کار روغن موتور چیست؟

وظایف اصلی روغن موتور؛ روان‌سازی قسمتهای متحرک موتور، به حداقل رساندن اصطکاک و فرسایش، کمک به کاهش حرارت و به خود گرفتن آلودگیها، ذرات معلق و رسوبات لجنی حاصل از احتراق می‌باشد .
به دلیل اینکه روغن موتور باید این چند کار پیچیده را به طور همزمان انجام دهد، یک فرمولاسیون شیمیایی پیچیده را می‌طلبد، اما شما برای آنکه بدانید روغن موتور چگونه عمل می‌کند، چگونه رده‌بندی می‌شود و چگونه باید نوع صحیح آنرا برای خودرویمان برگزینیم، نیاز به شیمیدان و یا مهندس شیمی بودن، نیست . کافی است با انواع مختلف روغن موتور، رده‌بندیهای آن و علائم و اختصاراتی که برای آن استفاده می‌شود، آشنا باشیم .
● انواع روغنها
در حال حاضر روغنهای موتور خودروها به ۳ نوع کلی تقسیم می‌شوند:
الف: مینرال (ارگانیک) ب: سنتتیک ج: نیمه سنتتیک (Premium )
الف - مینرال:
روغنی است که بر پایه نفت خام ساخته می‌شود و همان روغنی است که سالهاست در خودروها به کار برده می‌شود و همه ما با آن آشنایی داریم .
ب - سنتتیک:
روغنی است که از ترکیبات شیمیایی یا پولیمراسیون هیدروکربنها (Olefins) تولید می‌شود و نه با تصفیه نفت خام، این نوع روغن، اولین بار برای موتورهای جت به کار گرفته شد که به دلیل مزایایی که این نوع روغن نسبت به نوع مینرال داراست، در سالیان اخیر مصرف آن در خودروها نیز فزونی یافته است. روغنهای سنتتیک انواع مختلف با مواد تشکیل‌دهنده متفاوتی دارند که این امر آنها را از لحاظ کیفیت و نوع مصرف نیز با یکدیگر متمایز می‌سازد، از بین صدها نوع روغن سنتتیک با فرمولاسیون‌های مختلف که هر یک محاسن و معایبی را نیز دارا هستند، از انواعی که برپایه Polyalphaolefins یا به اختصار (PAO) ساخته می‌شود و مقادیر کمی از مزیت‌های اکثر روغن‌های سنتتیک می‌توان موارد زیر را ذکر کرد:
۱- کاهش مصرف روغن بدلیل عمر بیشتر روغن
۲- غیر خورنده و غیر سمی بودن
۳- تبخیرشوندگی پایین
۴- دمای سوختن بالا
۵- مقاومت در برابر اکسیداسیون بالا
۶- دارا بودن شاخص ویسکوزیته بالا به صورت طبیعی (عکس‌العمل سریع در مقابل تغییرات دما)
۷- کاهش مصرف سوخت تا ۴/۲ درصد
۸- نقطه روان شدن پایین
۹- قابلیت استفاده از روغنهای با گستره ویسکوزیته زیاد بدون نگرانی از شکست پلیمرها
عیب این نوع روغنها نیز ، قیمت بالای آنها و عدم تطابق کامل با موتورهای با تکنولوژی قدیمی است .
ج - نیمه سنتتیک :
مخلوطی است از روغن سنتتیک و مینرال ( ارگانیک )، این نوع روغن کیفیت روغنهای سنتتیک را ندارد اما در شرایط سخت؛ نظیر دماهای بالا و یا بار زیاد عملکرد بهتری نسبت به نوع مینرال داراست و بیشتر برای وانتها و SUV ها مصرف می‌شود و قیمت آن نیز کمی بیشتر از مینرالهاست .
برای آگاهی از اینکه کدامیک از روغنهای فوق برای خودروی شما مناسب است، بهترین منبع و مأخذ دفترچه راهنمای خودرو یا برچسبهای داخل محفظه موتور می‌باشد (در صورتی که نوع روغن مشخص نشده، معنای آن استفاده از همان نوع قدیمی مینرال است) . استفاده از روغن مینرال یا نیمه سنتتیک برای موتوری که تنها استفاده از روغن سنتتیک در آن توصیه شده، می‌تواند برای موتور خطرآفرین باشد، اما در مقابل استفاده از روغنهای سنتتیک یا نیمه سنتتیک برای موتورهایی که برای استفاده از نوع مینرال طراحی شده اند ( موتورهای قدیمی) با تمهیدات خاصی، از نظر تولیدکنندگان روغنهای سنتتیک بلامانع است. اما بسیاری از متخصصان به دلایل زیر این کار را نیز اشتباه و مضر می‌دانند:
۱- هر یک از انواع مختلف روغنهای سنتتیک با توجه به فرمول شیمیایی، قابلیت تطابق با برخی انواع لاستیکها و الاستومرها را نداشته و در نتیجه اگر از روغن سنتتیکی با فرمول خاصی برای موتوری با واشرها و درزبندهایی که با آن فرمول روغن سازگار نباشد، استفاده شود باعث نشتی روغن و مسائلی از این قبیل خواهد شد (روغنهای مینرال باعث تورم واشرها و جلوگیری از نشتی آنها می‌شوند، اما روغنهای سنتتیک در مورد برخی انواع واشرها دارای این خاصیت نیستند و حتی برخی از آنها ، باعث خورده شدن برخی انواع واشرها ، می‌شوند) در این راستا حتی استفاده از روغن سنتتیک با مواد تشکیل‌دهنده‌ای متفاوت از آنچه در دفترچه راهنمای خودرو درج شده، برای خودروهایی که با این نوع روغن کار می‌کنند نیز می‌تواند خطرساز باشد، چه رسد به استفاده از این نوع روغنها در موتورهایی که بر پایه استفاده از روغن مینرال طراحی شده‌اند، به عنوان مثال روغن سنتتیک برپایه Polyglycol با پلی‌استرها، پلی‌کربنیکها، ABS ، پلی ونیل کلرینها ،Polyphenylene Oxide ( همگی پلاستیک هستند) و Buna S ، بوتیل ، Neoprene و لاستیک طبیعی (همگی الاستومر هستند) سازگاری خوبی ندارد و یا روغن سنتتیک برپایه PAO نیز که اکثر روغنهای سنتتیک موجود در بازار بر این پایه هستند (به دلیل شباهت زیاد به خواص روغنهای مینرال) با لاستیک طبیعی، EPDM بوتیل و Buna S که همگی الاستومر هستند، سازگاری ضعیفی دارد .۲- روغنهای سنتتیک در مقایسه با روغنهای مینرال با لایه نازک‌تری روی قطعات موتور می‌نشیند (به همین خاطر فاصله قطعات ثابت و متحرک موتورهایی که با روغن سنتتیک کار می‌کنند کمتر می‌باشد) از اینرو استفاده از این نوع روغن برای موتورهایی که با تکنولوژی قدیمی مینرال طراحی شده‌اند، باعث نشتی پیستون خواهد شد. البته این مورد از طرف سازندگان روغنهای سنتتیک با دلایل قابل قبولی رد می‌شود، اما در عمل این مشکل ، درباره خودروهای قدیمی دیده شده است.
به هر روی در صورتی که سالهاست از روغن مینرال استفاده می کنید و خودرویتان دارای تکنولوژی قدیمی است، از استفاده از این نوع روغنها بپرهیزید، اما درصورتی که دارای خودرویی با تکنولوژی نسبتا جدید هستید و از بی‌خطر بودن تعویض روغن از مینرال به سنتتیک یا نیمه سنتتیک اطمینان دارید، از نوعی که برپایه PAO ساخته شده استفاده کرده و این موضوع را نیز از یاد نبرید که با تعویض روغن از مینرال به سنتتیک باعث می‌شوید رسوبات پخته شده روغنهای مینرال از روی قطعات موتور کنده شده و در موتور غوطه‌ور گشته و پس از مدتی موتور را از کار بیندازد، به همین خاطر قبل از این تعویض باید موتور را یا به طور کامل رسوب‌زدایی کرده و یا اینکه از روغنهای فلاشینگ ( Flush Oil ) استفاده کنید (این نوع روغن فقط مخصوص تمیز کردن موتور است) به این ترتیب که روغن مینرال را بدون تعویض فیلتر تخلیه کرده و روغن فلاشینگ را جایگزین کرده و اجازه دهید موتور به مدت ۲۰ دقیقه درجا کار کند ، پس از آن می‌توانید روغن فلاشینگ را تخلیه کرده، فیلتر را تعویض نموده و روغن سنتتیک یا نیمه سنتتیک را جایگزین کنید.
● چند نکته
روغنهای نیمه سنتتیک، همانگونه که ذکر شد مخلوطی هستند از روغن مینرال و سنتتیک و می‌توانند همان مشکلات روغن سنتتیک را برای موتورهای ساخته شده برای روغنهای مینرال پدید آورند .
در خودروهایی که استفاده از روغن سنتتیک در آنها توصیه شده، حتما از نوع مشخص شده استفاده کنید و درصورتی که به جهت قرارداد شرکت تولیدکننده با شرکت نفتی خاصی، تنها نام روغن مربوطه در دفترچه راهنما ذکر شده و از توضیح بیشتر در مورد آن خودداری شده و روی ظرف آن روغن هم توضیحی درباره نوع مواد تشکیل‌دهنده، داده نشده، تنها از همان نوع روغن استفاده کنید.
در صورتی که به تعویض نوع روغن از مینرال به سنتتیک در خودروی خود اصرار دارید، نوعی که اکثر روغنهای سنتتیک موجود در بازار را شامل می‌شود، یعنی PAO را انتخاب کنید، چرا که بیش از دیگر انواع روغنهای سنتتیک به نوع مینرال شبیه است .
● کدهای API
با پیشرفت روزافزون تکنولوژی ساخت موتورها، روغنهای موتور نیز همگام با آنها دچار تغییر در سطح کیفیت و نوع مواد افزودنی گردیده‌اند.
انستیتو مواد نفتی آمریکا API برای طبقه‌بندی و جداسازی روغنها برحسب کیفیت و فناوری ساخت آنها، اقدام به کدبندی خاصی کرده است. این کدها شامل دو حرف می‌باشند، حرف اول نشاندهنده این است که روغن مربوطه برای استفاده در خودروهای دیزلی است یا بنزینی که در این بین اگر کد با حرف C شروع شود ( مخفف Commercial) روغن مربوطه برای استفاده در خودروهای دیزلی و اگر با حرف S شروع شود (مخفف Service ) روغن برای استفاده در خودروهای بنزینی طراحی شده است.
حرف دوم که نشاندهنده کیفیت و فناوری ساخت روغن می‌باشد، برحسب الفبای انگلیسی از حرف A شروع شده و تاکنون در مورد خودروهای بنزینی تا حرف M (سال ۲۰۰۵) و در مورد خودروهای دیزلی تا حرف I ارتقا یافته، در مورد خودروهای دیزلی بعد از حروف مذکور در مواردی اعداد ۲ یا ۴ نیز دیده می‌شوند که نشاندهنده این است که آن روغن برای موتورهای ۲ زمانه یا ۴ زمانه ساخته شده است.
همیشه نوع ارتقا یافته روغن (با کد بالاتر)، خواص انواع قبلی را نیز داراست؛ یعنی می‌توان از آنها، در خودروهایی که انواع قدیمی‌تر روغن در دفترچه راهنمایشان پیشنهاد شده نیز،‌ استفاده کرد. اما استفاده از روغن قدیمی‌تر (با کد پایین‌تر) برای موتوری که روغنی با کد جدیدتر برای آن توصیه شده، بسیار مضر می‌باشد. برخی روغنها قابلیت تامین نیازهای هر دو نوع موتور دیزلی و بنزینی را دارا می‌باشند و کد این نوع روغنها نیز به صورت ۲ تایی نوشته می‌شود که همیشه کد اول مربوط به خودروهای دیزلی و کد دوم مربوط به خودروهای بنزینی می‌باشد؛ مانند API CD/SH .
● سمبل API
به طور کلی به دلیل استاندارد بودن اعداد API در جهان، تمامی تولیدکنندگان روغن برای معرفی فناوری ساخت روغنهایشان از این کدها استفاده می‌کنند، اما اگر روغن موتور شرکتی به وسیله خود API مورد تایید قرار گرفته باشد سمبل API بر روی آن درج شده است . این سمبل نشاندهنده مطالب زیر است:
▪ نیمه بالایی نشاندهنده کد API
▪ قسمت وسط نشاندهنده ویسکوزیته روغن
▪ قسمت پایینی نشاندهنده این امر است که آیا روغن مصرفی باعث کاهش مصرف سوخت می‌شود یا نه ؛ در صورتیکه عبارت Energy Conserving در این قسمت نوشته شده باشد ، بدین معناست که این روغن با کاهش اصطکاک در موتور میزان مصرف سوخت را تا ۱/۵ درصد کاهش می‌دهد، همچنین اگر روغنی قادر باشد مصرف سوخت را تا ۲/۷ درصد کاهش دهد آنرا Energy Conserving ۲ می‌نامند .
● ویسکوزیته روغنها
ویسکوزیته یا گرانروی، یک مختصر فیزیک سیالات است که به مقاومت آنها در برابر جریان یافتن بستگی دارد. به طور مثال آب دارای ویسکوزیته پایین و عسل دارای ویسکوزیته بالایی است، ویسکوزیته مایعات تابعی است از دما، بدین معنا که با افزایش دما ویسکوزیته کم و با کاهش دما ویسکوزیته افزایش می‌یابد. ویسکوزیته در مورد روغن به طور عامیانه، با نام وزن نیز شناخته می‌شود.روغنها با ویسکوزیته‌های مختلف برای شرایط آب و هوایی مختلف تولید می‌شوند، استفاده از روغن با ویسکوزیته بالا در زمستان؛ روانکاری موتور را تا زمان گرم شدن به تاخیر انداخته و در این مدت روغن به تمامی قسمتهای موتور نخواهد رسید، همچنین استفاده از روغن با ویسکوزیته پایین در تابستان نیز باعث سایش قطعات موتور می‌شود. پس انتخاب ویسکوزیته مناسب برای روغن موتور یک خودرو، کاملا تابع شرایط آب و هوایی است که البته اخیرا وجود روغنهای چهار فصل (Multi Grade) یا همان چند ویسکوزیته، نیاز به تغییر روغن، به نسبت تغییر فصل یا شرایط آب و هوایی را تا حدودی برطرف کرده است، اما استفاده از تنها یک نوع روغن چهار فصل از نوع مینرال برای تمامی فصول نیز با توجه به دلایلی که در ادامه توضیح داده خواهد شد، پیشنهاد نمی‌شود .
انجمن مهندسین خودرو (SAE) برای راحتی کار، میزان ویسکوزیته روغنها را به وسیله یکسری اعداد، طبقه‌بندی کرده است. این طبقه‌بندی برای روغن موتور بین ۰ تا ۶۰ می‌باشد. روغن‌های تابستانی که در دماهای بالا از غلظت کافی برخوردار هستند، اعداد ویسکوزیته‌ای در حد ۳۰ تا ۶۰ داشته (هر چه هوا گرمتر باشد، باید از روغن با عدد ویسکوزیته بالاتر استفاده شود) و روغن موتورهای زمستانی که در دماهای پایین به راحتی جریان می‌یابند ، اعداد ویسکوزیته‌ای بین ۰ تا ۲۵ را دارا هستند (هر چه هوا سردتر باشد، باید از روغن با عدد ویسکوزیته پایین‌تر استفاده شود). برای تشخیص راحت‌تر عامه بعد از عدد ویسکوزیته روغنهای زمستانی حرف W درج می‌شود که مخفف Winter می‌باشد، همچنین به دلیل آنکه این طبقه‌بندی توسط Society of Automotive Engineers ابداع شده، همیشه قبل از درج عدد ویسکوزیته مخفف نام این انجمن (SAE) نیز نوشته می‌شود.
روغنهایی که تنها دارای یک ویسکوزیته می‌باشند، تک ویسکوزیته نام دارند، اما روغنهایی که در سالهای اخیر با کمک علم شیمی و با افزودن پلیمر به روغن پایه تولید می‌شوند، توانایی داشتن ویسکوزیته‌های مختلف در دماهای مختلف را دارا هستند، این امر باعث می‌شود روغن در تمامی شرایط آب و هوایی از غلظت لازم برخوردار باشد که این امر علاوه بر افزایش عمر موتور، تا حدی باعث کاهش مصرف سوخت نیز خواهد شد. از همین رو روغنهای تک ویسکوزیته در حال از رده خارج شدن می‌باشند و تنها کاربرد این نوع روغنها در مورد خودروهای سواری، برای موتور خودروهای Race می‌باشد که دارای Heater یا گرم‌کن روغن می‌باشند.
کد SAE در روغنهای چهار فصل به صورت دو جزئی است، که عدد اول که به همراه حرف W می‌باشد، مربوط به پایین‌ترین ویسکوزیته آن روغن و عدد دوم معرف بالاترین ویسکوزیته آن روغن است .
همانطور که ذکر شد، روغنهای چند ویسکوزیته به واسطه افزودن پلیمر به روغن ساخته می‌شوند، این پلیمرها به روغن اجازه می‌دهند تا در دماهای مختلف ویسکوزیته‌های مختلفی داشته باشد. در هوای سرد پلیمرها در خود جمع شده و باعث جریان یافتن راحت تر روغن می‌گردند و در گرما نیز پلیمرها شروع به باز شدن به صورت زنجیره‌های بلند کرده و روغن غلیظ می‌شود، اما این افزایش و کاهش ویسکوزیته تنها تا حد مشخص شده برای همان روغن است، مثلا یک روغن ۱۰W-۳۰ روغنی است با ویسکوزیته ۱۰ که در زمان گرم شدن ویسکوزیته بیشتر از ۳۰ نخواهد شد؛ یعنی اگر مثلا این روغن در دمای ۱۰۰ درجه به ویسکوزیته ۳۰ برسد، در دماهای بالاتر نیز ویسکوزیته‌ای بیش از ۳۰ پیدا نخواهد کرد که این امر به واسطه مقدار پلیمر افزوده شده برای دستیابی به عدد حداکثر ۳۰ برای روغن ۱۰W-۳۰ می‌باشد .
آنچه که باید در استفاده از این نوع روغنها بخصوص در مناطق سردسیر مدنظر قرار گیرد، انتخاب روغن با کمترین فاصله ویسکوزیته است؛ بدین معنا که در زمستان با توجه به کمترین دمای منطقه سکونتتان و در تابستان با توجه به گرمترین دما، روغن مطلوب را انتخاب کنید و از استفاده از روغنهایی که در دماهای بسیار بالا تا دماهای بسیار پایین مورد استفاده قرار می‌گیرند، بپرهیزید، چرا که پلیمرهای موجود در این نوع روغنها بسیار زیاد می‌باشند و این پلیمرها پس از مدتی شکسته شده و با رسوبات موجود در روغن ترکیب می‌شوند، که این امر می‌تواند باعث چسبیدن رینگ و یا مشکلاتی از این قبیل شود (ضرر استفاده از این روغنها در موتورهای دیزلی بیشتر است)، روغنهای ۵W-۵۰ ، ۵W-۴۰ ، ۵W-۳۰ و ۱۰W-۴۰ با گستره ۲۵ تا ۴۵ تایی از این قبیل روغنها هستند (روغنهای سنتتیک و نیمه سنتتیک از این قاعده مستثنی هستند). شاید بگویید روغن ۲۰W-۵۰ نیز روغنی است با گستره ۳۰ تایی، مشابه ۱۰W-۴۰ ، اما چنین نیست. چرا که ۲۰W-۵۰ از پایه سنگین‌تر ۲۰ شروع می‌شود و برای ویسکوز شدن و رسیدن به عدد ۵۰ نیاز به پلیمر بسیار کمتری دارد تا روغن ۱۰W-۴۰ که دارای پایه ۱۰ می‌باشد و باید توانایی رسیدن به عدد ۴۰ را دارا باشد. از اینرو، روغنهای ۱۰W-۴۰ مینرال توسط کمتر خودروسازی توصیه می‌شود و حتی برخی کارخانه‌ها استفاده از آنرا مساوی با خارج شدن خودرو از گارانتی می‌دانند .
پس تا آنجا که ممکن است در مورد روغنهای مینرال سعی کنید به نسبت شرایط آب و هوایی محل سکونتتان، فاصله کمتری را بین دو عدد SAE انتخاب کرده و این را بدانید که هر چه ویسکوزیته زمستانی عدد کمتری باشد، برای ویسکوز شدن و رسیدن به اعداد ویسکوزیته بالاتر نیاز به پلیمر بیشتری داشته و پلیمر زیاد نیز برای موتور خودروی شما مضر است.
با توجه به شرایط آب و هوایی اکثر نقاط ایران، در بین روغنهای موجود در کشور (از نظر ویسکوزیته) روغنهای ۲۰W-۵۰ برای دماهای بین ۱۰- تا ۴۰+ و ۲۵W-۵۰ برای دماهای بین ۵ - تا ۴۰+ دارای عملکرد مناسبی می‌باشند. (روغنهای ۲۵W-۵۰ و ۲۰W-۵۰ در گرمای تابستان دارای شرایط یکسانی هستند و فقط در شرایط سرد، بین ۱۰- و حدود ۵ - ، ۲۰W-۵۰ بهتر جریان می‌یابد اما ۲۵W-۵۰ دارای پلیمر کمتری است). البته بنا به دلایل بالا روغن ۲۰W-۴۰ برای زمستان انتخاب مناسب‌تری است، اما متاسفانه این نوع روغن در کشورمان کمتر یافت می‌شود.
● فیلتر روغن
در موتورهای احتراق داخلی وظیفه روانکاری اجزاء متحرک موتور بر عهده روغن موتور می‌باشد. همچنین روغن موتور باید حرارت ایجاد شده در اثر اصطکاک بین قطعات را خارج ساخته و در عین حال محفظه احتراق را آب‌بندی کند. مهمترین عاملی که انجام تمامی این امور را ممکن می‌سازد تصفیه روغن موتور توسط فیلتر روغن می‌باشد. آلاینده‌های ایجاد شده در روغن موتور (ذرات ریز فلزی و رسوبات کربنی حاصل از احتراق) توسط کاغذ فیلتر به دام انداخته می‌شوند. علاوه بر این تصفیه روغن از افت کیفیت زودرس آن نیز جلوگیری به عمل می‌آورد. استفاده از فیلتر روغن مرغوب باعث می‌شود روغن موتور خواص روانکاری خود را برای مدت بیشتر حفظ نموده و اجزاء موتور را از فرسودگی زود هنگام محفوظ نگاه دارد.● زمان تعویض روغن
روغنهای جدید با کمک تکنولوژیهای پیشرفته و افزودنیهای مختلف دارای کارکردهای بلند مدتی می‌باشند، اما همیشه تنها میزان کارکرد نوشته شده (‌برحسب کیلومتر یا زمان، هر کدام زودتر واقع شود) روی ظرف روغن ملاک زمان تعویض نیست، بلکه با افزایش هر یک از موارد ذیل ، باید زمان تعویض روغن را تسریع بخشید:
۱- کارکرد در شرایط سخت مانند دورهای بالای موتور یا بار زیاد
۲- میزان درجا کارکردن خودرو ( در ترافیک های سنگین )
۳- تعداد استارتها در هوای سرد
۴- تنظیم نبودن موتور
ذکر این نکته نیز ضروری به نظر می‌رسد که طبق آمارهای گرفته شده سالانه ۲۰ میلیون لیتر روغن موتور در ایران به دلیل تعویض زود هنگام روغن موتور خودروها به هدر می‌رود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر به دلیل بالا رفتن کیفیت روغن موتورها و انواع مرغوب مواد افزودنی به محصول، لازم نیست رانندگان با گذشت مدت زمان اندکی روغن موتور خودروی خود را تعویض کنند مگر این که از مارک‌های غیرمعتبر موجود در بازار استفاده کرده باشند. قیمت روغن موتور در ایران به دلیل یارانه ای بودن ۳۰ تا ۵۰ درصد کمتر از قیمت‌های جهانی است و اغلب رانندگان نیز به دلیل عدم آگاهی از تاثیرگذاری روغن موتور بر کارکرد و عمر موتور، با گذشت مدت زمان اندکی روغن موتور خودروی خود را تعویض می‌کنند و به این صورت میلیاردها دلار به اقتصاد ملی کشور ضربه می‌زنند. میزان کارکرد روغن را کارخانجات سازنده معین می‌کنند که این میزان برای هر شرکت متفاوت است.
● افزودنیها
▪ Zinc :
روی به عنوان افزودنی برای جلوگیری از سایش فلز با فلز به روغن اضافه می‌شود، در حالت نرمال که روغن کار خود را به خوبی انجام دهد، چنین اتفاقی به ندرت روی می‌دهد، اما در صورت بروز آن، روی با فلز واکنش داده و از خراشیده شدن فلز جلوگیری می‌کند. میزان ۱۱ درصد روی (از ۱۰۰ درصد مواد افزودنی) مقداری کافی برای مصارف عادی است، در موتورهایی که در دوره‌ای بالا کار می‌کنند یا دارای توربوشارژر هستند، نیاز به روی بیشتری می‌باشد. ولی اینرا نیز بدانید که روی بیشتر، محافظت بیشتری نمی‌کند بلکه محافظت طولانی‌تری دارد و در صورتیکه میزان تماس فلز با فلز بسیار زیاد باشد، میزان بالای روی می‌تواند باعث ایجاد رسوب گردد.
▪ Detergent :
Detergent یا همان شوینده باعث می‌شود رسوبات اسیدی که از مخلوط سوخت و آب تولید می‌شوند، جذب روغن شده و از رسوب دادن آنها و چسبیدنشان روی قطعات جلوگیری می‌کند،‌ البته در مورد خودروهایی که مدتها با روغنهای بدون شوینده قدیمی (یا با شوینده‌های ضعیف قدیمی)، کار کرده‌اند استفاده از روغنهای دارای شوینده‌های پیشرفته باعث می‌شود تا رسوبات چسبیده شده به قطعات موتور کنده شده و باعث ایجاد خرابی در موتور شود، از اینرو، علی‌رغم توصیه API و تولیدکنندگان روغن مبنی بر امکان استفاده از روغنهای با کد API بالا در خودروهای قدیمی، سعی کنید از روغنی که دارای کد API بسیار بالاتر از نوع پیشنهاد شده برای خودرویتان می‌باشد، استفاده نکنید .
علاوه بر Detergent و Zinc که امروزه رکن اصلی افزودنیهای روغن محسوب می‌شوند، مواد دیگری نیز جهت جلوگیری از ایجاد کف، اکسیداسیون، خوردگی، زنگ زدگی و .... به روغن افزوده می‌شوند.
رعایت نکات زیر باعث افزایش عمر موتور و عملکرد بهتر آن خواهد شد:
۱- با هر بار تعویض روغن، فیلتر را نیز حتما تعویض کنید (بدون توجه به میزان کارکرد آن).
۲- از ترکیب چند روغن با یکدیگر پرهیز کنید.
۳- پس از استارت زدن اجازه دهید موتور حداقل ۱۵ ثانیه درجا کار کرده و سپس تا مدتی با دور پایین برانید .
۴- هیچگاه از افزودنیها استفاده نکنید، چرا که ممکن است با افزودنیهای موجود در روغن سازگار نباشند و این را نیز بدانید که هرچه لازم باشد در خود روغن موجود است .
۵- از روغنی که بیش از ۳ سال از تاریخ تولید آن گذشته، استفاده نکنید.
۶- سیاه نشدن روغن، نشانه مرغوبیت آن نیست، بلکه بدین معناست که روغن قابلیت جذب ذرات اسیدی و ناخالصیها را نداشته است.
۷- در صورتیکه سالهاست از روغن مینرال استفاده می‌کنید، اقدام به تعویض آن با نوع سنتتیک یا نیمه سنتتیک ننمایید (حتی با استفاده از روغن FLASH)
۸- در هوای سرد بهتر است از روغن موتور رقیق یا با غلظت کم و در هوای گرم از روغن موتور سفت یا با غلظت زیاد استفاده شود چراکه استفاده از روغن موتور سفت در هوای سرد باعث می شود پمپ روغن نتواند به راحتی به موتور اتومبیل تزریق شود در نتیجه روغن خیلی دیر به نقاط موتور برسد. نتیجه این تاخیر، تماس آهن با آهن و به عبارتی سائیدگی و استهلاک شدید قطعات خودروست. همچنین سفت بودن روغن و روان کار نکردن موتور باعث افزایش مصرف سوخت خودرو نیز می شود. عدم توجه به استفاده از روغن موتور مناسب باعث می‌شود صدمات جبران‌ناپذیری به اتومبیل وارد شود.

مراجع:
سایت اطلاع رسانی خودرو otol
www.automoboliemag.com
www.caranddriver.com
www.irangreenpen.org
شهرام اسلامی

منبع : مجله گسترش صنعت