ایران؛ رتبه‌ی ‌١٢٢ سلامت محصولات کشاورزی ـ ضرورت احیای شورای منحل شده کاهش سم و کود ـ تعطیلی ‌٨٠ درصد آزمایشگاه‌های آزمون خاک

▪ خبرنگار:
در پیش شما مصرف بی‌رویه کودهای ازته و فسفره در بخش کشاورزی، عدم استفاده از اوره با پوشش گوگردی(SCU) و بی‌توجهی به دستاوردهای پژوهشی و طرح‌های تحقیقاتی انجام گرفته درباره‌ی‌ الگوی مصرف بهینه‌ی کود و اصلاح خاک را از دلایل مهم افزایش سرطان در جامعه را نوع کود مصرفی دانستید؛ باتوجه به این‌که شما پژوهش‌های بسیاری درمورد سلامت جامعه و ارتباط آن با بهداشت کشاورزی و تولید محصولات سالم داشته‌اید دیگر عوامل موثر در افزایش ایمنی زیستی و سلامت جامعه را برای خوانندگان توضیح دهید.
ـ دکترملکوتی:
از دیگر عوامل افزایش آمار سرطان‌های دستگاه گوارش درجامعه‌ی ایرانی را می‌توان استفاده از نان بی سبوس دانست. با هدایت کشور درجهت مصرف نان سبوس دار تا حدودی می توان سلامتی مردم جامعه را تضمین کرد. متاسفانه ایران از نظر سلامت محصولات کشاورزی رتبه ۱۲۲ را در جهان دارد؛ که علت آن تغذیه نادرست و عدم توانایی تولید محصولات غذایی سالم است. به بیان دیگر از نظر سلامت با کشورهای آفریقایی هم سطح هستیم، احساس سیری می‌کنیم درحالی‌که سلول‌های بدن ما گرسنه هستند. استفاده از نان سفید یا بدون سبوس در جامعه‌ی ایرانی منجر به بروز چسبندگی و در نهایت شایع شدن سرطان‌های دستگاه گوارشی شده است. هم‌چنین ما در یک طرح پیشنهادی «اهمیت و اثرغنی سازی گندم» همراه با «مصرف بهینه‌ی کودهای شیمیایی» را در بهبود سلامتی مردم جامعه اثبات کردیم.
هدف از انجام این تحقیق ، بررسی اثرات مصرف متعادل کود بر:
افزایش عملکرد هکتاری، غلظت عناصر معدنی و میزان کاهش نسبت مولی اسیدفیتیک به روی (PA/Zn) است (طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی و Gibson، این نسبت درمواد غذایی بایستی کمتر از ۱۵ باشد تا جذب عناصر معدنی موجود در مواد غذایی از جمله نان درسیستم گوارشی بدن امکان پذیر باشد.)
به این ترتیب علاوه بر افزایش عملکرد،‌هدف تولید گندم غنی شده با ارزش غذایی بیشتر برای استفاده در فرآیند تولید نان، ارتقاء کیفیت نان مصرفی و افزایش بهداشت تغذیه ای و سلامت جامعه (انسان) نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
مرحله‌ی اول طرح در قالب آزمون t شامل دو تیمار شاهد (عرف زارع) و مصرف بهینه‌ی کودی در سه تکرار در اراضی مزروعی شهرستان نقده دراستان آذربایجان غربی به مدت یک سال زراعی (۱۳۸۲- ۱۳۸۱) انجام شد. نتایج تجزیه و تحلیل آماری طرح نشان داد که میان دو تیمار تفاوت کاملا معنی داری از نظرعملکرد دانه وجود داشت. میانگین عملکرد در قطعات شاهد ۷۱۴۱ و در قطعات کود داده شده ۹۹۱۰ کیلوگرم در هکتار گردید. در تیمار مصرف بهینه‌ی کود، غلظت اسیدفیتیک و نسبت مولی اسیدفیتیک به روی (PA/Zn) در دانه‌ی گندم به طور کاملا معنی داری نسبت به شاهد (عرف زارع) کاهش و غلظت عناصر معدنی به ویژه روی (Zn) در دانه‌ی گندم افزایش یافت. درحالی که میانگین غلظت فسفر (P) و روی (Zn) در تیمار شاهد ۳۳/۰درصد و ۱/۱۶ میلی گرم در کیلوگرم بود،‌ این مقادیر به ترتیب به ۳۱/۰ درصد کاهش و ۵/۲۴میلی گرم در کیلوگرم افزایش یافت و در نتیجه نسبت مولی اسیدفیتیک به روی (PA/Zn) از ۴۵ به ۲۳ کاهش یافت.
نتایج حاصله درمرحله‌ی بعدی اجرای طرح نشان داد: افراد جامعه‌ی مورد بررسی که به مدت شش ماه از آرد سبوس دار حاصل از گندم غنی شده تغذیه کرده بودند بطور کاملا معنی داری غلظت روی (Zn) سرم خون آنها در تمامی گروه‌های سنی نسبت به قبل از آن افزایش پیدا کرده بود. به‌طوری‌که قبل از شروع آزمایش، غلظت روی (Zn) سرم خون در افراد به‌طور متوسط ۸۰ و پس از مصرف شش ماه نان سبوس دارغنی شده به ۱۱۰ میکروگرم در دسی لیتر افزایش یافت.
درد در ایران بسیار است و افزایش کیفیت تولید مسئله‌ای‌ست که به آن توجه شایسته‌ای نمی شود این درحالی‌ست که مقام معظم رهبری بربهبود کیفیت نان تاکید بسیاری داشته‌اند.
▪ خبرنگار:
بنابراین علاوه برکنترل باقیمانده‌ی کود شیمیایی درمحصولات کشاورزی و تعیین الگوی مصرف کود، اصلاح کیفیت نان مسئله‌ی دیگری است که باید در راس برنامه‌های بخش کشاورزی قرارگیرد، در صحبت‌های خود اشاراتی به موضوع کمبود عنصر روی در محصولات کشاورزی و هم‌چنین طرح غنی سازی گندم با این عنصر به منظور افزایش بهداشت وسلامت جامعه داشتید، دراین باره می‌توانید مستنداتی ارائه دهید.
ـ دکترملکوتی:
در گذشته تنها مسئله‌ی افزایش تولید و تامین غذا مطرح می شد. تلاش ما بر این بود که به این بدنه بهبود کیفیت محصولات غذایی و ارتقاء سطح سلامت جامعه را نیز اضافه کنیم، برای نمونه بیان کردیم غنی سازی و افزایش غلظت عناصرمفید مانند آهن، منیزیم،‌ کلسیم و... به گندم منجر به افزایش تولید و اصلاح کیفیت نان می‌شود و می‌توانیم با اجرای مصوبه‌ی شورای هیات وزیران درطی ۳ سال رتبه ایران از لحاظ سلامت محصولات کشاورزی به پایین تر از ۱۰۰ ارتقاء‌ پیدا کند و درجهت بهبود سلامت جامعه گام برداریم.
با توجه به این‌که نان غذای اصلی مردم ایران است و ۴۰ درصد کالری مورد نیاز مردم جامعه را تامین می کند اما متاسفانه میزان روی (Zn) و آهن (Fe) در خاک‌های کشاورزی، گندم، آرد و درنهایت نان تولیدی به دلایل متعددی از جمله آهکی بودن خاک‌های زراعی کشور، بسیار کمتر از حد استاندارد است. کمبود عناصرروی و آهن برروی بخش‌های گوناگونی از سیستم بدن، مانند ایمنی و کم خونی اثر دارد. از مهمترین وظایف این دوعنصر، اثر در تولید مثل، سلامت پوست، نمو عصبی- رفتاری، رشد فیزیکی و مقاومت بدن در مقابل بیماری‌ها است.
به منظور ارزیابی اثر غنی سازی آرد با سولفات روی و سولفات آهن در سطح سرمی روی و آهن ارزیابی شد. طرح غنی سازی و ارتقاء کیفیت نان برای کارکنان (قرارگاه مقدم مرصاد) در استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان در تابستان ۱۳۸۲ اجرا شد. درکل مراکز و یگان‌های تابعه‌ی قرارگاه مقدم مرصاد به مدت ۴ ماه طرح غنی سازی انجام و به طور دائم به نانواها روش صحیح تهیه و پخت نان آموزش داده شد. بعد از ۴ ماه از اجرای طرح، از افراد تحت بررسی نمونه‌ی خون گرفته شد میزان روی و آهن در سرم خون این افراد با دستگاه جذب اتمیک اندازه گیری شد.
برای غنی سازی، به ازای هر کیلوگرم آرد ۸۰ میلی گرم سولفات روی، ۵۰ میلی گرم سولفات آهن، ۱۰ میلی گرم ویتامین B۱ و۲/۵ میلی گرم ویتامین B۲ و ۵ میلی گرم ویتامین B۶ مصرف شد، هم‌چنین نقش استفاده از مخمر به جای جوش شیرین و نیز رعایت زمان تخمیر در کیفیت نان بررسی شد. میزان روی و آهن خون سرم افراد بیش از حد نرمال نبود به طوری که میانگین روی در سرم خون افرادی که از نان غنی نشده استفاده کردند ۷۲ ولی در افراد تیمار شده، میزان روی بعد از ۳ ماه، به ۸۹ میکروگرم در دسی لیتر افزایش یافت. میانگین میزان آهن سرم خون افراد از ۸۷ به ۱۳۳ میکروگرم در دسی لیتر افزایش یافت. افرادی که از نان با کیفیت پایین (شاهد) استفاده می کردند، ۴۷ درصد با کمبود روی؛ اما افرادی که نان مصرفی آن‌ها با کیفیت بالا بود، فقط ۱۰درصد با کمبود روی معنی دار مواجه بودند. میزان مصرف دارو برای بیماری‌های معده درافراد تیمار شده قبل از انجام طرح ۱۶۱۵ مورد بود، درحالی‌که این مقدار بعد از غنی سازی در طول ۴ ماه تا ۱۵ درصد (۱۳۷۵ مورد) کاهش یافت. ‌
نانی که قبل از اجرای طرح با کیفیت بسیار پایین و با نسبت مولی اسیدفیتیک به روی (PA/Zn) بیش از ۲۲ عرضه می شد، بعد از غنی سازی، با بهترین کیفیت و مطابق با استانداردهای روز دنیا با نسبت مولی اسیدفیتیک به روی کمتر از ۵، به مصرف کنندگان ارائه می‌شد و درنهایت هدرروی نان نیز به مقدار معنی داری کاهش یافت.
نتایج این تحقیق نشان داد رابطه‌ی معنی داری میان مصرف نان غنی شده با افزایش غلظت روی و آهن در سرم خونی افراد تحت مطالعه وجود دارد، به طوری که درطی این مدت ناراحتی‌های معده و درنهایت مصرف دارو کاهش یافته و شعار پیشگیری بهتر از درمان درمیان افراد قرارگاه مقدم مرصاد به وضوح تحقق یافت.
اما هنگامی‌که کود سولفات روی کیلویی ۸ هزار ریال و اوره ۵۰۰ ریال است نمی توانیم کشاورزان را ملزم به مصرف کود سولفات روی کنیم که نتیجه‌ی آن تولید محصول سالم کشاورزی است.
درارتباط با سلامت محصولات کشاورزی تحقیقات و مقالات نظری بسیاری ارائه شده است، اما متاسفانه به دلیل پایین بودن سطح آگاهی بهره برداران و بی مهری برخی ازمسوولین آگاه دراین باره، تا به امروز نتیجه‌ی کاربردی چندانی نداشته است.
▪ خبرنگار:
به باور شما تولید محصول سالم در کشور ما چه الزامات دیگری دارد؟
ـ دکترملکوتی:
به باورمن تولیدات کشاورزی ایران سالم نیستند و ما هنگامی می توانیم مدعی سیاستگذاری در تولید محصولات سالم باشیم که خاک و بستر پرورش گیاهان سالم باشد، اما متاسفانه به مسئله‌ی اصلاح وسالم سازی خاک اهمیت چندانی داده نمی شود.
اگر می‌خواهید درزمینه‌ی استاندارد و تولید محصول سالم تحقیق و فعالیت کنید، باید ابتدا به کارشناسان و محققین با تجربه‌ای مراجعه کنید که دراین باره فعال بوده‌اند و بستر کار را برای دیگران مهیا ساخته‌اند بنابراین مطمئن باشید حرکت کردن در جهت عکس جریان و بدون در نظرگرفتن پیشینه‌ی کار و نتیجه‌ی زحمات محققین وافراد باتجربه، حاصلی به غیر از شکست برای شما به ارمغان نخواهدآورد.
هرساله حدود ۸ هزار مقاله فارسی و ۶ هزار مقاله انگلیسی یا در مجموع ۱۴ هزار مقاله در کشور داریم که حداقل ۱۰ درصد این مقالات مربوط به کشاورزی است. در شرایط کنونی تولیدات محصولات سالم جایگاه مناسبی در وزارت جهاد کشاورزی ندارد. باید با تغییر نگرش و هدایت موضوعات زمینه‌ی فرهنگ سازی در مسیر علوم نوین کشاورزی را فراهم کنیم.
هدفمند کردن یارانه‌ها موضوع مهمی است که باید درتولید محصول سالم به آن توجه ویژه‌ای شود، هنگامی‌که یارانه به سموم شیمیایی و کودهای نامناسب تعلق می‌گیرد چگونه می توان کشاورزان را متقاعد ساخت که برای نمونه محصول سیب زمینی تولید کنند که در آن غلظت نیترات و کادمیوم در حدمجاز و یا از نظر ظاهری و کیفی استاندارد باشد.
هنگامی‌که ازهدفمند کردن یارانه‌ها سخن می‌گوییم باید به این نکته توجه کنیم که باید بخشی از یارانه به مواد آلی و آزمون خاک اختصاص یابد تا بتوانیم براساس نتایج آزمون‌های تجزیه خاک کود مناسبی به زارعین توصیه کنیم. هم‌چنین به منظور برطرف کردن معضلات بخش کشاورزی باید تاسیس و حمایت از کلینیک‌های گیاه‌پزشکی خصوصی را در راس برنامه‌های کاری وزارت جهاد کشاورزی قرارداد که متاسفانه این امر تا به امروز به درستی تحقق نیافته است. هدفمند کردن یارانه ها از مصوبات مجلس درسال ۱۳۸۵بود که در قانون برنامه‌ی بودجه سال ۱۳۸۶ قرارگرفت، اما وزارت جهاد کشاورزی این حرکت را با تاخیر آغاز کرد.
به باور من دولت باید گام نخست را درجهت هدفمند کردن یارانه ها بردارد؛ یارانه دربخش کشاورزی نباید تنها به کودهای اوره، فسفره و ازته اختصاص یابد بلکه باید به انجام آزمون خاک یا به بهره بردار نمونه نیز یارانه تعلق گیرد.
▪ خبرنگار:
شیوه‌ی اختصاص یارانه به کود بر چه مبنای برنامه ریزی شده بود؟
ـ دکترملکوتی:
در حال حاضر۸۵۰ میلیارد تومان یارانه به کود اختصاص می یابد. درخواست دادیم که کودهایی مانند سولفات روی، ارگانیک و زیستی را جایگزین کودهای مصرفی موجود کنند اما متاسفانه توجهی به این موضوع نشد؛ حتی من چند نامه به آقای رئیس جمهور نوشتم که علی رغم آن‌که به وزارت‌خانه ارجاع دادند، پاسخ‌های غیرمرتبطی به ما ارائه کردند.
در بند ۲۴ مصوبه‌ی شورای عالی سلامت هیات وزیران دولت نهم درتاریخ ۱۳/۸/۱۳۸۵گفته شده است: وزارت‌خانه‌های جهاد کشاورزی، بهداشت و درمان و آموزش پزشکی موظفند هماهنگی وهمکاری لازم در جهت اصلاح ریزمغذی های خاک را همگام با برنامه‌ غنی سازی آرد در کشور داشته باشند تاهردو برنامه به شیوه‌ای مطلوب انجام شود و تداخل اجرایی نداشته باشند.
مسوولیت اجرای این بند به عهده‌ی جهاد کشاورزی است و وزارت‌خانه‌ی یاد شده باید نتیجه را به شورای عالی سلامت و امنیت غذایی اعلام کند. قرارشد درطی ۳ ماه این مصوبه اجرا شود اما متاسفانه پس از گذشت یک‌سال تا به‌حال گام مثبتی در جهت اجرای آن برداشته نشده است.
بسیاری از مصوبات شورای عالی سلامت به مرحله‌ی اجرایی نرسیده است؛ درارتباط با سلامت تولید نیز کار چندانی در اجرا انجام نمی شود که در این زمینه می‌توان به مصرف بی رویه‌ی کود در عرصه‌ی کشاورزی اشاره کرد.
قرار بر آن بود که در بخش کشاورزی به تولید محصولات یارانه اختصاص یابد، اما اذعان داشتند که انجام این کار در شرایط موجود عملی نیست و آن‌را متوقف کردند. این در حالی است که در برنامه‌ی چشم انداز ۲۰ ساله، در کنار افزایش تولید و‌ بهبود کیفیت، ارتقاء سطح سلامت جامعه مورد تأکید قرار گرفته است. ما به منظور افزایش تنوع کود در ایران کود آرمانی را پیشنهاد دادیم اما به دلیل این‌که یارانه به کودهای اوره و فسفر اختصاص پیدا می کند بنابراین زارع از مصرف دیگر کودها اجتناب می‌کند.
ما اززارعین می‌خواهیم تا محصول سیب زمینی با غلظت نیترات پایین تر از ۱۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم و غلظت کادمیوم کمتر از ۲/۰میلی گرم بر کیلوگرم تولید کنند درحالی‌که مصرف کود فسفره و ازته در بعضی از مناطق بسیار شدید و به دلیل بیش بود این دو عنصر رنگ محصول سیب زمینی از زرد به سبز تیره متمایل می شود و از سویی مصرف کنندگان نیز به علت نبود آگاهی نسبت به چنین مواردی اعتراض نمی کنند.
چندین سال است که ما موضوعی را تحت عنوان خرید گندم از زارعین متناسب با میزان کیفیت، پروتئین و غلظت عناصرغذایی مفید مطرح کرده ایم که به این منظور نمونه‌هایی از گندم را ازسطح مزارع جمع آوری کرده، سپس به آزمایشگاه‌های سنجش کیفیت و سلامت می‌فرستیم تا براساس نتیجه‌ی آزمون (غنی شده یا معمولی) قیمت مناسبی برای محصول گندم تعیین شود، ما دلیل الزام آور کردن این امر را با ارائه‌ی مقالات و طرح‌های تحقیقاتی اثبات کرده ایم اما متاسفانه بار دیگربا بی مهری مسوولین در این زمینه مواجه شدیم.
▪ خبرنگار:
نسبت وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی در نظارت بر استانداردهای مصرف کود،‌ سموم شیمیایی و... چگونه تعریف شده است؟
ـ دکترملکوتی:
وزارت بهداشت بر اساس اطلاعات علمی جمع آوری شده توسط کارشناسان واحد کنترل مواد غذایی از وضعیت سلامت محصولات کشاورزی و با توجه به سبد مصرف در جامعه‌ می تواند نقش مهمی را در کنترل و نظارت بر بقایای سم و کود مواد غذایی ایفا کنند. درارتباط با مصرف بهینه ی کود کارهای تحقیقاتی بسیاری انجام شده است ولی متاسفانه فرصت اجرا پیدا نکرده ایم.
طبق مصوبه‌ی هیات وزیران؛ وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت باید در طرحی مشترک، غنی سازی گندم در مزرعه را انجام دهند؛ که امیدوار هستیم با اجرای طرح غنی سازی در مزرعه میزان سموم شیمیایی در محصولات کاهش چشمگیری پیدا کند.
▪ خبرنگار:
عملکرد موسسه استاندارد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ـ دکترملکوتی:
موسسه‌ی استاندارد وظیفه‌ی تعیین حدمجازها و بیان معیارهای سنجش سلامت محصولات کشاورزی و هم‌چنین تایید استاندارد بودن کود شیمیایی ، بیولوژیک، سموم و ... را به عهده دارد اما کارشناسی مسائل علمی، به عهده‌ی موسسه ی آب و خاک است. قرار برآن بود که استاندارد بین المللی کدکس معیار سنجش تعیین حدمجازهای مربوط به سم و کود شیمیایی باشد برای نمونه براساس استاندارد کدکس میزان باقیمانده‌ی سم دیازینون در مواد غذایی باید از ۱/۰میلی گرم بر کیلوگرم کمتر باشد. به باورمن استاندارد کدکس در کشورهای توسعه یافته و اروپایی قابلیت اجرا دارد، اما در کشور ما که درآن مصرف کود کامل ماکرو و کنترل‌های بیولوژیک و... جایگاهی ندارد کدکس تنها درحد یک شعار باقی مانده است.
البته دکترکلانتری به فعالیت‌های بیولوژیکی اهمیت بسیاری می دادند و شورای عالی کاهش سم و کود در زمان ایشان راه اندازی شد.
▪ خبرنگار:
شورای عالی کاهش سم و کود متشکل از چه افرادی بود؟
ـ دکترملکوتی:
وزیر، معاونین شان، رئیس موسسه‌ی تحقیقات خاک و آب و نیز موسسه ی تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، که هدف توجه به راهکارهای مبارزات بیولوژیک در جهت کاهش و کنترل کود و سموم شیمیایی بود. برای نمونه مبارزه‌ی بیولوژیک با آفت کرم ساقه خوار را می توان از دستاوردهای این شورا معرفی کرد، که با استفاده از این روش توانستیم میزان سم پاشی (مصرف۶۰ هزار تن در مبارزات شیمیایی) را تا حد بسیاری کاهش دهیم. شورای عالی کاهش سم و کود بسیار موثر و سودمند بود که با خانم مهندس ابتکارهمکاری می کردند اما متاسفانه این شورا منحل شد که باید به ضرورت احیای آن اندیشید.
▪ خبرنگار:
با توجه به این ‌که کشورهای توسعه یافته و خریدار به سلامت و کیفیت محصولات غذایی اهمیت بسیاری می‌دهند و با قوانین و استاندارد‌های سخت‌گیرانه‌ای بر ورود محصولات کشاورزی به کشور خود نظارت می‌کنند، در این صورت آیا نبود استانداردهای ملی منجر به آن نمی شود که صادرات محصولات کشاورزی با مشکل مواجه شود ؟
ـ دکترملکوتی:
درست است، برای نمونه ارزش سیب فرانسه در عربستان ۸ ریال است درحالی که سیب ایران را به قیمت ۳ ریال نیز نمی خرند در صورتی‌که شرایط اقلیمی تولید سیب در دماوند بسیار بهتر از فرانسه است اما متاسفانه تغذیه خاک در ایران مشکل دارد بنابراین با این وضعیت صادرات ایران فلج شده است. علت آن‌که محصولات ما را پس فرستاده یا متاسفانه به داخل آب می ریزند تغذیه نامناسب است که منجر به کاهش کیفیت ماندگاری محصول می‌شود. اگر توت فرنگی تغذیه ی مناسبی داشته باشد می توان آن‌را تا ۱۵ روز نگهداشت.
ما تا به امروز سعی کرده ایم جدا از بحث سلامت و خطراتی که در صورت مصرف محصولات آلوده یا فاقد ارزش غذایی جامعه را تهدید می‌کند با بیان جنبه‌های‌ اقتصادی فعالیت‌های خود را توجیه کنیم زیرا درغیراینصورت شخصی به صحبت‌های ما گوش نمی کند.
▪ خبرنگار:
از منظرسیاست‌گذاری اصلاح این روند مستلزم گذراندن چه مراحلی است؟
ـ دکتر ملکوتی:
گام اول هدفمند کردن یارانه‌هاست، یارانه باید به آزمون خاک،آب و گیاه و ازسویی به کودهایی که کیفیت و کمیت محصول را افزایش می دهد اختصاص یابد. اما تقریباً تمام پژوهش‌های مرتبط در این زمینه انجام شده است که باید به مرحله‌ی اجرا برسد. بسیاری از آزمایشگاه‌های خاک تعطیل شدند زیرا زارعین عادت کرده‌اند که بدون در نظرگرفتن نیازهای گیاه و انجام آزمون‌های خاک از شرکت‌های خدمات حمایتی در بخش کشاورزی کود اوره و فسفر دریافت کنند قابل توجه است این شرکت‌ها کود اوره را کیلویی ۵۰۰ ریال به زارع عرضه می‌کنند در حالی‌که ارزش آن در بازار جهانی بیش از این مبلغ است. بنابراین بخش خصوصی نمی تواند زارعین را متقاعد کند کود سولفات روی را به ارزش هر کیلو ۸ هزار ریال از آنها خریداری کنند. اگر یارانه‌ی کود در بخش کشاورزی هدفمند شود متخصصین کشاورزی می‌توانند براساس نتیجه‌ی آزمون خاک کود مناسبی را به زارع معرفی کنند.
من ۳۰ سال درعرصه‌ی مصرف بهینه‌ی کود فعالیت کرده‌ام و عقیده دارم که یارانه‌ی کود دربخش کشاورزی به سموم مهلک اختصاص می‌یابد، کشاورزان نسبت به این موضوع ناآگاه هستند اما کارشناسان و متخصصین آگاه از عواقب مصرف بی رویه سموم و کودهای شیمیایی، در این باره مسوول هستند.
▪ خبرنگار:
متاسفانه مصرف کنندگان نیز به علت نبود آگاهی ازعلوم نوین کشاورزی قدرت شناسایی و تشخیص محصول سالم را ندارند.
ـ دکترملکوتی:
درست است، برای نمونه مصرف کنندگان به هنگام خرید سیب زمینی باید به این نکته توجه داشته باشند که تمام سیب زمینی‌های درون یک بسته هم وزن، هم شکل با رنگ زرد یکنواخت باشند، یا آن‌که محصول گوجه فرنگی خریداری کرده فاقد لکه های سفیدرنگ باشد؛ اما متاسفانه مردم جامعه ناآگاه هستند و مسوولین نیز به این امر بها نمی دهند. البته برخی از بهره برداران با تکیه بر علوم نوین کشاورزی و بهره‌گیری از متخصصین آگاه توانسته اند گام‌های موثری را در جهت تولید محصولات سالم و ارگانیک بردارند برای نمونه می‌توان به باغداری اشاره کرد که درشهرقم زیتون ارگانیک تولید می کند و محصولاتش بسیار عالی و استاندار است.
▪ خبرنگار:
بنابراین از صحبت‌های شما می توان این‌گونه نتیجه گرفت، برای آن‌که بهره برداران بتوانند محصولات سالم و استاندارد تولید کنند در ابتدا باید یارانه هدفمند شود سپس بهره برداران بر اساس آزمون‌های تجزیه‌ی خاک، آب و گیاه نیازهای محصول را سنجیده و عملیات کشاورزی مناسبی را در این جهت ارائه دهند؟
ـ دکترملکوتی:
درست است. در آزمایشگاه‌های خاک‌شناسی ،‌ کارشناسان پس از نمونه برداری و تجزیه خاک اعلام می کنند که باید چه کودهایی در زمین زراعی استفاده شود بنابراین مهندسین ناظر می‌توانند راهکارهای فنی – مهندسی مفید ومناسبی را به کشاورزان ارائه دهند. اما هنگامی‌که وزارت جهاد کشاورزی کودهای اوره و فسفر رایگان در اختیار زارع قرارمی دهد به طور حتم احساس نیاز در آنها بوجود نمی آید تا براساس تشخیص و توصیه‌ی گیاه‌پزشکان و مهندسین ناظر کشاورزی کود تهیه کنند. به همین دلیل است که ۸۰ درصد از آزمایشگاه‌های خاک تعطیل شده است.

خبرنگار: مهندس مرجان طاووسی ـ مهندسی کشاورزی سرویس مسائل راهبردی ایران

منبع : خبرگزاری ایسنا