چهارشنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۳ / 19 March, 2025
مجله ویستا

قدرتی‌ که‌ در قانون‌ اساسی‌ نیست‌


قدرتی‌ که‌ در قانون‌ اساسی‌ نیست‌
تبلیغات‌ سیاسی‌ و افكار عمومی‌: افكار عمومی‌ عبارت‌ از مجموع‌ گرایش‌های‌ ذهنی‌ افراد یك‌ واحد اجتماعی‌ نسبت‌ به‌ موضوعات‌ مطروحه‌. عوامل‌ و انگیزه‌هایی‌ در تعیین‌ میزان‌ و حدود قضاوت‌های‌ ذهنی‌ و فراهم‌ شدن‌ افكار عمومی‌ موثرند كه‌ برخی‌ از آنها عبارتند از:
۱. نفع‌ شخص۲. گروه‌های‌ سنی‌ ۳. گروه‌های‌ جنس‌ ۴. تحصیلكرده‌ها ۵. اوضاع‌ اقلیمی‌ ۶. تعلقات‌ قومی‌ ومذهبی‌ ۷. روشنفكران ‌۸. حاكمیت‌ ۹. آزادی‌ ۱۰. نوجویی‌ ۱۱. رسانه‌های‌ همگانی‌
ادبیات‌ و هنرها، شرایط‌ زمان‌ و مكان‌، كیفیت‌ تربیت‌ خانوادگی‌، آموزش‌های‌ فلسفی‌ و علمی‌ را هم‌ می‌توانیم‌ به‌ موارد بالا بیفزاییم‌.
از سوی‌ دیگر افكار عمومی‌ ناپایدار، فراموشكار، مبهم‌ و مرده‌، خودسانسور و پنهانكار، فریبكار و داغ‌ و ملتهب‌، صمیمی‌ و دیرپا، بهترین‌ نوع‌ افكار عمومی‌ را افكار عمومی‌ صمیمی‌ و دیرپا دانسته‌اند زیرا از تعادل‌، ثبات‌ و دوام‌ بیشتری‌ برخوردار است‌. افكار عمومی‌ زیر بنای‌ تبلیغات‌ به‌ شمار می‌رود. به‌ بیان‌ دیگر همه‌ سعی‌ و تلاش‌ تبلیغات‌ اعم‌ از سیاسی‌، تجاری‌ یا فرهنگی‌ در جذب‌ با هم‌ سویی‌ افكار عمومی‌ است‌.
اگر این‌ هم‌سویی‌ انجام‌ نپذیرد تبلیغات‌ به‌ هیچ‌ وجه‌ موفق‌ نخواهد بود. افكار عمومی‌ مجموعه‌ پیچیده‌یی‌ است‌ كه‌ با اندكی‌ عدم‌ مواظبت‌ از دست‌ می‌رود، قضاوت‌ ذهنی‌ افراد، در ساخت‌ و ساز افكار عمومی‌ نقش‌ زیربنایی‌ و ابتدایی‌ دارد. هر فرد نسبت‌ به‌ وقایع‌، پدیده‌ها و رویدادهای‌ گوناگون‌ در ذهن‌ خود پیش‌ زمینه‌ها و مایه‌های‌ ذهنی‌ دارد كه‌ از قبل‌ ایجاد شده‌ است‌.
با توجه‌ به‌ مراتب‌ مورد اشاره‌، افكار عمومی‌ ضمیر باطنی‌ یك‌ ملت‌ و قالب‌ یك‌ نیروی‌ سیاسی‌ است‌. نیرویی‌ كه‌ در هیچ‌ قانون‌ اساسی‌ پیش‌بینی‌ نشده‌ است‌. امروزه‌ در اغلب‌ كشورها افكار عمومی‌ یك‌ قدرت‌ واقعی‌ است‌ و اهمیت‌ آن‌ بستگی‌ به‌ رشد سیاسی‌ مردم‌ دارد و دولت‌ و مسوولان‌ كشور حتی‌ در نظام‌های‌ سیاسی‌ خودكامه‌ و استبدادی‌ ناچارند به‌ آن‌ توجه‌ كنند.
افكار عمومی‌ بر اثر حوادث‌ و رویدادهایی‌ كه‌ در محیط‌های‌ پیرامون‌ رخ‌ می‌دهد یا از طریق‌ رسانه‌های‌ جمعی‌ منتشر می‌شود و با عوامل‌ فرهنگی‌، اجتماعی‌، زیستی‌ و روانی‌ در هم‌ می‌پیچد و شكل‌ می‌گیرد.
تبلیغات‌ سیاسی‌: اعمال‌ نفوذ حرفه‌یی‌ هنگامی‌ با تبلیغات‌ سیاسی‌ رابطه‌ نزدیك‌ پیدا می‌كند كه‌ با یك‌ گروه‌ اجتماعی‌ وسیع‌ بستگی‌ داشته‌ باشد، تا وقتی‌ یك‌ حرفه‌ معین‌ خواستار اقدامات‌ ویژه‌یی‌ به‌ نفع‌ خودش‌ است‌، جنبه‌ سیاسی‌ آن‌ به‌ هیچ‌ وجه‌ پدیدار نیست‌. برعكس‌، اعمال‌ نفوذی‌ كه‌ در جهت‌ یك‌ واحد اجتماعی‌ (موسسات‌، افزایش‌ دستمزد و غیره) انجام‌ می‌گیرد، رابطه‌ بسیار نزدیكی‌ با سیاست‌ پیدا می‌كند. البته‌ آیین‌ بر این‌ بوده‌ كه‌ اتحادیه‌های‌ صنفی‌ در روی‌ جنبه‌ حرفه‌یی‌ خود پافشاری‌ كنند و بدون‌ شك‌ هر یك‌ از احزاب‌ سیاسی‌ نیز، تا حدود امكان‌ در یك‌ منطقه‌ وسیع‌ در جست‌وجوی‌ رای‌ آینده‌ بر می‌آید با همه‌ اینها شكاف‌ میان‌ این‌ دو جنبه‌ به‌ نحوی‌ نمایان‌ است‌. هر حزب‌ سیاسی‌ در هر مورد، حتی‌ خارج‌ از دوره‌ مبارزات‌ انتخاباتی‌، افكار عمومی‌ را تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد.
برای‌ این‌ منظور از وسایل‌ معمولی‌ تبلیغاتی‌ از قبیل‌ مطبوعات‌، نشریات‌، جزوه‌های‌ تبلیغاتی‌ سخنرانی‌، رادیو، اعلان‌، فیلم‌ و غیره‌ و همچنین‌ آمار استفاده‌ می‌كند.
تبلیغات‌، در ارقام‌ نیز مانند كلمات‌ دست‌ می‌برد. ارقام‌، بی‌گناهانی‌ هستند كه‌ در زیر فشار و شكنجه‌ آنچه‌ را كه‌ از آنها می‌پرسند، خیلی‌ زود اعتراف‌ می‌كنند، ولو اینكه‌ كمی‌ بعد از آن‌ عدول‌ كنند.
تبلیغات‌ سیاسی‌ نیز مانند آگهی‌ تجارتی‌ از تلقین‌ بیشتر استفاده‌ می‌كند تا اقناع‌. نشان‌ پرچم‌، سرود، علامت‌ شناسایی‌، سمبل‌ و درود حواس‌ را تحت‌ تاثیر قرار می‌دهند و روی‌ واكنش‌های‌ مشروط‌ اثر می‌گذارند. علامت‌ شعارهای‌ تبلیغاتی‌ نیز با ظاهری‌ فردپذیرتر همین‌ عمل‌ را انجام‌ می‌دهند.
به‌ عنوان‌ نمونه‌ حزب‌ كمونیست‌ فرانسه‌ در سال‌ ۱۹۵۲ به‌ مناسبت‌ سالروز انقلاب‌ كمونیستی‌ اكتبر ۱۹۱۷ شعاری‌ به‌ شرح‌ زیر بیرون‌ داده‌، در روی‌ پرچم‌های‌ سرخ‌رنگی‌ به‌ عنوان‌ مظهر جمهوری‌ دیده‌ می‌شد و زیر آن‌ نوشته‌ شده‌ بود اتحاد جماهیر شوروی‌ سوسیالیستی‌ كشور صلح‌طلب‌، دوست‌ فرانسه محققان‌ درباره‌ این‌ جمله‌، كه‌ شاهكار ایجاز و وضوح‌ به‌ شمار می‌رود. خیلی‌ مطالعه‌ كرده‌ بودند: نخست‌ كلمه‌ «كشور» تبلیغاتچی‌، حتی‌ موقعی‌ كه‌ ضعیف‌ است‌ باید پیوسته‌ قدرت‌نمایی‌ كند. هر اندازه‌ كه‌ ضعیف‌تر است‌، به‌ همان‌ اندازه‌ باید بیشتر قدرت‌نمایی‌ كند، در اینجا كلمه‌ «كشور» كاملا لازم‌ است‌ و به‌ كار بردن‌ كلمه‌ ملت‌ هیچ‌ مقتضی‌ نبود.
كلمه‌ «صلح‌طلب‌» نیز كه‌ بلافاصله‌ بعد از آن‌ قرار می‌گیرد، كاملا لازم‌ است‌ زیرا ایجاد تباین‌ می‌كند. به‌ این‌ معنی‌ «البته‌ ما هم‌ می‌توانیم‌ بدخواه‌ باشیم‌، زیرا وسایلش‌ را در اختیار داریم‌، ولی‌ خواستار چنین‌ چیزی‌ نیستیم‌». این‌ همان‌ افسانه‌ قدیمی‌ دیو نیك‌ سیرت‌ است‌.
«دوست‌ فرانسه‌» چون‌ این‌ شعار خطاب‌ به‌ فرانسوی‌ها داده‌ شده‌ بود، می‌بایست‌ این‌ عبارت‌ به‌ كار رود. تبلیغات‌ سیاسی‌ باید همیشه‌ مواظب‌ این‌ نكته‌ باشد كه‌ بخصوص‌ وقتی‌ جنبه‌ بین‌المللی‌ دارد ملتی‌ را كه‌ مورد خطاب‌ قرار می‌دهد، بستاید. این‌ هر سه‌ مفهوم‌ در یك‌ فرمول‌ كوتاه‌ بیان‌ شده‌اند. بدون‌ اینكه‌ قصد بی‌احترامی‌ به‌ مذهب‌ در میان‌ باشد، می‌توان‌ دستور شرعیه‌ زیر را با شعار بالا سنجید: «خداوند به‌ اندازه‌ مهربان‌ است‌ و گناه‌ او را خوش‌آیند نیست‌» نظم‌ دو جمله‌ كاملا وارونه‌ است‌.
منبع : روزنامه اعتماد