بال‌های بی‌سقوط؛ پرواز بی‌هراس

هواپیمائی ملی ایران ”هما“ در پنجم اسفندماه سال ۱۳۴۰ با ۱۷۰ میلیون ریال سرمایه، فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. در آن‌زمان ناوگان هما از ۱۲ فروند هواپیما تشکیل می‌شد که با همکاری ۶۷۹ نفر پرسنل، خدمات محدودی ارائه می‌کرد. نقل و انتقال زائران خانه خدا، اولین گام عملیاتی ”هما“ بود که در پنجم اردیبهشت ۱۳۴۱ برداشته شد. با عضویت در انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوائی ”یاتا“ برقراری پرواز‌های منظم به خارج از کشور امکان‌پذیر شد و در تیرماه ۱۳۴۴ نخستین پرواز بین‌المللی هما از تهران به بیروت، رم، ژنو و فرانکفورت انجام شد. در پایان سال ۱۳۵۶ ناوگان هما به ۲۵ فروند هواپیما توسعه یافته بود و تعداد کارکنان آن ۸۷۴۲ نفر بودند. با پیروزی انقلاب اسلامی و به‌دنبال خروج کارشناسان خارجی بدون این‌که لطمه‌ای به کیفیت خدمات پرواز وارد آید نیروهای متخصص ایرانی جایگزین آنها شدند. دوران دفاع مقدس برای شرکت هما از نظر کسب تجربیات نوین، خودکفائی و خلاقیت نیروی انسانی دوره ارزشمندی به حساب می‌آید. هما هم‌اکنون با پرواز به بیش از ۶۰ نقطه کشور و پایتخت‌ها و شهرهای بزرگ جهان و با داشتن ۱۹ شعبه مختلف در کشور و ۳۹ شعبه خارجی به‌عنوان یکی از شرکت‌های معتبر و با تجربه در جهان شناخته می‌شود. براساس آمار و اطلاعات ارائه شده از سوی ”یاتا“ هما به‌عنوان یکی از ایمن‌ترین شرکت‌های هواپیمائی جهان انتخاب شده است. در حال حاضر هواپیمائی جمهوری اسلامی با بیش از ۴۰ سال تجربه، انجام بیش از یک میلیون و سیصد هزار پرواز و جابه‌جائی بیش از ۱۶۰ میلیون مسافر به‌عنوان یک شرکت ملی باعث افتخار و سربلندی تمامی ایرانیان است. به منظور آشنائی بیشتر با فعالیت‌های فعلی و برنامه‌های آتی هواپیمائی جمهوری اسلامی ایران ”هما“ با مالک برزگر مدیرکل روابط عمومی این شرکت به گفتگو نشستیم. او را هم آگاه به زیر و بم صنعت هواپیمائی و به‌ویژه ابعاد فعالیت شرکت هما یافتیم. هم آشنا به رمز و راز رسانه‌ها و روابط عمومی.
ـ ناوگان هما از چند فروند هواپیما تشکیل شده است؟
ظرفیت هما ۸۰ فروند هواپیماست، اما در حال حاضر به‌دلیل کمبودها و موانع پیش راه با وجود هواپیماهای اجاره‌ای، هما تنها ۴۶ هواپیما دارد و به همین دلیل ما نمی‌توانیم به تمام نقاط دنیا پرواز کنیم.
ناوگان هوائی ما از ۱۲ هواپیمای فوکر، ۱۵ هواپیما از انواع ایرباس، ۱۱ هواپیما از انواع بوئینگ و ۸ هواپیمای توپولف ۱۵۴ تشکیل شده است.
ـ منظور شما از کمبودها و موانع در زمینه توسعه ناوگان هوائی هما چیست؟
به‌دلیل این‌که کشور ما از سوی آمریکا تحریم اقتصادی شده است با توجه به این‌که بخش عمده بازار تولید هواپیماهای مسافربری و قطعات جانبی آنها در دست شرکت‌های آمریکائی است، هواپیمائی جمهوری اسلامی ایران قادر به خرید هواپیماهائی که عمر زیر ۱۰ سال دارند و قطعات مورد نیاز خود را از شرکت‌های آمریکائی بهره می‌برند نیست. ما در سال به‌طور متوسط نیازمند خرید ۳۰ دستگاه موتور هواپیما و دیگر لوازم یدکی هستیم و با شرایط فوق‌الذکر، ناچار به تهیه آنها از طریق واسطه‌ها و با قیمتی حدود ۳۵ درصد بالاتر از قیمت واقعی می‌شویم.
ما حتی برای خرید هواپیما و قطعات از شرکت فرانسوی ایرباس همه دچار مشکل هستیم، زیرا موتور هواپیمای ایرباس یا توسط شرکت جنرال الکتریک آمریکا تولید می‌شود و یا توسط شرکت رولزرویس انگلیس که سهامدار اصلی آن آمریکا است.
علاوه بر اینها، ما برای دریافت اطلاعات در زمینه‌های تکنولوژیک و فنی جهت پشتیبانی هواپیماهای بوئینگ زیرا باز هم به‌دلیل تحریم از داشتن رمز (Password) برای اتصال به شبکه‌های پشتیبانی فنی بوئینگ محرومیم. با تمام این مشکلات مسئولین و کارشناسان ”هما“ نهایت تلاش خود را برای خرید هواپیما و توسعه ناوگان می‌کنند.
ـ هزینه خرید هواپیما چگونه تأمین می‌شود و در این زمینه چه کمک‌هائی از سوی دولت به ”هما“ می‌شود؟
کلیه هزینه‌های شرکت هواپیمائی جمهوری اسلامی توسط خودش تأمین می‌شود و تنها سوبسید بنزین از سوی دولت به این شرکت پرداخت می‌شود که دردی از ما دوا نمی‌کند. ۸۰ درصد پروازهای ”هما“ در داخل ایران انجام می‌شود و با توجه به این‌که حدود ۶۰ درصد بازار داخلی سهم شرکت ما است، مشکلات زیادی برای ما ایجاد می‌شود، زیرا نرخ متوسط هر ساعت پرواز در دنیا ۸۰ تا ۱۰۰ دلار است که این هزینه براساس هزینه‌های بین‌المللی که شامل خدمات فرودگاهی و کترینگ و... است محاسبه می‌شود و در حالی‌که طبق نرخ‌های تصویبی و تثبیتی نرخ هر ساعت پرواز در ایران حدود ۳۵ دلار است و با در نظر گرفتن تخفیفات ۲۰ تا ۵۰ درصد مختلفی که به خبرنگاران، جانبازان، حجاج، وزارتخانه‌ها و... تعلق می‌گیرد نرخ هر ساعت پرواز به حدود ۲۴ دلار می‌رسد. بهترین شرایط برای هما آن است که بتواند تخفیف‌ها را حذف کرده و نرخ فعلی خدمات خود را حدود ۳۰ درصد افزایش دهد. در این شرایط حتی نیاز به دریافت سوبسید بنزین نیز وجود ندارد. خاطرنشان می‌کنم که مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار از سوی دولت برای نوسازی ناوگان هواپیمائی جمهوری اسلامی ایران در نظر گرفته شده است که ما اگر بخواهیم تنها یک هواپیمای ایرباس ۲۸۵ نفره نو بخریم باید مبلغ ۲۰ میلیون دلار به آن اضافه کنیم! البته ما ترجیح می‌دهیم با این مقدار اعتبار، ۱۰ فروند هواپیمای دست دوم خوب را خریداری کنیم که اخیراً ۴ فروند هواپیمای فوکر دست دوم که از نظر فنی در شرایط عالی است، به قیمت مناسب خریداری کرده‌ایم.
ـ شایعات زیادی در زمینه استفاده هواپیماهای فرسوده در ایران شنیده می‌شود پاسخ شما به این صحبت‌ها چیست؟
استفاده از واژه فرسودگی در رابطه با هواپیما صحیح نیست. برای تمامی قطعات هواپیمادر زمان تولید عمر مفیدی در نظر گرفته می‌شود. علاوه بر آن هواپیماها از لحظه تولید تا آخرین روز فعالیت تحت نظارت داخلی، ایکائو و یاتا است و در طول این زمان آزمایش‌ها و کنترل‌های مختلفی را می‌گذراند. از جمله چک A، چک S، چک Tenyears، چک و...
به‌طور کلی هواپیما تا زمانی‌که تعمیر و نگهداری‌اش از نظر ایمنی و اقتصادی پاسخگو باشد هیچ منعی در پرواز وجود ندارد. در حال حاضر عمر متوسط ناوگان ما ۲۳ سال است و سیاست استراتژیک ما رساندن آن به ۱۲ سال، طی مدت ۵ سال آینده است.
ـ با توجه به سرمایه‌گذاری بسیاری از کشورهای همسایه در زمینه صنایع هوائی که به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد، شرکت ”هما“ چه تمهیداتی برای رقابت و توسعه کیفی و خدماتی اندیشیده است؟
سرویس‌دهی روند تعریف شده‌ای دارد که هیچ شرکتی نمی‌تواند از آن عدول کند. در زمینه کترینگ، شرکت هما در پروازهای داخلی به نسبت مدت ساعت پرواز با حداقل یک package غذا از مسافرین پذیرائی می‌کند ولی در پروازهای مشابه داخل اروپا با این‌که قیمت بلیط حدود ۲۴۰ یورو است تنها یک لیوان نوشیدنی و بسته کوچک بیسکویت داده می‌شود.
به هر حال با اعمال سیاست آسمان باز که توسط سازمان هواپیمائی اعلام شده است شرکت هما با وجود تمام موانع و مشکلات اقدام به بالاتر بردن کیفیت و توسعه خدمات کرده است.
در اینجا لازم است چند نکته به اطلاع خوانندگان شما برسانم. براساس آمار و اطلاعات ارائه شده از سوی ”یاتا“ هواپیمائی هما دارای یکی از امن‌ترین خطوط هوائی جهان است و سهمش از سوانح هوائی صفر است. در این سال‌ها هم در پروازهای داخلی، به‌جزء سانحه سقوط هواپیمائی ایرباس توسط ناو آمریکائی و یک مورد هم که یکی از هواپیماهای مسافربری هما به‌علت خطای انسانی (اشتباه خلبان) در سال ۵۸ به کوه اصابت و سقوط کرد. این شرکت هیچ سانحه‌ای در خطوط هوائی خود در اثر نقص فنی نداشته و این نشان‌دهنده عملکرد خوب کادر فنی پروازهای هما است. در زمینه پشتیبانی فنی و تعمیر و نگهداری دارای یکی از قوی‌ترین تیم‌ها و گروه‌های متخصصین است. همچنین شرکت هما دارای یکی از بهترین و ماهرترین کادر فنی و خلبانان بوده و اگر تأخیر در پروازها وجود دارد، تنها به‌دلیل کمبود هواپیماست. با توجه به این‌که ایمنی در پرواز مهمترین نکته شرکت هما است، هواپیماها حتی با وجود کوچکترین نقص، تا رفع کامل آن پرواز نمی‌کنند.
ـ هما چقدر با روند رشد روزافزون سیستم هواپیمائی دنیا همراه است؟
مدتی است که سیستم E-Booking یا رزرو اینترنتی شرکت هما، آغاز به‌کار کرده است و ساختار آن به سمت بین‌المللی شدن پیش می‌رود و تا سال ۲۰۰۷ E-Ticketing یا فروش الکتریکی بلیط خواهیم داشت.
علاوه بر این از چند ماه پیش سیستم Skygift در شرکت هما برقرار شده است. Skygift امتیازاتی است که شامل افراد کثیرالسفر می‌شود. مسافران مذکور در صورت رسیدن به امتیازات لازم می‌توانند از تخفیفات و جوایز استثنائی بهره‌مند شوند. سیستم فوق در حال حاضر ۴۰ هزار نفر عضو دارد. در زمینه خدمه پرواز باید بگویم با این‌که شرکت هما یکی از دارندگان بهترین خدمه پرواز است در راستای واگذاری بخشی از فعالیت‌های شرکت هما به بخش خصوصی، از طریق صندوق بازنشستگی هما شرکت‌های اقماری تأسیس شده است که یکی از آنها در زمینه تربیت و آموزش مهمانداری در سطوح استاندارد جهان فعالیت می‌کند.

منبع : مجله اقتصاد و زندگی