محشر کنکور، برزخ انتظار

کشتی پرجمعیت کنکور بالاخره پس از گذار از توفان‌های انتظار و اضطراب پهلو گرفت و مسافران سرگشته و در عین حال امیدوار را عجالتاً در برزخ میان ساحل امتحان و سرزمین رویایی دانشگاه(!) به حال خود رها کرد. از آشوب‌های سرگیجه‌آور و دریازدگی‌های این سفر یکساله که بگذریم، تازه در این کویر برزخ و انتظار باید شاهد پاره‌ای ناهنجاری‌های جسمی و روانی جدید باشیم؛ تا آن صبحگاه موعود که در صوراسرافیل اعلام نتایج(!) دمیده شود و آنگاه محشر بندگانی را ببینیم که برخی کارنامه اعمال را شادمان و خندان با دست راست برمی‌گیرند و خیل دیگری نادم و خاسر، مجبور به پیش آوردن دست چپ، و لابد راهی شدن به دوزخ سرشکستگی و افسردگی ناشی از عدم جواز ورود به خلدبرین دانشگاه! راستی را، که عجب شبیه‌سازی ناخوشایند و معرکه‌گیری بیماری‌زایی است این برزخ و دوزخ و بهشت، که از کنکور و مردودی و قبولی در دانشگاه برای فرزندان نوجوان این مرز و بوم ساخته‌ایم و ناگفته نماناد، که سفره ارتزاق رندان فرهنگ باز و فرهیخته سوز و حل‌المسائل فروش را برتر از هر شغل دیگری رونق داده‌ایم و بر سر لقمه صدها آموزشگاه کنکور فروش، اعصاب و روان و سلامت دهها هزار نوجوان را هزینه کرده‌ایم. مرحبا، عجب تجارت سودآوری! کاش می‌شد اختلالات و ناهنجاری‌های جسمی - روانی را تنها در یک سال تحصیلی پیش‌دانشگاهی در سه برهه طول سال تا کنکور، کنکور تا اعلام نتایج و بالاخره پس از اعلام نتایج به درستی سنجید؛ آنگاه می‌دیدیم که در آغوش گرفتن شاهد خوبرویی(!) بنام دانشگاه، چه خونین‌کفنان و سربریدگانی را در این راه، بی‌جرم و بی‌جنایت، فدیه خویش ساخته است. هیهات و افسوس که هنوز چنین مقیاس سنجشی به بازار نیامده است، و شاید هم هنوز به مصلحت نیست که این ترازوی سنجش به میان آید چرا که پاره‌ای غش‌ها محک خواهد خورد و لاجرم سیه‌رویی به بار خواهد آورد. بگذرم! دیرزمانی نیست که گوشه و کنار چه به صراحت و چه به کنایت وعده خوبان(!) را می‌شنویم اندر باب حذف کنکور و فائق آمدن براین خدای زمینی نامهربان و قاهر؛ لیک از آن روی که هزار وعده خوبان، یکی یکی وفا کند و هر یکی به نوبه خود عمر همچو نوحی می‌طلبد، جسارت می‌کنیم و خطر می‌ورزیم و می‌گوییم که اگر این وعده نیز از نوع همان وعیدهای <تاکیدی> و <بایدی> معمول و مرسوم باشد کاسه همین کاسه است و آش، همین‌آش و افسانه اسطوره‌ای کنکور، همه ساله برگروهی رویای زودگذر می‌آفریند و برخیل انبوهی، کابوس ماندگار. آیا راستی زمان آن نرسیده است که این بار، تاکیدها و قول و قرارها در باب حذف کنکور بر تقویم اجرایی خوبان وعده گذار بنشیند و آموزشگاه‌های کنکورگزار را به شغل شریف دیگری ورچیند؟
نگویید که صاحب این قلم آنچنان از مرحله پرت است و تازه رسیده به تهران، که نه از تعداد داوطلبان مطلع است و نه از ظرفیت دانشگاه‌ها آگاه؛ درست است که از بحبوحه دوریم،‌لیک در مخمصه، خود درگیریم! (آن آقا می‌گفت: درست است که معقول نخوانده‌ام، اما عقل دارم!) نزدیک به یک دهه از استقرار نظام جدید مدرسه‌ای به صورت سه سال دبیرستانی و یک سال پیش‌دانشگاهی می‌گذرد. این نظام، اقتباسی بود از نظام‌های آموزش دبیرستانی در آلمان، اتریش و سوئیس که در آن دیارها با هدف غربال کردن دانش‌آموزان در آستانه ورود به دانشگاه و رهنمونی ایشان به بازار کار بوده است و طبیعتاً شرایط اشتغال به موازات این نظام آموزشی فراهم شده است. اکنون سئوال می‌کنم: کدام دانش‌آموز در این دهه اخیر پس از گرفتن دیپلم دبیرستان و با راهنمایی مشاورین آموزشی و با استقبال مراکز کار و اشتغال، از ثبت‌نام در پیش‌دانشگاهی صرف‌نظر کرده است؟ اگر قرار بود هم چوب را بخوریم و هم پیاز را، دیگر چه ضرورتی به تفکیک دبیرستان از پیش‌دانشگاهی بود؟ از سوی دیگر، تا زمانی که مدارس فنی و حرفه‌ای به لحاظ منزلتی - روانی محل مراجعه دانش‌آموزانی است که از مدارس نظری وامانده‌اند، جهت‌گیری اشتغال زودرس و اقبال به سمت بازار کار در اوایل جوانی، همچنان امری نامقبول و نامتعارف خواهد بود؛ دقیقاً همان چیزی که در کشورهای پیشرفته، نه تنها شانس و فرصت، بلکه افتخار و منزلت برای نوجوانان و جوانان محسوب می‌شود. اگر به فرض، روند حذف کنکور بنابه وعده خوبان(!) به خوبی پیش رود باز هم بیم آن می‌رود که رقابت شکننده و بیماری‌زای جدیدی دوباره به صحنه آید و آن هم تصاحب صندلی‌های پرطمطراق در رشته‌های مرغوب و دهان‌پرکن باشد. به این ترتیب در حقیقت هیولای کنکور در جلوه جدید هیولایی دیگر بنام <رشته‌های مرغوب> خودنمایی خواهد کرد و چیزی عوض نخواهد شد. حذف کنکور جز با تقویت کمی و کیفی مدارس فنی و حرفه‌ای، ایجاد اشتغال مولد و سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی و تشویق دانش‌آموزان پس از احراز دیپلم دبیرستان به سمت و سوی بازار کار میسر نیست و این هر سه تنها در سایه شعار گذرا و روزآمد حذف کنکور محقق نخواهد شد.‌

‌دکتر محمدعلی فیاض ‌بخش‌

منبع : آتیه