جمعه, ۲۰ مهر, ۱۴۰۳ / 11 October, 2024
مجله ویستا


آرامگاه و مسجد امیرغیاث‌الدین‌ملک‌شاه ، مشهد


امیرغیاث‌الدین ملك‌شاه از امرای بنامِ دربار تیمور گوركانی بوده كه 5 سال بعد از فوتش - یعنی در سال 855 هـ.ق - بنایی بر قبر او احداث كرده‌اند. بنای آرامگاه یا مسجد امیر غیاث‌الدین كه در بازار بزرگ و ناحیه سرشور مشهد واقع است، جزءِ آخرین بناهای مربوط به دوره شاهرخ میرزا است و مشتمل بر بقعه‌ای با گنبد دوپوش، دو مناره و یك ایوان است.
بنای آرامگاه به ابعاد حدود 20×33 متر، جمعاً حدود 660 مترمربع را فرا می‌‌گیرد. نمای مناره‌ها و غرفه‌ها و ایوان‌،‌ دارای كاشی‌های معرق بسیار نفیسی بوده كه بیش‌تر آن‌ها از بین رفته است و آن‌چه باقی مانده، نمونه‌ بهترین رنگ و لعاب كاشی دوره‌ تیموری و صفویه است. ازاره بنا، در اصل، كلاً از سنگ بوده كه آن‌‌هم تخریب شده و از بین رفته است.
ارتفاع ازاره تمام بنا در نمای جلوی مقبره،‌ یك متر و پانزده سانتی‌متر است. در پایه راست ایوان، بعد از ازاره، یك خوانچه معرق دارای گلدان و گل و بوته به عرض 64 و طول 110 سانتی‌‌متر دیده می‌شود. در بالای خوانچه‌ مذكور، مربع مستطیلی به عرض 64 و ارتفاع 27 سانتی‌متر قرار دارد. نام معمار مقبره، براساس كتیبه موجود «عمل بن شمس‌الدین محمد تبریزی» است. در بالای نام معمار،‌ كتیبه‌ای كاشی‌كاری وجود داشته كه عمده آن از بین رفته است. كاشی‌های دیگر قسمت‌ها نیز آسیب فراوانی دیده است.
مدخل بقعه دارای دری به تاریخ 1155 هـ.ق است كه به نظر می‌رسد از محل دیگری بدین منطقه منتقل شده باشد. داخل مقبره نیز دارای كاشی‌كاری بسیار نفیسی است.
در طرفین بنای بقعه امیر ملك‌شاه، دو مناره وجود دارد كه بالای هر دو به دلیل گذشت سالیان دراز تخریب شده است. ارتفاع مناره‌ شمالی - آن‌چه باقی مانده - 20 متر، و بلندی مناره جنوبی نیز در حال حاضر 15/40 متر است. ازاره هر دو مناره از سنگ بوده كه از بین رفته؛ اما به تازگی تجدید بنا و بازسازی شده است. در بالای ازاره مناره‌ها،‌ كتیبه بزرگی با آیات قرآنی دیده می‌شود. بالای این كتیبه، در ترنج‌هایی، احادیثی از پیامبر و در بالای آن‌ها، اسماءاللّه نوشته شده است.