منطقه حفاظت شده جهان‌نما ، گرگان

منطقه حفاظت شده جهان‌نما كه از نام یك دهكده ییلاقی در دامنه آن اقتباس شده است،‌ در سال 1352 براساس مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست با وسعتی معادل 650‚30 هكتار به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید. این دهكده و دهكده‌های متصل به آن مانند سعد‌آباد‌ محله،‌‌ آب دره و غیره كه در درون منطقه حفاظت شده قرار گرفته‌اند، از سال‌های قدیم محل گذران اوقات فراغت مردم گرگان بوده است. این منطقه در ارتفاعات جنوب گرگان و جنوب شرقی كردكوی قرار گرفته است. پست‌ترین نقطه آن 600 متر و بلندترین نقطه آن 1068 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
پوشش گیاهی منطقه به دلیل شرایط آب و هوائی مناسب بسیار متنوع است، ولی متأسفانه در اثر دخل و تصرفات انسانی و چرای مفرط و بی‌رویه دام‌ها و احداث جاده‌ها و امثالهم دچار تغییرات و مشكلات شده است. به‌طور كلی جامعه غالب گیاهی منطقه عبارتند از: درختان پهن برگ همراه با علفزارها و بوته‌زار و گونه‌های ارس و درختچه‌های پهن‌ برگ شامل راش‌،‌‌ آزاد، زرشك، ممرز، سرخدار، كلاه میرحسن، بلند بازو، نمدار، گل گاوزبان، كچف، ارس و درمنه.
از زیستگاه‌های عمده منطقه، تركت را می‌توان نام برد كه بخشی از منطقه امن جهان‌نما را تشكیل می‌دهد و زیستگاه عمده مرال شوكا، پلنگ، خرس، خوك وحشی و گرگ است. یكی دیگر از زیستگاه‌ها چلستان است كه در محدوده آن مرال،‌ خرس،‌ گرگ،‌ پلنگ و قوچ و میش و كل و بز یافت می‌شود. البته گاو موزی‌كش و زیستگاه‌های اطراف آن منطقه مناسبی برای مرال، شوكا، خرس، پلنگ و دیگر گونه‌های جنگل‌زی است كه در جنوب آن قوچ و میش زیست می‌كند.
زیستگاه‌های قلقله، آق‌رضا، چكل‌ گدا، لنده كوه، تالو، خوش‌دستی، لندو و مغزی از زیستگاه‌های كل و بز و قوچ و میش است و در بعضی از قسمتهای آن مرال نیز زیست می‌كند. زیستگاه‌های شربت، كولیجال، سوته و گرمه توهم محل زندگی خرس، شوكا، مرال و پلنگ است و در قسمتهای صخره‌ای آن كل و بز زیست می‌كنند.
منطقه حفاظت شده جهان‌نما به علت كوهستانی بودن منطقه و پوشش بوته‌زاری و علفزاری در كنار درختزارهای تنك،‌ گونه‌های بسیار باارزشی از پرندگان را در خود جای داده است كه در بین آن‌ها كبك دری، عقاب طلائی و هما نیز دیده می‌شود. در جهان‌نما گونه‌های مختلفی از پرندگان مانند شكاری‌ها، لاشخورها، طرقه‌ها، جغدها، كبوترها، زنبور‌خورها، سسك‌ها، سعوها، عقاب‌ها، كلاغ‌های زرد پره‌ها و غیره را می‌‌توان مشاهده كرد. پستاندارانی مانند مرال، شوكا، كل، بز، قوچ، میش، پلنگ، خرس، گرگ، راسو، شغال، خارپشت‌ها و دوزیستان نیز در منطقه یافت می‌شود كه به علت شكار بی‌رویه، تعداد جمعیت آن‌ها شدیداً كاهش یافته است.
چشمه‌سارهای زیادی در داخل منطقه حفاظت شده و محیط‌‌های اطراف آن وجود دارد كه سرچشمه بسیاری از رودخانه‌های بزرگ و كوچكی است كه به عنوان ذخایر منابع آبی محسوب می‌شود كه به خارج از منطقه جریان می‌یابند. در ذیل به تعدادی از رودخانه‌ها و چشمه‌های مهم منطقه حفاظت‌شده جهان‌نما اشاره می‌شود:
رودخانه‌های سفیدرود،‌تركت. مغزی،‌ چهارباغ.
چشمه‌های زیارت، مغزی، مارسنگ، اسبومرگاه، شاه‌پسند،‌ تركت، حاجی‌آباد، گچیان، مرادچشمه، قل‌قله، وارا، خوش‌دستی، كلی‌چال، قورمه‌تو،‌ پائیزبن،‌ قلعه سرك.
آثار قدیمی منطقه نیز عبارتند از : آب‌انبار، قبرستان‌های قدیمی در كمرسرك و جلنیگ بلنیگ، امام‌زاده رضی و مرضیه در مرز غربی و برج رادكان غربی در غرب منطقه.