ارمغان غذای آلوده

بیماری ممكن است به یك دل درد ساده ختم شود و یا این كه مسایل دیگری مثل اسهال، استفراغ، دل پیچه شدید، تب و تشنج را به همراه داشته باشد. سالانه ۷۵ میلیون نفر در آمریكا به دلیل ابتلا به بیماری های ناشی از مصرف غذای آلوده بیمار شده و ۵۰۰ نفر آنها جان سالم به در نمی برند!
۱ - علل بیماری
باكتری های بیماریزا؛ علت اصلی ایجاد بیماری در افراد مختلفند. مواد خوراكی كه خریداری می كنیم، آلوده به انواع میكروبهاست. گوشت، مرغ، ماهی و... درحین خردشدن در فروشگاه ها، آلوده می شوند و یا درمورد غذاهای دریایی؛ از هنگام صید؛ احتمال آلودگی وجود دارد. از هر ۲۰۰۰۰ عدد تخم مرغ؛ یكی از آنها به سالمونلا آلوده است. حتی مواد غذایی مثل: انواع سبزی ها، جوانه گندم، خربزه، هندوانه و... نیز می توانند به میكروب های مختلف آلوده باشند. آلودگی در حین كاشت، برداشت، انجام فرآیندهای مختلف، انباركردن و حتی فروش به وجود می آید. حتی در حین پخت در آشپزخانه منازل و مهم تر از همه در رستوران ها؛ احتمال آلودگی وجود دارد.
وقتی كه غذای پخته شده؛ ۲ ساعت در دمای اتاق بماند (فرقی نمی كند زمستان باشد یا تابستان)؛ باكتری ها به راحتی در آن رشد می كنند. اغلب باكتری ها به طور نامحسوس رشد می كنند، یعنی اینكه باوجود تكثیریافتن در مواد غذایی، هیچ گونه تغییر آشكاری مثل تغییر طعم یا رنگ در مراحل اولیه دیده نمی شود. حتی در غذاهای یخ زده نیز باكتری ها از بین نمی روند، بلكه فقط رشدشان متوقف می شود. بنابراین راههای آلودگی فراوان بوده و خطر ابتلا به بیماری نیز دائما وجود دارد. بنابراین پس از اطمینان از سلامت ماده غذایی، آن را خریداری و مصرف كنید.
۲ - علایم بیماری
در اغلب موارد، بیماری های ناشی از مصرف غذای آلوده؛ علایم نزدیك به هم و یكسانی داشته و دستگاه گوارش را مورد حمله قرار می دهند. این علایم چند ساعت و یا در نهایت چند روز پس از مصرف غذای آلوده ظاهر می شوند. این علایم خفیف یا شدیدند. اما علایمی كه در همه این مسمومیت ها یا عفونت ها مشابه است، عبارتند از: دل پیچه (به عبارتی درد در ناحیه معده و روده ها)، حالت تهوع (گاهی بدون استفراغ)، استفراغ، اسهال، تب (در عفونت غذایی دیده می شود) و ازدست دادن آب بدن به علت اسهال یا استفراغ شدید.
۳ - خطر ابتلا به بیماری در چه افرادی شدیدتر است؟
عده ای از مردم به علت پایین بودن مقاومت بدنشان به باكتری ها و ضعیف بودن سیستم ایمنی بدنشان، سریع تر به بیماری دچار می شوند. كودكان؛ زنان باردار و جنین آنها، افراد مسن و افرادی كه سیستم ایمنی قوی ندارند، جزو این دسته اند. بنابراین نیازمند دقت بیشتری در انتخاب غذایشان هستند.
۴ - عوارض
بعضی از میكروارگانیسم ها مثل لستیریا مونوستیوژنر (لستیریامونوستیوجنز) و كلستریویوم بوتولینوم؛ خطر شدیدی از یك اسهال یا استفراغ ساده ایجاد می كنند. این دو باكتری باعث سقط جنین و گاهی مرگ بیمار می شوند.در بعضی افراد به ویژه كودكان، بیماری همولیتیك اورمیك (HUS) ایجاد می شود كه در این حالت گلبول های قرمز خون همونیر می شوند و یا این كه نارسایی كلیه و حتی منجر به مرگ می شود. این بیماری ها كه ذكر كردیم، به علت آلودگی غذا به «اشرشیاكلی (cdi.E)»، ایجاد می شود. این عوارض و بیماری ها در كودكان بین ۱ تا ۱۰ سال اتفاق می افتد. گاهی نیز بیماری «همولیتیك اورمیك» و «نارسایی كلیه» به علت مصرف آبمیوه های غیرپاستوریزه و بسته بندی نشده (آبمیوه های موجود در دكه های كنار خیابان ها) و یا ساندویج های مرغ و گوشتی كه خوب پخته نشده اند و یا كاهوهای آلوده به میكروب در سالادهای رستوران ها و یا مخلفات داخل ساندویج ها ایجاد می شود (توجه كنید مكان رستوران یا قیمت كالاهای ارائه شده در هر رستوران یا مغازه ای، دلیل بر تمیزی آن نیست. از خوردن این قبیل سبزی ها در رستوران ها، جداً خودداری كنید.)مهمترین علامت مسمومیت؛ حالت تهوع و سپس استفراغ است. به دنبال آن دل پیچه و اسهال (گاهی خونی) بروز می كند. در ۵ تا ۱۰ درصد موارد؛ بیماری HUS (بیماری همولیتیك اورمیك) در كودكان؛ بین ۲ تا ۶ روز پس از اولین روز مصرف غذای آلوده، علایم ظاهر می شود. این بیماری بین ۱ تا ۱۵ روز طول می كشد! بنابراین با نخورن غذاهای مشكوك كه اطمینان به تمیزی آنها ندارید؛ ابتلا به این قبیل بیماری ها را از بین ببرید.با بروز چنین علایمی سریعا به پزشك مراجعه كنید (این علایم، عوارضی است كه پس از علایم اولیه ای كه ذكر كردیم، بروز می كند):
* بروز شوك یا عوارضی مثل: نبض آرام یا تند؛ نفس های سریع و كوتاه (نفس نفس زدن)؛ احساس سرما؛ رنگ پریدگی؛ تشنج؛ احساس گرفتگی یا درد در قفسه سینه
* دفع شدید آب از بدن؛ به همراه خشكی شدید دهان؛ آب دهان غلیظ و چسبناك؛ كاهش دفع اوره از بدن؛ سرگیجه؛ خستگی شدید؛ كاهش فشار خون؛ افزایش ضربان قلب و تنفس سخت و نامنظم
* اختلال حواس و تأخیر در یادآوری موقعیت مكانی یا زمانی.
۵ - تشخیص
به پرسش های پزشك درست و كامل پاسخ دهید. به یاد بیاورید در یك هفته اخیر چه روزی و در كجا، بیرون از منزل غذا میل كرده اید. نوع غذا؛ میزان مصرف و... را كاملا برای پزشك توضیح دهید. اگر پزشك برای شما آزمایش تجویز كرد؛ حتما آن را انجام بدهید. دقیق ترین راه شناسایی آلودگی و عامل آن؛ آزمایش است.
۶ - درمان
در اغلب موارد كه عفونت های غذایی ملایم بوده و جدی نیستند؛ درمان به وسیله افزایش مصرف مایعات و یا تزریق سرم برطرف می شود. در عفونت های غذایی خفیف، مهمترین مسأله جبران كمبود مایعات از دست رفته است. اما در مواردی كه عفونت غذایی یا مسمومیت جدی بوده و حالت تهوع شدید است، به طوری كه روی سیستم عصبی نیز اثر گذاشته است؛ مصرف دارو ضروری است (با تجویز پزشك). بنابراین سریعا بیمار را به اورژانس منتقل كنید. اما متاسفانه در بعضی از عفونت های غذایی، بیمار باید سریعا بستری شود؛ چراكه در عفونت ها و مسمومیت های حاد؛ علاوه بر كنترل مایعات دفعی بدن؛ جبران كمبود آنها و كنترل فشارخون و ضربان قلب نیز بسیار ضروری است. كلیه ها نیز باید ازنظر عملكرد دقیقا كنترل بشوند. گاهی در شرایط حاد؛ با عمل «دیالیز»؛ مواد دفعی را از بدن خارج می كنند تا كلیه ها دوباره فعال شوند. خون نیز در عفونت های حاد؛ نیاز به تعویض دارد. بنابراین غفلت نكنید. با انتقال سریع بیمار به بیمارستان؛ او را از خطرات و مسایل بعدی مصون دارید. دستپاچگی مسأله ای را حل نمی كند. در كمال خونسردی به بیمار كمك كنید.۷ - پیشگیری
در اكثر موارد؛ با پختن صحیح مواد غذایی؛ می توانید خطر ابتلا به بیماری را نصف و یا حذف كنید. آشپزخانه منازل فرآیندهای صحیح و بهداشتی در كارخانه های مواد غذایی و یا آشپزخانه های بهداشتی رستوران ها، اولین مكان برای حفظ سلامتی ما است. چون باكتری ها در دماهای متفاوت رشد می كنند. بنابراین برای حفظ سلامتی مان بهتر است آنها را در یخچال یا فریزر نگهداری كنیم.برای جلوگیری از رشد باكتری ها در مواد غذایی؛ همیشه باید به نكات زیر توجه كنید:
* غذاها را سریعا در یخچال بگذارید: اگر مواد خوراكی بیش از ۲ ساعت خارج از یخچال بمانند؛ آلوده می شوند. آنها را باید دور بریزید (این مسأله ربطی به فصل سرد یا گرم ندارد.) حرارت یخچال را روی c. ۵ و فریزر را روی c. ۱۸- تنظیم كنید.
* غذاهای پخته شده را در دمای مناسب نگه دارید: برای گوشت و گوشت چرخ كرده ۱۴۵ درجه فارنهایت؛ برای مرغ ۱۶۰ و برای مرغ كامل (قطعه قطعه نشده) ۱۸۰ درجه فارنهایت مناسب است. غذاها را كاملا بپزید. مرغ و گوشت و ماهی كاملا باید تغییررنگ بدهند.
* از انتقال میكروب ها جلوگیری كنید: میكروب ها از طریق چاقو؛ قاشق؛ تخته آشپزخانه؛ رنده و... منتقل می شوند. بنابراین با كاردی كه گوشت را تمیز می كنید؛ میوه پوست نكنید. این قبیل بی احتیاطی ها گاهی جبران ناپذیر است.
* دستهایتان را با آب گرم و صابون پس از هر كاری بشوئید. یك دست آلوده منبع آلودگی برای تمام خانه است!
* غذاها را طبق دستوری كه روی بسته بندی هایشان نوشته شده نگهداری كنید.
* حداقل حرارت مناسب برای پخت كامل مواد غذایی f .۱۴۰است.
* برای گرم كردن مجدد غذاهای پخته شده؛ دمای ۱۶۵ درجه فارنهایت لازم است. (البته غذاها را بعد از پختن بیش از یك بار گرم نكنید، چون مقداری از مواد مغذی در هربار گرم كردن، از بین می رود.)
*حداكثر ۲ ساعت پس از تمیزكردن یا پختن؛ غذاها را در یخچال یا فریزر بگذارید.
* برای بازشدن یخ غذاهای فریزیری از دمای اتاق استفاده نكنید. از شب قبل غذاها و مواد اولیه فریزری را در یخچال بگذارید تا یخ آنها آب شود و یا از ماكروویو استفاده كنید.
* غذاها را در ظروف درب بندی شده نگهداری كنید. درب هیچ غذایی و یا هیچ خوراكی را باز نگذارید حتی آب داخل یخچال.
* درب یخچال را قفل نكنید. بگذارید درب یخچال چندبار در طی روز توسط بچه ها باز و بسته شود. این كار برای آنها و یخچال مطلوب است چون باعث گردش هوا در داخل یخچال می شود!
۸ - مواد غذایی پرتودیده
اشعه دادن به مواد غذایی؛ یعنی ازبین بردن میكروب های بیماریزا در مواد غذایی به وسیله پرتوهایی با انرژی بالا مثل: اشعه گاما و یا اشعه های الكترونی مثل اشعه X (پاستوریزاسیون سرد یا همان پرتو X) است. در آمریكا استفاده از اشعه گاما ممنوع شده است، چراكه اثری شبیه به اشعه فرابنفش داشته و در مواد غذایی اثری مثل مواد رادیو اكتیو دارد. معمولا پرتودهی برای مواد خوراكی مثل: گندم؛ سیب زمینی؛ ادویه ها؛ انواع گوشت؛ مرغ و ماهی و برای تازه نگه داشتن میوه ها و خشك كردن بعضی از مواد غذایی استفاده می شود. هرچند پرتودهی بسیاری از عوامل بیماریزا را از بین می برد؛ اما مواد غذایی را استریل نمی كند. حتی اگر از مواد غذایی استفاده می كنید كه به طور صنعتی پرتودهی و بسته بندی شده، بازهم رعایت نكات بهداشتی در هنگام پخت و نگهداری الزامی است، چراكه پرتودهی مواد غذایی را پاستوریزه نمی كند. البته میزان پرتویی كه به ماده غذایی داده می شود؛ طبق استانداردهای بهداشتی است؛ اما هرچقدر از میزان مصرف این مواد غذایی كاسته شود؛ بهتر است.
۹ - مشكلات دیگر حاصل از مصرف غذای آلوده
محققان عقیده دارند؛ بیماری های ناشی از آلودگی ماده غذایی؛ می توانند بیماری های مزمن و یا مشكلات مختلفی را در بدن ایجاد كنند. این بیماری های مزمن می توانند نقاط مختلفی از بدن را گرفتار كنند. گاهی مسمومیت یا عفونت غذایی، به حدی شدید است كه سیستم ایمنی بدن را مختل كرده و سیستم ایمنی تركیباتی از خود ایجاد می كنند كه علیه سلول های بدن فعالیت می كنند! بعضی از بیماری های مزمن ناشی ازمصرف غذای آلوده عبارتند از: التهاب مفاصل، بیماری التهاب روده ها، نارسایی كلیه ها و بیماری انوایمیون.
۱۰ - آشنایی با بعضی از عوامل بیماریزا
منشا آلودگی: گوشت ها و مرغ هایی كه خوب پخته نشده اند.
علایم بیماری: دل درد شدید، اسهال، حالت تهوع و استفراغ.
نام باكتری بیماریزا: كامپیلو باكتر ججوانی (ژوژانی )، الشرشیاكلی (coli .E) ، لستیریا مونوستیوجنز ، سالمونلا.
***
منشأ آلودگی: شیر خام (پاستوریزه نشده) و لبنیات غیرپاستوریزه دیگر خصوصا پنیر.
علایم بیماری: تهوع و استفراغ ، تب ، انقباضات شدید دستگاه گوارش خصوصا معده ، اسهال.
نام باكتری های بیماریزا: لستیریا مونوستیوجنز ، سالمونلا ، شیگلا ، استافیلوكوكوس اورئوس.
***
منشأ آلودگی: تخم مرغ نپخته و عسلی و تخم مرغ های آلوده به سالمونلا
علایم بیماری: حالت تهوع و استفراغ ، تب ، انقباضات شدید دستگاه گوارش ، اسهال
باكتری بیماریزا: سالمونلا اینترتیدیس.
***
منشأ آلودگی: كنسروهای آلوده و كنسروهایی كه قبل ازمصرف گرم نشوند.
علایم بیماری: تب و لرز شدید ، شوك و بیهوشی
باكتری بیماریزا: ویبریو وولینفیكوس ، ویبریوپاراهمولیتیكوس.
***
منشأ آلودگی: كنسروهای آلوده به میكروب كه بدون توجه به ظاهر نامطلوب قوطی(بادكردگی؛ بازشدن درز و...) خریداری و خورده شده اند ، ماهی های نمك سود و دودداده شده.
علایم بیماری: دو بینی ، ناتوانی دربلع ، ناتوانی در صحبت كردن ، مشكلات تنفسی ، درصورت عدم رسیدگی سریع مرگ حادث می شود
باكتری بیماریزا: كلستریدیوم بوتولنیوم.
منشأ آلودگی: پاستوریزاسیون یا استرلیزاسیون ناقص و تولید مواد غذایی در شرایط غیربهداشتی (فقط از مواد خوراكی استفاده كنید كه پروانه بهداشتی، تاریخ تولید و انقضاء و علامت استاندارد دارند.)
علایم بیماری: اسهال؛ حالت تهوع و استفراغ.
باكتری بیماریزا: اشرشیاكلی (cdi.E) ، سالمونلا ، شیگلا و... ، و بعضی از انگل های بیماریزا.
۱۱ - این نكات را به خاطر بسپارید
* آلودگی مواد غذایی به علت مصرف غذاهای آلوده به باكتری ها؛ ویروس ها و انگل ها؛ باعث بیماری می شوند.
كودكان؛ زنان باردار و جنین آنها؛ افرادی كه دوره نقاهت را طی می كنند (یعنی به تازگی بیماریشان بهبود یافته)، افراد مسن و افرادی كه به هر دلیل سیستم ایمنی ضعیف و حساسی دارند؛ بیش از دیگران در معرض خطر قرار دارند. بنابراین به جاست كه از خوردن غذاهای كنسروی و خارج از منزل بپرهیزند.
* بیماری های ناشی از مصرف غذاهای آلوده را ساده نگیرید. درصورت طولانی شدن علایم، حتما به پزشك مراجعه كنید. زمان را از دست ندهید.
* جایگزین كردن سریع مایعات از دست رفته را در اولویت قرار بدهید و سپس بیمار را به نزدیكترین اورژانس برسانید.
* با رعایت نكات ساده بهداشتی؛ بیمار نخواهید شد. سلامت باشید!
مهتاب صفرزاده خسروشاهی
منبع: www.yahoo health.com