تغییر نگرش

در فاصله دهه های ۱۹۶۰ تا ،۱۹۹۰ دیدگاهی در میان برخی اقتصاددانان و عموما سیاستمداران كشورهای درحال توسعه رایج بود مبنی بر اینكه مواضع نهادهای اقتصادی بین الملل نظیر صندوق بین المللی پول و بانك جهانی نسبت به شرایط اقتصادی كشورهای درحال توسعه سیاسی و مغرضانه است. بنابراین به غیر از شرایط اضطرار كمتر به آسیب شناسی صورت گرفته از سوی این نهادها نسبت به ساختارهای اقتصادی و راهكارهای ارایه شده از سوی این نهادها توجه می شود. رویش و تعمیق این نگرش البته بی دلیل نبود. شرایط خاص دوران جنگ سرد و تاثیرپذیری سیاست های نهادهای فوق از منازعات قدرت های بزرگ به ویژه مدیریت ایالات متحده در اقتصاد جهانی و در چارچوب سیستم بر تن وودز، فضای ایجاد چنین رویكردی را ایجاد می كرد ضمن اینكه تجربه بعضا ناموفق به كارگیری الگوهای توسعه اقتصادی صندوق بین المللی پول این نگرش را تقویت می كرد.
اما به نظر می رسد با تغییر شرایط بین المللی از ابتدای دهه ،۱۹۹۰ غالب شدن متغیرهای اقتصادی در تحولات نظام بین المللی، گرایش عمومی بسیاری از كشورهای درحال توسعه به اقتصاد بازار آزاد و تعمیق برخی بحران های اقتصادی به ویژه بحران بدهی های كشورهای درحال توسعه این نگرش رو به تضعیف گذاشته است. این دلایل البته، گزارش های دقیق تر و راهكارهای واقع بینانه تر صندوق بین المللی پول بانك جهانی و دیگر نهادهای فعال در حوزه تحلیل و مطالعات اقتصادی كه در سال های اخیر متعددتر و متنوع تر شده اند و این نفوذ به رقابتی شدن فضای تحلیل اقتصادی تبدیل شده را باید افزود.
در سال های اخیر بسیاری از دولت های درحال توسعه در برنامه ریزی های توسعه خود نیم نگاهی نیز به گزارش های اقتصادی موسسات و مراكز تحقیقاتی بین المللی داشته و دارند. از سوی دیگر حساسیت این كشورها نسبت به ماهیت گزارش ها و داده های این مراكز افزایش یافته است. این حساسیت عمدتا ناشی از توجه و اعتمادی است كه بسیاری از فعالان و بنگاه های اقتصادی بین المللی به دیدگاه های كارشناسی محافل تحقیقاتی دارند و براساس آن برنامه ها و اهداف خود را نسبت به كشورها تنظیم می كنند. بنابراین گزارش ها و دیدگاه های محافل اقتصادی بین المللی امروزه به روندی طبیعی در بین دولت های درحال توسعه تبدیل شده است. درعین حال دولت ها تلاش دارند با توسل به شیوه های مختلف ازجمله گسترش تعاملات بین مراكز پژوهشی دولتی و غیردولتی داخلی با مراكز پژوهشی بین المللی، به نوعی بر برایند فعالیت های تحقیقاتی آنها اثرگذار باشند.

دكتر علیرضا سلطانی

منبع : روزنامه همشهری