غار تاریخی چهل‌خانه ، سعدآباد ، دشتستان (برازجان)

در شمال سعدآباد از توابع برازجان، رودخانه شاپور از بین صخره‌های سنگی و لایه‌‌های شن و ماسه متراكم عبور می‌كند. در دو سمت كمركش این صخره‌ها تعداد زیادی دخمه به صورت اتاقك‌های كوچك كنده شده است. دخمه‌های سمت راست رودخانه به صورت مجتمع در كنار هم قرار گرفته‌اند و تعداد آنها از دخمه‌های سمت چپ رودخانه بیشتر است. دخمه‌های سمت چپ رودخانه هم از نظر تعداد كمترند و هم به طور پراكنده‌اند.
در ایوان جلوی اتاق‌ها محل عبور و نشستن و شاید محلی برای دفاع تعبیه شده است. از هر راهرو به درون اتاق و راهرو دیگر راه‌هایی كنده شده است و همچنین برای رسیدن به قسمت پایین آن و دسترسی به آب رودخانه، آثار پلكان‌های مصنوعی ساخته شده از سنگ و گل دیده می‌شود. در بالای ردیف سوم اتاقك‌ها بر فراز یك اتاق، آثار تیشه حجاری كه در تزئین سنگ خارا به كار می‌رفت، باقی مانده است. محل یك كتیبه سنگی چهارگوش نیز كه در پیشانی سردر بیرونی غار حك شده، مشهود است. ستون‌های منفردی نیز بین فضاهای دخمه‌های بزرگتر قرار گرفته‌اند كه از جنس خود صخره و یك پارچه از آن تراشیده شده‌اند. بدیهی است این ستون‌ها به منظور تزئین و یا تنوع در فضا ایجاد شده‌اند. این دخمه‌ها از درون به هم متصل هستند و در هر یك از اتاق‌ها طاقچه‌ها و آبراهه‌هایی نیز كنده شده است.
چهل خانه همان‌طوری كه از اسمش پیداست به معنی وجود چهل خانه در این مكان است. گفته می‌شود چهل خانه به معنای چله‌خانه نیز هست، كه مرتاضان و زاهدان در آن زندگی می‌‌كردند. با مطالعاتی كه راجع به این نوع دخمه‌ها در نقاط مختلف ایران انجام گرفته، احتمال می‌رود كه آنها از نوع دخمه‌های تدفینی دوره‌های مادی و ساسانی باشند.