۵ تیر ـ ۲۶ ژوئن ـ روزی که امپراتور فراری روم به دست یک سرباز ایرانی کشته شد

۲۶ ژوئن سال ۳۶۳ میلادی (روزی چون امروز) و در جریان جنگ دو امپراتوری روم و ایران، ژولیانFlavius Claudius Julianus (فلاویوس كلاودیوس ژولیانوس) امپراتور روم از دودمان كنستانتینیان كه در حال فرار از برابر ارتش توانمند ایران بود در منطقه سامرا (عراق امروز) هدف زوبین یك سرباز ایرانی قرار گرفت، شدیدا زخمی شد و چند ساعت بعد (۲۷ ژوئن) درگذشت.
وی آخرین امپراتور غیر مسیحی روم بود و مسیحیان او را به لحاظ سختگیری نسبت به پیروان این دین «خدانشناس» می خواندند. ژولیان كه در تاریخ به ژولیان دوم معروف است (برای اشتباه نشدن با دیدیوس ژولیانوس) در عین حال، خود از فلاسفه «نیوپلیتونیسمNeoplatonism» بود و در «نوشتن» به وپژه داستان نگاری دارای مهارت و استعداد بود.
ژولیانوس بود كه در مارس ۳۶۳ میلادی جنگ با ایران را با عبور از رود فرات و تعرض به قلمرو امپراتوری ما آغاز كرده بود كه به شكست رومیان و مرگ خود او منجر شد. ژولیانوس می خواست كه از فرصت دور بودن شاپور دوم، شاه وقت ایران، از پایتخت استفاده كند و اراضی را كه كنستانتینوس دوم به ایران باخته بود پس بگیرد و برای خود تاریخ بسازد كه جان خویش را هم بر سر این كار گذارد. ژولیان از اقامت شاپور دوم (ذوالاكتاف) شاه وقت در آسیای میانه كه سرگرم فراری دادن «هون» ها به سمت اروپا بود سوء استفاده كرده و وارد قلمرو ایران شده بود.
مورخ ارتش روم نوشته است: ژولیانوس در رسانیدن خود به پایتخت ایران (شهر تیسفونCtesiphon ) به قدری شتاب داشت كه منتظر ۳۰ هزار سرباز كمكی خود نشد كه در مسیر حركت و به فاصله ای كم از تیسفون، با شصت هزار تن لژیونر با نیروهای یك ژنرال ایرانی (سپهبد) به همین شمار وارد جنگ شد و متوقف گردید. امپراتور هنگامی كه شنید شاپور دوم (ذوالاكتاف) به سوی تیسفون باز می گردد با عجله عقب گرد كرد تا در منطقه كوهستان (كوههای كردستان عراق امروز) منتظر نیروی كمكی شود كه واحدهای ایران او را دنبال كردند و پیش از رسیدن به كوهستان از دو سوی مورد حمله قرار دادند كه زوبین خورد و تلاش اوریباسیوسOribasius جراح ارتش برای نجاتش به جایی نرسید و سپیده دم در گذشت.
در پی كشته شدن ژولیان، ژنرالهای رومی فی المجلس «ژوویان» را به سمت امپراتور موقت انتخاب كردند كه وی چون توان و استعداد جنگیدن در نیروهای رومی ندید به شاپور دوم پیشنهاد ترك مخاصمه و صلح داد كه به شرط پذیرفتن همه شرایط ایران قبول شد. ژوویان در قرارداد صلح، تعهدات بسیار سنگین بر عهده گرفت، یعنی هرچه را كه فاتح (ایران) دیكته كرد نوشت و امضاء كرد و مابقی ارتش روم را نجات داد. طبق قرارداد صلح، ژوویان از پنج منطقه بزرگ در شرق مدیترانه و هرگونه ادعای روم در ارمنستان صرف نظر كرد و متعهد شد كه شخصا به مناطق پنجگانه مراجعه كند و به دست خود پرچم ایران را در آنجا برافرازد كه چنین كرد و این عمل در تاریخ امپراتوری روم، قبول یك تحقیر خوانده شده است.
شاپور دوم بنا بر منش ایرانیان (رعایت احترام متوفی و وصیت او)، اجازه داد كه جسد ژولیانوس را بدون كوچكترین بی احترامی از قلمرو ایران خارج سازند.
سه داستان جالب از ژولیانوس دوم بجا مانده است كه «ویلمر كیو رایتWilmer Cave Wright» آنها را به انگلیسی ترجمه و در سه جلد تحت عنوان كارهای امپراتور ژولیان در سال ۱۹۲۳ در لندن به چاپ رسانده و به توزیع داده است كه تا كنون چند بار تجدید چاپ شده اند. ژولیان برای این بتواند افكار اندیشمندان یونان قدیم را از دست اول (نه ترجمه آنها) مطالعه كند، زبان یونانی فرا گرفته بود.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز