سوءهاضمه بدون زخم

اگر شما دچار علایم سوءهاضمه هستید اما در آزمایشها و آندوسكوپی كه انجام داده‌اید، هیچگونه مشكلی در معده و اثنی‌عشر شما دیده نشده است و همه چیز طبیعی بوده و اثری از زخم یا ریفلاكس وجود ندارد، پزشك برای شما تشخیص سوءهاضمه بدون زخم (Non-Ulcer dyspepsia) را مطرح خواهد كرد.
هیچگونه آزمایش تشخیصی خاصی برای پی بردن به سوءهاضمه بدون زخم وجود ندارد، بنابراین قبل از اینكه این تشخیص برای بیمار مطرح شود باید سایر بیماریهایی كه چنین علایمی را ایجاد می‌كنند را بررسی و رد نمود. این بیماریها شامل سنگ كیسه صفرا و سندروم روده تحریك‌پذیر نیز می‌باشند كه علایم مشابهی را می‌توانند ایجاد نمایند.
علایم اصلی سوءهاضمه بدون زخم عبارتند از: سوزش سر معده و درد در قسمت مركزی بالای شكم كه معمولاً با صرف غذا ارتباط دارد (غذا خوردن می‌تواند باعث بهتر شدن و یا بدتر شدن آن شود) و گاهی اوقات نیز ممكن است حالت تهوع ایجاد شود. بعلاوه بسیاری از افراد دچار مشكلی هستند كه اصطلاحاً به آن معده عصبی (Nervous Stomach) گفته میشود. علایم این افراد در هنگام استرس یا ناراحتی‌های عصبی، دبتر میشود. هنوز معلوم نشده است كه چه عللی باعث سوءهاضمه بدون زخم می‌شود اما احتمالاً علل بسیاری می‌توانند باعث ایجاد آن شوند. یك فرضیه این است كه معده این افراد نسبت به تحریكاتی مثل اسید معده و بعضی از غذاها حساس‌تر می‌باشد. فرضیه دیگری وجود دارد كه می‌گوید عضله دیواره معده (بخصوص در افراد دارای معده عصبی) در مواقعی كه فرد دچار استرس و ناراحتی عصبی است، سفت میشود و باعث می‌گردد كه علایم بیماری بدتر شود.
از نظر پزشكی، سوءهاضمه بدون زخم هیچگاه یك مشكل جدی و وخیم ایجاد نمی‌كند، اما می‌تواند برای بیمار خیلی ناراحت كننده باشد. اهمیت زیادی دارد كه مطمئن شویم كه علایمی كه بیمار مطرح می‌كند واقعاً به علت این وضعیت می‌باشد. این بیماری خیلی به ندرت باعث كاهش وزن میشود، بنابراین اگر شما دچار سوءهاضمه هستید و وزن شما در این مدت كاهش یافته است، پزشك شما باید به دنبال علل جدی‌تری برای بروز علایم شما باشد. اگر شما از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی استفاده می‌كنید، پزشك شما قبل از اینكه تشخیص سوءهاضمه بدون زخم را برایتان مطرح نماید، باید ابتدا وجود زخم معده یا اثنی‌عشر را در شما بررسی كند.
درمان بدون دارو
مهمترین گام در درمان این بیماری، درك صحیح از آن است و اینكه بدانید كه علایم شما به علت مشكل جدی و وخیمی ایجاد نشده‌اند. گام بعدی، تلاش برای تغییر و اصلاح جنبه‌هایی از زندگی‌تان است كه احتمالاً باعث بدتر شدن
علایمتان میشود. بطور كلی، مهمترین تغییراتی كه شما می‌توانید توسط آنها در مسیر سالمتری زندگی نمایید عبارتند از: توقف استعمال دخانیات،‌ كم كردن وزن در صورت داشتن اضافه وزن و پیروی از یك رژیم غذایی سالم و مناسب.
شایعترین عللی كه باعث بدتر شدن سوءهاضمه در این موارد می‌شوند عبارتند از: خوردن غذاهای پرچرب و سرخ كرده، غذاهای تند و ادویه‌دار، بعضی سبزیجات و صیفی‌جات مثل پیاز و گوجه‌فرنگی و گاهی اوقات كافئین به صورت قهوه، چای و نوشابنه‌های كولادار. اگر شما متوجه شدید كه مصرف هر یك از این مواد غذایی باعث بدتر شدن وضعیتتان میشود، از مصرف آن پرهیز نمایید. همچنین مقدار غذاهای پرفیبر خود را افزایش دهید. این كار نه تنها باعث میشود كه علایم سوءهاضمه بدون زخم شما بهبود یابد بلكه شما را در مقابل بسیاری از بیماریها مثل بیماریهای قلبی، فشارخون بالا و سرطان روده محافظت می‌كند. میوه‌ها، سبزیجات و نان سبوس‌دار حاوی مقادیر زیادی فیبر می‌باشند.
درمان دارویی
برای درمان سوءهاضمه بدون زخم، داروی خاصی وجود ندارد. بعضی از داروها موثر می‌باشند، اما معمولاً آنها را بعد از اینكه درمانهای غیردارویی را بكار بردند و علایم آنها هنوز غیرقابل تحمل بود، تجویز می‌كنند. برخلاف بیماریهایی كه با اسید معده در ارتباط هستند (مثل زخم معده و اثنی‌عشر و ریفلاكس)، سوءهاضمه بدون زخم كه معمولاً به درمان با داروهای ضداسید جوابی نمی‌دهد. داروهایی كه در این بیماری بیشتر موثر هستند معمولاً داروهایی هستندكه باعث افزایش سرعت تخلیه شدن معده میشوند. نمونه‌ای از این داروهای پروكینتیك كه بیشتر تجویز میشوند عبارتند از: متوكلوپروماید و سیزاپراید. این داروها نیم ساعت قبل از غذا مصرف میشوند تا به تنظیم صحیح عضلات معده كمك نمایند و از سفت شدن عضلات دیواره معده جلوگیری نموده و علایم بیماری را كاهش دهند. درمان با این داروها اغلب چند ماه طول می‌كشد، بنابراین باید از عوارض جانبی این داروها اطلاعاتی داشته باشید. از آنجایی كه این داروها برای یك اثر حركت دهندگی نه تنها بر روی معده، بلكه بر روی روده‌ها نیز می‌باشند، گاهی اوقات باعث بروز دردهای انقباضی در قسمت تحتانی شكم و نیز ایجاد اسهال میشوند. بطور كلی این داروها بی‌خطر می‌باشند اما ممكن است عوارض جانبی شدیدتری نیز بروز كند. داروی متوكلوپروماید را معمولاً برای خانمهای جوان و كودكان تجویز نمی‌كنند زیرا این دارو می تواند باعث اسپاسم یا گرفتگی عضلات صورت و گردن شود كه به این وضعیت اصطلاحاً واكنش دیستونیك (Dystonic) گفته میشود (این عارضه در مردان و خانمهای مسن كمتر دیده میشود).

منبع : پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران