اوزون تروپوسفری چیست وچگونه می شود آن را مهار کرد ؟

اوزون پوششی است گازی به دور کره ی زمین که آن را از تابش های پرانرژی وخطرناک خورشیدی درامان نگه می دارد. اوزون از مولکول های سه اتمی O۳ که به همین نام خوانده می شوند و دگر شکلی از عنصر اکسیژن هستند ، تشکیل شده است .
اوزون یک ماده ی ناپایدار و بسیار واکنش پذیر است . از گاز اوزون می توان به عنوان رنگبر ، عامل بوزدایی و گندزدایی هوا و آب آشامیدنی استفاده کرد .این ماده در غلظت ها ی پایین یک گاز سمی است . اوزون به طور طبیعی در لایه ی استراتوسفر هواکره و در غلظتی در حدود ۱ تا ۳ قسمت در میلیون وجود دارد.
در این لایه از هوا کره ، اوزون از تا ثیر تابش فرابنفش بر مولکول های O۲ پدید می آید هرگاه یک مولکول O۲ به دو اتم مجزای O می شکند ، هر اتم تنهای O به یک مولکول O۲ می پیوندد تا مولکول O۳ تشکیل شود .
در این تغییر و تحولات تابش های پرانرژی فرابنفش خورشیدی به تابش های کم انرژی تر گرمایی تبدیل می شوند و از یک سو کره ی زمین از دریافت این تابشها به مقدار زیاد در امان می ماند و از سوی دیگر مقدار گاز اوزون با گذشت زمان ثابت می ماند .
به همین دلیل به اوزونی که در لایه استراتوسفر (۱۵ تا ۵۰ کیلومتر بالای سر ما) یافت می شود ، صفت ((اوزون خوب)) را نسبت می دهند.
ولی گاز اوزون می تواند در پایین ترین بخش از هوا کره نیز که به آن تروپوسفر می گویند ، در اثر آلاینده های انسانی تولید شود . اوزون تروپوسفری که گاهی آن را ((اوزون بد)) هم می نامند . یک آلاینده ی انسانی است که در نتیجه عملکرد موتور های درونسوز با سوختن بنزین و نیروگاهها با سوختن ذغال سنگ تشکیل می شود .
اگزوز خودروها و آلاینده های صنعتی موجب گسترش گازهای NOx ( نیتروژن مونوکسید و نیتروژن دی اکسید) و همچنین ترکیبهای آلی فرار (VOC ) می شوند. NOx و VOC با انجام واکنش شیمیایی با اکسیژن درطی یک روزآفتابی و خشک - که معمولاً اواسط تابستان یااوایل پاییز است- موجب تشکیل اوزون تروپوسفری می شوند. این اتفاق در بعدازظهرها به اوج خود می رسد و در اوایل غروب و ابتدا ی شب کمتر دیده شده است.
▪ تولید اوزون تروپوسفری از آلاینده های NOx :
نور خورشید با شکستن مولکول های نیتروژن دی اکسید ، اتمهای O را پدید می آورند که آنها نیز به نوبه خود با حمله به مولکول های O۲ موجود در محیط تروپوسفرمولکول های O۳ را ایجاد می کنند . از طرفی مولکول نیتروژن مونو اکسید می تواند با اوزون واکنش دهند تا دوباره NO۲ تشکیل شده و این چرخه ادامه یابد…

منبع : آموزش و پرورش استان خراسان