غذاهای خوش اخلا‌ق، غذاهای بد اخلا‌ق

تا به حال برایتان پیش آمده است كه احساس كنید نوع غذایی كه شب قبل خورده‌اید، بر خلق و خویتان در روزهای بعد اثر گذاشته است. بسیاری از افراد معتقدند، خوردن غذاهای گوشتی و پرچرب می‌تواند در به هم زدن آرامش، نقش به سزایی داشته باشد، در حالی كه مصرف زیاد میوه و سبزیجات، آرام كننده و تسكین بخش است. جالب‌تر اینكه، مطالعات نشان داده‌اند، برخی تغییرات رژیم غذایی، طی پنجاه سال گذشته در افزایش اختلالات روانی دخالت داشته‌اند.
● وابستگی رفتار ما به رژیم
بعضی ازتاثیرات رفتاری ناشی از تغذیه، ممكن است نامحسوس و كم‌ باشد، مثل بداخلاقی كسی كه گرسنه است و یا شدید مثل گریه و بی‌تابی كودكان زیر ۷ سال هنگام قلنج كردن. البته بیشترین تاثیر مشخص غذا بر رفتار،‌ در مشكلات رفتاری كودكان بیش فعال و افرادی كه حساسیت‌های شیمیایی یا پوستی مثل اگزما یا كهیر دارند، دیده می‌شود. این واكنش‌ها در بعضی موارد بیشتر است و گاه به دلیل مصرف غذاهای حساسیت‌زا اتفاق می‌افتد. به علاوه، حساسیت‌های غذایی باعث خارش، مشكلات تنفسی و دردهای شكمی می‌شوند كه بر رفتار فرد تاثیرگذار است. محققان به این نتیجه رسیده‌اند كه بعضی سردردهای مزمن كودكان، بیش‌فعالی، زودرنجی و دردهای شكمی آنها، از رژیم غذایی ایجاد شده كه برای خانواده‌هایشان كاملا غیرقابل درك است.
تحقیقات جدید نشان می‌دهند. بیش از ۶۰ درصد كودكان بر اثر مصرف بعضی مواد چنین واكنشی از خود نشان می‌دهند. این مواد شامل رنگ‌های غذایی شیمیایی نظیر تارتازین، افزودنی‌ها و نگهدارنده‌ها هستند و محققان توانسته‌اند تاثیرات آنها را بر بی‌خوابی و زودرنجی كودكان به اثبات برسانند.
● اثرات كمی تغییر در رژیم
عصبانیت بدون دلیل، اضطراب، بی‌دقتی، مشكلات رفتاری، تغییر دست‌خط، گیجی، افسردگی، زودرنجی، نداشتن اعتماد به نفس و كم شدن حافظه مواردی هستند كه می‌توانند بر اثر مصرف مواد طبیعی یا شیمیایی به وجود آیند. رابطه میان تغذیه و سلامت جسمانی برای همه كاملا مشخص است اما بسیاری از ما اطلاع‌ چندانی از تغییرات رفتاری به دلیل مصرف غذاهای مختلف نداریم. خانمی ۴۴ ساله كه پس از فوت ناگهانی فرزند ۱۲ ساله‌اش سال‌ها از افسردگی و اضطراب شدید رنج می‌برد و داروهای شیمیایی هم هیچ كمكی به او نكرده بودند، با كمك متخصصان تغذیه و افزودن موادی مانند ویتامین‌ ‌B و اسیدهای چرب به رژیم غذایی خود، به طور كاملا باور كردنی، دگرگون شد. او همچنین مصرف قهوه، نمك و شكر را قطع و در عوض میوه، سبزی و ماهی بیشتری مصرف كرد.
بسیاری از مردم، این واقعیت را كه مواد غذایی بر رفتار آنها تاثیر دارد، باور ندارند، در حالی كه مواد غذایی روی سلول‌های مغزی هم به اندازه هر سلول دیگر بدن تاثیر می‌گذارند. بسیاری از مواد به دلیل شباهت ساختاری‌ با مواد مترشحه در مغز باعث بی‌نظمی كل بدن می‌شوند. بسیاری از دانشمندان حذف یك ماده خاص و سپس وارد كردن آن را به رژیم غذایی باعث بروز بسیاری از بیماری‌ها مثل جنون، وهم و خیال، افسردگی، سردرد و سوء‌ظن می‌دانند اما با كمی دقت می‌توان متوجه این تغییرات شد، از احساس نشاط با خوردن یك فنجان چای در صبح گرفته تا زودرنجی و رخوتی كه بر اثر گرسنگی بیش از حد یا پرخوری به وجود می‌آید.
● ارمغان كشاورزی صنعتی
محققان دریافته‌اند، افزایش كشاورزی صنعتی باعث راه یافتن آفت‌كش‌ها به مواد غذایی شده و تركیب چربی بدن حیوانات را به علت تغذیه جدید آنها تغییر داده است. به علاوه، رژیم غذایی موجب تغییر تعادل اسیدهای چرب مهم امگا سه و امگا شش شده است. در مقابل چربی‌های اشباع كه مصرف آنها افزایش یافته و به مقدار زیاد در غذاهای آماده یافت می‌شوند، روند عملكرد مغز را كند می‌كنند. متخصصان تغذیه در این‌باره می‌گویند، در حال حاضر، مداركی كه سلامت روان و دریافت مواد غذایی را به هم مربوط می‌كند، اندك و تحقیق و نتیجه‌گیری قطعی در این‌باره دشوار است.
روشی كه در حال حاضر برای تولید غذا به كار می‌رود، تعادل مواد مغذی مهم مورد مصرف را به هم زده است. تمایل افراد به مصرف غذاهای حاوی قند و چربی بالا و اجتناب از مصرف مواد غذایی تازه، منجر به افزایش شیوع افسردگی و مشكلات حافظه شده است. به گفته دكتر اندرو مك كلاچ مدیر انجمن سلامت روان انگلیس اثر رژیم غذایی بر سلامت جسمی ثابت شده اما در آغاز راه شناخت چگونگی تاثیرپذیری مغز از مواد مغذی موجود در غذاها هستیم. توجه به مشكلات سلامت روان با تغییرات رژیم غذایی گاهی اوقات در مقایسه با مصرف دارو یا مشاوره نتایج بهتری دارد.
● غذاهای آرامش‌بخش
به طور كلی، حدود ۵ تا ۱۰ درصد كل مردم دنیا، حساسیت‌های غذایی دارند. محققان انگلیسی معتقدند سرتونین، دوپامین و نور اپی‌نفرین در مغز تولید و ترشح می‌شود. حتی تریپتوفان و اسیدهای آمینه كه در غذاهای پروتئین‌دار موجود هستند، باعث تحریك سرتونین كه عامل آرامش و استراحت است، می‌شوند و تیروزین و تئین، كافئین و... باعث تحریك دوپامین و نوراپی‌نفرین شده و به تشدید بی‌خوابی منجر می‌شوند. این مواد حساسیت‌زایی در مواد غذایی طبیعی یا مصنوعی وجود دارند، مثل سالیسیلات كه در بسیاری غذاها موجود است و تاثیر آن ممكن است ساعت‌ها یا حتی روزها ظاهر نشود، اما در نهایت باعث مشكلات مغزی و افسردگی شود. این ماده به طور طبیعی در بسیاری از میوه‌ها، سبزی‌ها، دانه‌ها، قهوه و چای، آب میوه‌ها و به طور مصنوعی در داروهایی مثل آسپیرین وجود دارد. در بسیاری از میوه‌ها مثل سیب و گوجه‌فرنگی، بخش عمده سالیسیلات زیر پوست میوه وجود دارد.
در نتیجه كسانی كه به آن حساسیت دارند بهتر است پوست میوه‌های كاملا نرسیده را ضخیم‌تر بگیرند، چون مقدار طبیعی این ماده در میوه‌ها با رسیدن كاهش می‌یابد. احتمال حساسیت‌های غذایی معمولا ارثی و در خانم‌ها دو برابر آقایان است اما در صورت بروز، نشانه‌ها و عوارض آن در مردان شدیدتر است ۲۸( درصد در زنان، ۷۲ درصد در مردان.) قطع كردن بسیاری از مواد استرس‌زا مثل قند، كافئین و شكلات و در ازای آنها، مصرف مواد كمكی مثل آب، سبزی‌ها، میوه و ماهی در احساس آرامش تاثیر مثبت زیادی دارند. تحقیقات نشان داده‌اند، ۸۰ درصد افرادی كه از این رژیم تبعیت كرده‌اند تغییرات رفتاری محسوسی داشته‌اند.
● رفتارهای ضد‌اجتماعی
متخصصان دانشگاه آكسفورد معتقدند، موادغذایی حتی بر رفتارهای ضداجتماعی تاثیر دارند. آنها با بررسی ۲۳۱ زندانی و كنترل رژیم آنها و اضافه كردن ویتامین‌های مختلف و موامعدنی طی ۹ ماه، ۳۷ درصد رفتارهای ضدقانون آنها را كاهش دادند؛ اگرچه عوامل اقتصادی، اجتماعی هم در افزایش جرایم بسیار حائز اهمیت است اما تحقیقات نشان می‌دهد با تغییر شیوه تغذیه در انگلستان از سال ۱۹۵۰ تا به حال، میزان جرایم ۱۰ برابر افزایش یافته كه دلیل آن، محتوای كیفی كمتر موادكنونی نسبت به ۵۰ سال گذشته است.
غذاهایی كه به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر رفتار تاثیرگذارند شامل چربی كه باعث رخوت و سستی می‌شود، شكر كه موجب افزایش فعالیت موقت شده، كافئین كه به‌عنوان محرك عمل می‌كند، شیر كه باعث انواع مختلف حساسیت‌ها برای افرادی كه تحمل لاكتوز را ندارند، می‌شود، است.
منابع اصلی سالیسیلات برشمرده شد، اما جالب است بدانید آمین در تولید مخمرها یا شكستن پروتئین‌ها به وجود می‌آید و در پنیر به خصوص پنیر مانده، شكلات، گوشت‌های ترد یا مانده، آبجو، مخمرهای مختلف و محصولات ترش شده‌ای مثل سس سویا، سركه و بسیاری میوه‌ها مثل موز، آواكادو و گوجه فرنگی وجود دارند. بنزوآت هم به طور طبیعی در بعضی میوه‌ها، سبزی‌ها، تردكننده‌ها، دانه‌ها، قهوه یا چای وجود دارند. گلوتامیت هم به طور طبیعی در بسیاری از غذاها مثل سوپ، سس، میان وعده‌ها و به خصوص غذاهای آسیایی، در گوجه‌فرنگی، پنیر، قارچ، مخمرها و عصاره گوشت یافت می‌شود. در حال حاضر، متخصصان تغذیه با تحقیقات و بررسی‌های مختلف به این نتیجه رسیده‌اند كه سلامت را باید در آشپزخانه جست‌وجو كرد، نه در قفسه داروخانه.‌

سارا حسنلو

منبع : روزنامه سلامت