شیراز ، استان‌ فارس

نام شیراز، در كتیبه‌های هخامنشی تخت‌جمشید خوانده شده است. اشیاء و ظروف تاریخی و مسكوكاتی كه هم اكنون در موزه متروپولیتن نیویورك موجود است، از مجد و عظمت شیراز در عهد سلوكی‌ها، اشكانیان و ساسانیان گواهی می‌دهد.
در كاوش‌های منطقه قصر ابونصر معلوم شد كه این بنا به اواخر دوران اشكانی یا اوایل دوره ساسانی تعلق داشته و چند مهره نیز كه نام اردشیر و شیراز بر آن نوشته شده، به دست آمده است.
طبق روایات اساطیری، شیراز در زمان فرزند تهمورث - دومین پادشاه پیشدادی - ساخته شده است. در زمان خلفای اسلامی، اعراب چندین بار به شهر استخر حمله كردند كه بر اثر مقاومت ساكنان آن، شهر سخت آسیب دید. به مرور شیراز مقر حكمرانان عرب و مأموران خلفای اموی و عباسی شد. با كاسته شدن از عظمت، وسعت و جمعیت شهر استخر، بر رونق شیراز افزوده شد. در سال 281 هـ.ق عمرولیث دومین پادشاه صفاریان، بناهای متعددی از جمله یك مسجد جامع در شیراز احداث كرد و به رونق بیش از پیش این شهر افزود.
دیلمیان بر آبادانی شیراز افزودند. خصوصاً عضدالدوله دیلمی (372-366 هـ.ق) در مجد و عظمت شهر و رفاه مردم آن كوشش بسیار كرد. در دوران صفویه شیراز مركز ایالت فارس بود و امامعلی خان، حكمران فارس بناهای بسیاری در این شهر پی ریخت.
در سال 1709 هـ.ق، شیراز بر اثر جاری شدن سیل سهمگین ویران شد و بسیاری از آثار تاریخی آن از میان رفت. در اواخر دوره صفویان نیز افغان‌ها این شهر را مورد حمله قرار دادند و خرابی‌های بی‌شمار به آن وارد آوردند. در سال 1142 هـ.ق نادرشاه، افغان‌ها را از شیراز راند و این شهر آرامش و امنیت دوباره یافت، تا این كه در سال 1175 هـ.ق، تقی‌خان شیرازی اعلام استقلال كرد و سر از فرمان نادر برتافت. نادرشاه انبوهی از لشكریان خود را به جنگ با حاكم شیراز و تصرف شهر فرستاد و بعد از چهار ماه و پانزده روز محاصره، شیراز به تصرف سپاهیان نادر در آمد و لشكریان غالب، بسیاری از مردم بی‌گناه را قتل‌عام كردند. پس از این واقعه وحشتناك، بیماری طاعون بیش از 14 هزار نفر از مردم شهر را از پای در آورد.
در سال 1180 هـ.ق كریمخان زند شیراز را مقر حكومت خود قرار داد و برای عمران و آبادانی آن كوشید.
هنگامی كه آغامحمدخان قاجار در سال 1207 هـ.ق به شیراز دست یافت، امر به ویرانی باروی شهر داد. بعدها بارویی دیگر نیز ساخته شد كه بر اثر زلزله سال 1339 هـ.ق بسیاری از قسمت‌های آن فرو ریخت.
شیراز طی چند دهه اخیر توسعه و گسترش جالب توجهی یافته و به یكی از شهرهای مهم و زیبای ایران تبدیل شده است. محیط مساعد شیراز در ادوار گوناگون دانشمندان، سخنوران و نویسندگانی بزرگ را در دامان خود پرورده است كه آثار جاویدان آن‌ها میراث علمی و ادبی ایران را زنده و جاوید نگاه خواهد داشت.