گام‌های سوزنده تابستان وضرورت بهینه‌سازی مصرف برق

با شروع فصل گرما و افزایش مصرف انرژی الكتریكی بار دیگر طنین زنگهای هشدار برای مصرف بهینه برق به گوش می‌رسد.
آغاز تابستان برای صنعت‌برق كشور به مثابه شروعی برای تلاش بیشتر برای ایجاد تعادل در تولید و مصرف بهینه برق است. در این دوران دگربار اعمال صرفه‌جویی در مصرف برق به ویژه در زمان پیك‌بار مطرح می‌شود.
نگاهی به وضعیت بخشهای مصرفی در صنعت‌برق نشان می‌دهد كه بخش خانگی از لحاظ تعداد مشتركان بیشترین تعداد را نسبت به سایر بخشها در صنعت‌برق دارد. تعداد زیاد مشتركان و مصرف نسبتاً كم این بخش در مقایسه با دیگر بخشهای مصرفی از دیدگاه كارشناسان، برق‌رسانی را به این بخش پرهزینه وزمان بر ساخته است. در حال حاضر باتوجه به آمار بسیار بالای مشتركان خانگی ،بخش مهم سیاستهای بهینه‌سازی مصرف برق در فصل تابستان در این بخش ترویج و اشاعه داده می‌شود. هم‌اكنون حدود ۳۲ درصد از مشتركان برق كشور را مشتركان خانگی تشكیل می‌دهند و برای این مشتركان بحث فرهنگی و تبلیغی به منظور داشتن درك جمعی از مصرف بهینه برق بسیار ضروری است.
میزان مصرف در بخش عمومی انرژی الكتریكی نیز در سالهای اخیر از رشدی بین ۶ تا ۴ درصد برخوردار بوده است. مصرف برق در بخش عمومی نیز در سالهای اخیر با بالا‌ترین حد رشد سالانه روبه‌رو بوده است. بخش كشاورزی ازدیگر بخشهای مصرفی در صنعت‌برق است كه آن نیز در سالهای اخیر با بالاترین حد رشد سالانه روبه‌رو بوده است. برق‌رسانی گسترده به روستاها و برقدار كردن چاههای كشاورزی از جمله دلایل افزایش مصرف در بخش كشاورزی بوده است. مصرف برق در بخش صنعتی نیز رشدی معادل ۸ تا ۱۰ درصد در سالهای اخیر داشته، تعداد مشتركان صنعتی نیز همواره در این سالها افزایش یافته است. سهم بخش صنعتی از كل مصرف انرژی الكتریكی در كشور نزدیك به ۳۳ درصد است كه كارشناسان معتقدند این میزان مصرف در بخش صنعت كه در كشور ما باید راههای توسعه و پیشرفت را طی كند – چندان قابل توجیه نیست زیرا یكی از شاخص‌های اصلی رشد و توسعه اقتصادی در كشور توسعه صنعتی و افزایش میزان مصرف در این بخش است. سایر بخشهای مصرف انرژی الكتریكی نظیر بخش تجاری و .. در سالهای اخیر با افزایش تعداد مشتركان به میزان حدود ۵/۴ تا ۵ درصد مواجه بوده‌اند مصارف انرژی الكتریكی در این بخشها نظیر سایر بخشها بوده است. مصرف برق در بخش روشنایی معابر نیز كه برای ایجاد امنیت و رفاه شهروندان برقرار شده در زمان اوج مصرف برق در اوایل شب به ویژه در فصل تابستان وجود دارد و در قسمت بالای شب نسبتاً كم بار است.
با تكیه بر موارد فوق است كه با شروع فصل گرما، میزان مصرف در همه بخشهای مصرفی در صنعت‌برق فزونی می‌گیرد. در تابستان امسال نیز باید ترتیبی اتخاذ شود كه افزایش مصرف به شبكه فشار وارد نكند و احتمالاً‌به دلیل اوج مصرف در پیك بار خاموشی در شبكه به وجود نیآید.
از دیدگاهی كلی در تعریف مدیریت مصرف باید گفت كه برنامه‌ریزی اجرا و نظارت بر بخشی از فعالیت‌های صنعت‌برق كه در مصرف برق تاثیر می‌گذارد به معنای مدیریت مصرف است، این نوع مدیریت می‌تواند سبب به وجود آمدن تغییرات مطلوب در شكل بار انرژی الكتریكی، الگوی زمانی و میزان مصرف انرژی شود. بدین ترتیب زمینه‌های مدیریت مصرف را می‌توان در مدیریت بار، استفاده‌های جدید از برق، صرفه‌جویی راهبردی و دادن انشعابهای جدید و تعدیل در سهم بازار مصرف مورد بررسی قرار داد.
با نگاهی به تاریخچه مدیریت مصرف انرژی باید خاطرنشان كرد موضوع مدیریت مصرف برق از آغاز دهه ۱۳۷۰ به طور جدی در وزارت نیرو و صنعت‌برق كشور مورد توجه قرار گرفت. از همان ابتدای راه مهمترین مساله‌ای كه مورد توجه قرار گرفت بحث مدیریت بار به منظور كاستن از هزینه‌های تولید و كاهش سرمایه‌گذاری برای ایجاد نیروگاههای جدید بود اما به تدریج موضوعاتی نظیر حفظ و نگهداری از منابع زیرزمینی انرژی، جایگزینی مدیریت مصرف با خاموشی و كاستن از وابستگی فن‌آوری به خارج از كشور مدنظر قرار گرفت.
در سال ۱۳۷۲ موضوع مدیریت بر مصرف انرژی به عنوان یك لایحه در مجلس شورای اسلامی تصویب شد كه با تصویب این قانون، سیاست مدیریت مصرف انرژی به عنوان یكی از راهبردهای مهم در سیاست‌گذاری كلان كشور مطرح شد.
از دیدگاه كلان و استراتژیك اهداف عمده مدیریت مصرف برق كاستن از میزان مصرف در فصول، روزها و ساعات اوج مصرف، بدون كاهش كیفیت است. تخصیص بهینه منابع در زمینه سرمایه‌گذاری درصنعت‌برق، آزاد كردن سرمایه‌ها به منظور بهبود كیفی امكانات موجود و افزایش استانداردهای خدمت‌رسانی به مشتركان از جمله اهداف دیگر مدیریت مصرف را تشكیل می‌دهد. با كاهش مصرف انرژی الكتریكی از آلودگی محیط‌زیست از طریق كاهش تولید انرژی الكتریكی ناشی از سوخت فسیلی كاسته می‌شود. حفظ و نگهداری منابع زیرزمینی انرژی برای تبدیل آنها به كالا و ارزش افزوده و كمك به اشاعه فرهنگ بهره‌وری از دیگر مزایا و امتیازات پیشبرد سیاستهای مدیریت مصرف انرژی است.
با تكیه بر نكاتی كه گفته شد یك بعد بسیار مهم مدیریت مصرف انرژی به جز مباحث فنی و تخصصی پیشبرد اهداف فرهنگی- آموزشی و تبلیغاتی است. دراین زمینه یكی از مباحثی كه در صنعت‌برق كشور مطرح شده این است كه عموم مصرف‌كنندگان و مشتركان این مساله را باید قبول داشته باشند كه تنها پرداخت قبوض و صورتحساب برق امری كافی نیست وموضوع مصرف بی‌رویه را مورد تایید قرار نمی‌دهد. دراین ارتباط باید خاطرنشان كرد مصرف بی‌رویه و بیش از اندازه برخی از مشتركان پرمصرف به ویژه در ساعات پیك بار در تابستان مسایلی را برای دیگر مشتركان و مصرف‌كنندگان به وجود می‌آورد كه یكی از مهمترین این مسایل، خاموشی‌های احتمالی است. به دیگر سخن یكی از الزامات رعایت حقوق شهروندی نسبت به دیگر اعضای جامعه رعایت حقوق فردی- اجتماعی آنان است و اگر همه مشتركان به نحو یكسان و برابر از انرژی برق بهره نگیرند حقوق شهروندی دیگران - می‌توان گفت - به خطر افتاده است. بدیهی است كه رشد بی‌رویه مصرف برق افزایش بی‌رویه تقاضا را در بر دارد و این رشد باید هماهنگ با افزایش ظرفیتهای تولیدی و توسعه سیستم‌های برق‌رسانی شود. این هزینه‌های اضافی قطعاً باید بر كیلووات ساعت برق تحویلی سرشكن شود و برق عرضه شده با هزینه تمام شده در اختیار مصرف‌كنندگان قرار بگیرد و توجه به این نكته سبب آن می‌شود كه آنانی كه كمتر مصرف می‌كنند دچار خسران شوند. بنابراین همه مشتركان در جامعه باید به میزان نیاز واقعی خویش برق مصرف كنند و ضمناً‌مصرف واقعی خود را در طول زمان توزیع كنند.
با تكیه بر مواردی كه به آن اشاره شد كسب درك جمعی مردم و مشتركان از میزان مصرف بهینه‌ برق یكی از برنامه‌های آموزشی و تبلیغی صنعت‌برق و روابط‌عمومی‌های مربوطه دراین مورد خواهد بود. بدیهی است به دست‌آوردن درك جمعی همه خانواده‌ها مستلزم آموزش همگانی و آگاهی دادن به عموم مردم از طریق رسانه‌های همگانی در ارتباط با ضرورت مدیریت مصرف و رعایت آن است.
در ارتباط با مساله مدیریت مصرف بسیاری از طرحهای دیگر به ویژه در فصل تابستان باید به اجرا برسند كه شامل تنظیم ساعات كار صنایع بزرگ در رعایت معیارها و موازین مدیریت مصرف برق است. بهره‌گیری از لامپ‌های كم‌مصرف پربازده برای همه مصرف‌كنندگان به ویژه مشتركان بزرگ حركت موثری در این زمینه است.
اصلاح شبكه‌های توزیع و كاهش هرزروی انرژی از دیگر برنامه‌هایی است كه باید به مرحله اجرا برسد. تدوین و ارایه طرح آموزش مدیریت مصرف برق برای معلمان و دانش آموزان از دیگر موارد است. اجرای برنامه‌های فرهنگی – تبلیغی و تهیه و توزیع بروشورهای مختلف برای مصرف‌كنندگان گوناگون در زمینه‌های موضوعات خاص مربوط به مدیریت مصرف از دیگر برنامه‌هایی است كه در این زمینه باید دنبال شود. تنظیم برنامه ساعات كار اصناف، تدوین آیین‌نامه‌ها و نظارت بر تولید وسایل برقی با راندمان بالا از دیگر سیاستهایی است كه باید دنبال شود. جلوگیری از هرگونه استفاه غیرمجاز از شبكه برق‌رسانی عمومی نیز از دیگر طرحهایی است كه در فصول گرم به ویژه در مناطق گرمسیر به پیشبرد سیاست‌های مدیریت مصرف كمك می‌كند.
در سالجاری نیز به مشتركان جدید كنتورهای چند تعرفه واگذار می‌شود كه این امر نیز در توزیع مصرف در طول ساعات روز كمك می‌كند، زیرا بر اساس محاسبه این كنتورها، میزان تعرفه در ساعات شبانه‌روز متفاوت خواهد بود و در نتیجه می‌توان از همزمانی بار مصرف در شبكه برق جلوگیری كرد.

منبع : ماهنامه صنعت برق