کتیبه ها و نوشتهای مقبره مولانا

نخست کتیبه‌ای است بر قبر مولانا که بر آن آیة‌الکرسی را نوشته‌اند.
دیگر بر جبهه صندوق قبر مولانا کتیبه‌ای است که این عبارات به عربی بر آن نوشته شده است:‌
۱) بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم و به نستعین والعاقبة‌للمتقین و لا عدوان الی علی‌الظالمین.
۲) قد صعد من‌زار هذالمرقد و هو مقبل مولانا سلطان علماء‌‌المشارق والمغارب.
۳) نورالله‌الازهر فی‌الغیاهب‌الامام بن‌الامام بن‌الامام اسطوان‌الاسلام هادی.
۴) الانام الی حضرة عزة‌ذی‌الجلال والاکرام موضع معالم‌الدین بعد.
۵) اندراس آیاتها منیر مناهیج‌الیقین بعد انطماس علاماتها مفتاح خزائن.
۶) العرش بحاله مظهر کنوزالفرش بقاله منمم بساتین ضمائرالخلائق بازاهیرالحقائق.
۷) نور مقلة‌الکمال مهجة صورت‌الجمال قرة‌اطباق احداق‌العشاق محلی اعناق.
۸) عارفی الآفاق باطواق محبة‌الخلاق محیط اسرارالفرقانیه مدارالمعارف‌الربانیه.
پس ازآن کتیبه‌ای است که درقسمت پائین آمده و نام عبدالرحمن بن سلیم معمار سازنده آن ضریح بر پایان آن آمده است:
۱) قطب‌العالمین محیی نفوس.
۲) العالمین جلال‌الحق والمله.
۳) والدین وارث‌الانبیاء والمرسلین.
۴) خاتم‌الاولیاء‌المکملین ذی‌المراتب.
۵) والمنازل‌العلیه والمناقب والفضائل.
۶) السنیه محمدبن محمدبن‌الحسین.
۷) البلخی علیه تحیة‌الرحمن وسلامه.
۸) و قد اتتقل قدس‌الله.
۹) نفسه ور وح رمسه.
۱۰) فی خامس جمادی‌الآخر.
۱۱) سنة اثنین و سبعین و ستمائه.
۱۲) هذا ضریح من صنعة.
۱۳) عبدالرحمن بن سلیم.
۱۴) المعمار عفاالله عنه.
در قسمت جلوی صندوق قبر مولانا این نه بیت از دیوان کبیر او یعنی دیوان شمس آمده است:
۱) بروز مرگ چو تابوت من روان باشد / گمان مبر که مرا درد این جهان باشد
۲) برای من مگری و مگو دریغ دریغ / بیوغ دیو در افتی دریغ آن باشد
۳) جنازه‌ام چو ببینی مگو فراق فراق / مرا وصال ملاقات آن زمان باشد
۴) مرا بگور سپاری مگو وداع وداع / که گور پرده جمعیت جنان باشد
۵) فرو شدن چو بدیدی بر آمدن بنگر / غروب شمس وقمررا چرازیان باشد
۶) ترا غروب نماید ولی شروق بود / لحدچوبحس نمایدخلاص‌جان باشد
۷) کدام‌دانه‌فرورفت درزمین‌که نرست / چرا بدنه انسانیت این گمان باشد
۸) کدام دلو فرو رفت و پر برون نامد / ز چاه یوسف جان را فغان آمد
۹) دهان‌چوبستی‌ازین‌سوی‌آن‌طرف‌بگشا / که های وهوی تودرجولامکان باشد
سپس این ده بیت از قسمت جلوی صندوق آغاز شده و پشت سر اشعار فوق آمده است، و آن ابیات نیز از دیوان کبیر می‌باشند:
۱) زخاک من اگر گندم بر آید / از آن گر نان پزی مستی خزاید
۲) خمیر و نانوا دیوانه گردد / تنورش بیت مستانه سراید
۳) اگر بر گور من آیی زیارت / ترا خر پشته‌ام رقصان نماید
۴) میابی دف بگورم ای برادر / که در بزم خدا غمگین نماید
۵) ز نخ بر بسته ودرگورخفته / دهان افیون آن دلدار خاید
۶) بدری‌زان‌کفن برسینه بندی / خراباتی ز جانت در گشاید
۷) زهرسوبانگ‌چنگ‌وچنگ‌بستان / ز هر کاری بلا بد کار زاید
۸) مراحق ازمی عشق‌آفریدست / همان عشقم اگر مرگم بساید
۹) منم مستی واصل‌من‌می‌عشق / بگو از می بجز مستی چه آید
۱۰) زبرج‌روح‌شمس‌الدین‌تبریز / بنزد روح من یکدم بتابد
در عقب صندوق قبر مولانا در قسمت هلالی و وتر صندوق باز این ابیات از دیوان کبیر آمده است:
۱) چون جان تو می‌ستانی چون شکرست مردن / با تو ز جان شیرین شیرین ترست مردن
۲) بر دار این طبق را زیرا خلیل حق را / باغست و آب حیوان گر آرزوست مردن
۳) این سر نشان مردن و آن سر نشان زادن
در دور تا دور قاعده صندوق مولانا ابیاتی از جابه جای مثنوی بر گزیده شده و آنها را دنبال هم نوشته‌اند:
۱) باز سلطانم گشتم نیکو پیم / فارغ از مردارم و کرکس نیم
۲) باز جانم باز صد صورت تند / زخم بر ناقه نه بر صالح زند
۳) حال صالح گر بر آرد یک شکوه / صد چنان ناقه بزاید متن کوه
۴) چشم دولت سحر مطلق می‌کند / روح شد منصوراناالحق می‌کند
۵) صورت معشوقه‌چون‌شددرنهفت / رفت‌وشدبامعنی معشوق جفت )
۶)جسم ظاهرعاقبت خودرفتنیست / تا ابد معنی بخواهد شادزیست
۷) آن‌عتاب‌اررفت هم‌برپوست‌رفت / دوست‌بی‌آزارسوی‌دوست‌رفت
۸) من شدم عریان ز تن او از خیال / می‌خرامم در نهایت الوصال
۹) کارگاه گنج حق در نیستیست / غره‌هستی‌چه‌دانی‌نیست‌چیست
۱۰) جمله استادان پی اظهار کار / نیستی جویند و جای انکسار
۱۱) لا جرم استاد استادان صمد / کارگاهش نیستی و لا بود
۱۲) هرکجااین نیستی‌افزون‌تراست / کارحق و کارگاهش آن سراست
۱۳) نیستی چون هست بالاتر طبق / بر همه بردند درویشان سبق
۱۴) زانکه کان و مخزن سر خدا / نیست غیر نیستی در انجل
۱۵) چون‌نه‌شیری‌هین‌منه‌توپای‌پیش / کان‌اجل‌گرگست‌وجان‌تست‌میش
۱۶) ور ز ابدالی و میشت شیر شد / ایمن آگه گرگ تو سر زیر شد
۱۷) کیست‌ابدال‌آنکه اومبدل شود / خمرش‌از تبدیل یزدان خل‌شود
۱۸) هست از روی بقای ذات او / نیست‌گشته‌وصف اودروصف هو
۱۹) چون زبانه شمع پیش آفتاب / نیست‌باشد هست باشددرحساب
۲۰) می‌پرد چون آفتاب اندر افق / باعروس‌صدق‌وصورت‌چون‌تتق
۲۱) انهم تحت قبانی کامنون / جز که یزدانشان نداند آزمون
۲۲) درخور دریا نشدجزمرغ آب / ختم کن و الله اعلم بالصواب
در جبهه راست صندوق قبر مولانا دو منبت‌کاری بطورعمودی چهارضلعی درمقابل هم قرارگرفته که به سبک رومی تزئین یافته و نام صنعتگر آن چنین آمده است: «عمل همام‌الدین محمدبن کنک‌القنوی».
کتیبه‌ای دیگر در مقابل آن است که بر آن این عبارت به عربی آمده است: «ان وعدالله حق ولا تغرنکم حیوة‌الدنیا ولا یغرنکم بالله‌الغرور».
کتیبه‌ای در قاعده صندوق قبر مولانا به خط کوفی نوشته شده و این کلمات از آن قابل خواندن است:
۱) واحد………….
۲) علیک باخوان……….. علینا
۳) ان……………….
۴) ………… قلنا اذا اموالک من زمانک
د قسمت جنوبی مرقد مولانا اطاقی ایت مه نام دایره چلبی و اکنون کتابخانه است.
بر روی پنجره‌ای که آنرا پنجره نیاز می‌خوانند این اشعار نوشته شده است:
درها همه بسته‌اند الا در تو / تا ره نبرد غریب الا بر تو
ای درکرم عزت نورافشانی / خورشیدو مه‌وستارگان چاکرتو
● قبور دیگر:
درمغرب قبة‌الخضراء ونزدیک بالا سرمولانا قبرکراخاتون زن مولانا جای دارد که بر صندوق قبرش چنین نوشته شده است:
۱) الله‌الباقی.
۲) انتقلت‌المخدره‌المصوفه ثقیة‌الذات.
۳) مرضیة‌الصفات رفیعة‌القدر مشروحة‌الصدر.
۴) ذی‌الهمة‘?ین عبارت به عربی آمده است: «ان وعدالله حق ولا تغرنکم حیوة‌الدنیا ولا یغرنکم بالله‌الغرور».
کتیبه‌ای در قاعده صندوق قبر مولانا به خط کوفی نوشته شده و این کلمات از آن قابل خواندن است:
۱) واحد………….
۲) علیک باخوان……….. علینا
۳) ان……………….
۴) ………… قلنا اذا اموالک من زمانک
در قسمت جنوبی مرقد مولانا اطاقی ایت مه نام دایره چلبی و اکنون کتابخانه است.
بر روی پنجره‌ای که آنرا پنجره نیاز می‌خوانند این اشعار نوشته شده است:
درها همه بسته‌اند الا در تو / تا ره نبرد غریب الا بر تو
ای درکرم عزت نورافشانی / خورشیدو مه‌وستارگان چاکرتو
● قبور دیگر:
درمغرب قبة‌الخضراء ونزدیک بالا سرمولانا قبرکراخاتون زن مولانا جای دارد که بر صندوق قبرش چنین نوشته شده است:
۱) الله‌الباقی.
۲ )انتقلت‌المخدره‌المصوفه ثقیة‌الذات.
۳) مرضیة‌الصفات رفیعة‌القدر مشروحة‌الصدر.
۴)ذی‌الهمة

صابری
http://erfanandishe.blogfa.com