرمود: "لن یزال معك روحالقدس ما ذببت عنّا" همواره روحالقدس با تو خواهد بود مادامی كه از ما دفاع میكنی.
و در روایت دیگر حضرت امام رضا(ع) هنگامی كه "دعبل خزاعی" بعضی از اشعار قصیده معروف خود "مدارس آیات" را خواند حضرت گریه شدیدی كرد. آنگاه فرمود: "نطق روحالقدس علی لسانك بهذین البتیین" روحالقدس در این دو بیت به زبان تو سخن گفت.
درك حقیقت این منابع كار سادهای نیست. دارا بودن این منابع مهم و الهی است كه آنها را از سایر مردم ممتاز میگرداند و به آنها در هدایت و ارشاد مردم و حفاظت از معارف اسلامی كمك میكند.
امام صادق(ع) در تفسیر آیه "والسابقون السابقون اولئك المقربون" میفرماید: پیشگامان، رسولان الهی(ع) و بندگان خاص خدا هستند كه خداوند در آنها پنج روح قرار داده كه یكی از آنها "روحالقدس" است كه به وسیله آن مطالب را درك میكنند.
در روایت دیگر در همین رابطه امام باقر(ع) میفرماید: آنان به وسیله روحالقدس آنچه را در زیر عرش است تا آنچه در زیر زمین است میدانند. یعنی از طریق این روح هر چه را لازم است بدانند میشناسند.
در برخی روایات در توصیف ارواح پنجگانه كه در خاصان بندگان الهی است امام صادق(ع) میفرماید: برای آن چهار روح ممكن است حادثه و اشكالی پیش آید ولی روحالقدس از این امر مستثنی است، خواب و غفلت و كارهای بیهوده و باطل از او صادر نمیشود و با روحالقدس معارف و حقایق شناخته میشود.
از مطالبی كه ذكر شد چنین استفاده میشود كه "روحالقدس" یك روح امدادگر است كه انسان را به هنگام انجام كارهای مهم معنوی و الهی یاری میدهد و به تفاوت مراتب اشخاص متفاوت است. در پیامبران و معصومین(ع) به گونهای فوقالعاده قویتر و بارزتر عمل میكند، و در دیگران به اندازه خودشان. هر چند از حقیقت و جزئیات آن اطلاع زیادی نداریم. بنابراین یكی دیگر از منابع علم و دانش حضرت زهرا(س) و سایر معصومین(ع) "روحالقدس" است كه همواره با آنان است و آنان را در درك و فهم حقایق جهان هستی مدد میرساند.
● نور الهی
یكی دیگر از منابع علم حضرت زهرا(س) نور الهی است كه بر اساس روایات متعددی در آن حضرت و سایر معصومین(ع) وجود دارد. در روایتی آوردیم كه آن حضرت در باره خویش میفرماید: خداوند نور مرا آفرید كه همواره مشغول تسبیح خدا بود. آنگاه آن را در درختی از درختان بهشت قرار داد و چون پدرم به امر خداوند از میوه آن درخت خورد نور من در پدر قرار گرفت. سپس به مادرم خدیجه منتقل شد و من از او متولد شدم. آنگاه میگوید: "و انا من ذلك النور اعلم ما كان و ما یكون و ما لم یكن، یا اباالحسن، المؤمن ینظر بنور اللّه تعالی".
من به وسیله آن نور، به آنچه گذشته و حال و آنچه نیامده آگاهم. ای اباالحسن! مؤمن با نور خدای متعال مینگرد.
حضرت فاطمه(س) همان طور كه وجود مقدسش سرچشمه و منشاء وجود امامان معصوم است، علم و دانش مصحف او نیز از سرچشمههای دانش ائمه علیهمالسلام است كه از این موضوع عظمت و گستردگی دانش حضرت زهرا(س) كاملاً روشن میشود.
از این روایت به خوبی استفاده میشود كه یكی دیگر از منابع علم آن حضرت نور الهی است كه در آن حضرت وجود داشته است و همان نور سبب شده كه دانش و علم آن حضرت گسترده و فراگیر باشد. اینها كه ذكر شد سرچشمه دانش آن حضرت و سایر معصومین(ع) بود. درك حقیقت این منابع كار سادهای نیست. دارا بودن این منابع مهم و الهی است كه آنها را از سایر مردم ممتاز میگرداند و به آنها در هدایت و ارشاد مردم و حفاظت از معارف اسلامی كمك میكند.
●مصحف زهرا(س) یكی از منابع دانش امامان(ع)
منابعی كه برای دانش حضرت زهرا(س) ذكر شد از منابع دانش امامان معصوم(ع) نیز میباشند. به علاوه از روایات متعدد استفاده میشود كه یكی از منابع مهم امامان(ع) مصحف فاطمه(س) بوده است.
امام صادق(ع) در ضمن روایتی به برخی از منابع دانش امامان(ع) اشاره كرده میفرماید: ... و مصحف فاطمه نزد من است. در آن است تمام دانشهایی كه مردم در رابطه با آنها به ما نیاز دارند و ما (به جهت داشتن آن) به مردم نیازی نداریم.در روایت دیگر، آن حضرت به "فضیل" میفرماید: دانستی به چه چیز نگاه میكردم؟ او در پاسخ میگوید: خیر. حضرت میفرماید: در كتاب فاطمه(س) نگاه میكردم، هیچ كس به حكومت نمیرسد مگر اینكه نام او و پدرش در آن ثبت شده است. در آن نسبت به حكومت فرزندان امام حسن چیزی نیافتم. یعنی علیرغم تلاشی كه فرزندان امام حسن(ع) میكنند كسی از آنان به حكومت نخواهد رسید.
در برخی روایات از امام صادق(ع) روایت شده كه "مصحف فاطمه(س)" سه برابر قرآن است.
از بعضی روایات استفاده میشود كه اخبار گذشته و آینده تا روز قیامت در "مصحف" فاطمه(س) میباشد.
بنابراین روشن شد كه حضرت فاطمه(س) همان طور كه وجود مقدسش سرچشمه و منشاء وجود امامان معصوم است، علم و دانش مصحف او نیز از سرچشمههای دانش ائمه علیهمالسلام است كه از این موضوع عظمت و گستردگی دانش حضرت زهرا(س) كاملاً روشن میشود.
از رسول خدا شنیدم كه روز قیامت دانشمندان اسلام در پیشگاه الهی حاضر میشوند و به اندازه علم و تلاش و كوششی كه در راه آموزش و هدایت مردم داشتهاند از خدای خویش پاداش دریافت میكنند.
●علم در خدمت هدایت جامعه
از مسؤولیتهای مهمی كه پیشوایان معصوم(ع) به عهده دارند تلاش و كوشش و استفاده از دانش گسترده خویش در راه بالا بردن فرهنگ جامعه و دفع شبهات و پاسخ به مسائل آنان است. حضرت زهرا(س) در این رابطه با تمام توان، مسؤولیت بزرگ خود را انجام میداد. او از موضوعات ساده گرفته تا پیچیدهترین مسائل را پاسخگو بود و این میسر نبود مگر با احاطه علمی، قوت فكر و همت بلند و اتصال به منبع علم الهی، در اینجا به دو نمونه اشاره میشود.
۱ـ بانویی خدمت آن حضرت رسید و عرض كرد: مادر پیر و ناتوانی دارم كه در نماز بسیار اشتباه میكند، مرا فرستاده تا از شما بپرسم كه چگونه نماز بخواند؟
فرمود: هر چه میخواهی بپرس. آن زن سؤالات خود را مطرح كرد تا به ده سؤال رسید و حضرت زهرا(س) با روی گشاده جواب میداد. زن از زیادی پرسش خود شرمنده شده گفت: شما را بیش از این زحمت نمیدهم. حضرت زهرا(س) فرمود: باز هم بپرس. آنگاه برای تقویت روحیه وی پاداش ارزشمند كسانی كه به مردم معارف دینی میآموزند را بیان فرمود. سپس ادامه داد: كه از رسول خدا شنیدم كه روز قیامت دانشمندان اسلام در پیشگاه الهی حاضر میشوند و به اندازه علم و تلاش و كوششی كه در راه آموزش و هدایت مردم داشتهاند از خدای خویش پاداش دریافت میكنند.
۲ـ حضرت علی(ع) فرمود: در محضر رسول خدا بودیم كه آن حضرت فرمود: بهترین چیز برای زنان چیست؟ هیچ كس نتوانست پاسخ درست بدهد! من به سوی فاطمه(س) آمدم و موضوع را با و در میان گذاشتم. فاطمه(س) گفت: من میدانم. سپس فرمود: "بهترین چیز برای زن این است كه بیگانگان او را نبینند و او نیز آنان را نبیند". به نزد پیامبر(ص) بازگشتم و جواب را گفتم. پیامبر فرمود: چه كسی به تو این مطلب را گفت؟ عرض كردم: فاطمه(س). با تعجب فرمود: "فاطمهٔ بضعهٔ منی". فاطمه پاره تن من است. یعنی همان طور كه من از علوم و معارف الهی در حد اعلی مطلعم، فاطمه كه پارهای از وجود من است نیز چنین است. دقت در این روایت مقام علمی حضرت فاطمه(س) را كاملاً آشكار میسازد.
البته در این خصوص ذكر دو نكته لازم است:
الف) ممكن است این سخن حضرت زهرا(س) تأكید و سفارشی باشد بر رعایت پوشش و حجاب و عفت و پاكدامنی در بانوان و گرنه بر اساس دستورات دیگر اسلامی كه در سایر زمینهها داریم در مواردی درس خواندن و رسیدن به درجات بالای علمی برای زنان لازم و ضروری است، تربیت پزشكان متخصص جهت انجام امور پزشكی مربوط به بانوان و همچنین تربیت دبیران و اساتید و محققین دانشگاهی از بین بانوان برای انجام امور فرهنگی و تحقیقاتی امری است واجب كه اگر در آن سستی شود همه مسؤول هستند. روشن است كه رسیدن به چنین مراحلی از پیشرفت و ترقی بدون ارتباط زن و مرد بسیار مشكل بلكه در مواردی ناممكن است. به علاوه خود آن حضرت(س) و دختر بزرگوارش حضرت زینب(س) با ایراد سخنرانیهای آتشین و انقلابی خویش در مجامع عمومی كه مردان نیز حضور داشتند، عملاً به بانوان آموختند كه انجام وظیفه اسلامی و دفاع از حق و امامت و رهبری بر همگان واجب است. غیر از اینان افراد دیگری نیز مانند "سوده"، زن انقلابی و شجاع را مشاهده میكنیم كه در جنگ صفین چگونه از حضرت علی(ع) حمایت میكند و با اشعار انقلابی خویش، طایفه هَمْدان را برای جنگ با معاویه تشویق و تحریك مینماید.
بهرحال برای درك و فهم احكام و معارف اسلامی باید به جهات مختلف و روایات گوناگون در ابواب متنوع توجه نمود و از جمعبندی آنها، حكم اسلامی را به دست آورد.
ب) اینكه حضرت علی(ع) به سؤال پیامبر(ص) پاسخ نداد و حضرت زهرا(س) پاسخ صحیح داد دلیل بر آن نیست كه حضرت علی(ع) آن را نمیدانسته، زیرا آن حضرت بر اساس فرموده پیامبر(ص) اعلم مردم است. شاید هدف این بوده كه عظمت علمی حضرت زهرا(س) برای اصحاب پیامبر(ص) و آیندگان بیشتر روشن شود.
پاورقیها:
منبع:نشریه پیام زن ، شماره ۶۸
نویسنده:عبدالرحمن انصاریشیرازی
منبع:نشریه پیام زن ، شماره ۶۸
نویسنده:عبدالرحمن انصاریشیرازی
منبع : خبرگزاری فارس
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست