رتبه جمهوری اسلامی ایران در گزارش جدید وضعیت توسعه انسانی

در گزارش اخیر برنامه توسعه انسانی سازمان ملل متحد (UNDP)، ایران رتبه نود و نه را از میان یكصد و هفتاد و هفت كشور به خود اختصاص داده است. اگرچه نسبت به سال گذشته دو رتبه افزایش یافته است، اما این ارتقا نباید چندان فریب دهنده باشد، زیرا با توجه به سند چشم‌انداز بیست‌ساله-كه انتظار می‌رود طی آن ایران مقام نخست را توسعه در میان كشورهای خاور میانه را به دست آورد ـ صعود چشمگیری را نشان نمی‌دهد. مقایسه وضعیت ایران با برخی كشورها دال بر آن است كه ایران می‌توانست در شاخص توسعه انسانی مقام بهتری را كسب كند. سه شاخص امید به زندگی، آموزش و تولید ناخالص داخلی در ایران در مقایسه با سال گذشته در وضعیت بهتری قرار گرفته و به عنوان مثال امید به زندگی و تولید ناخالص ملی به ترتیب از ۷۵ درصد و ۷۰درصد به ۷۶ و ۷۱ افزایش یافته است.
با این حال ایران در مقایسه با برخی كشورهای آسیایی و به ویژه كشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس آهنگ رشد كندی داشته است. بر اساس این گزارش كیفیت زندگی در ایران در میان كشورهای حاشیه خلیج‌فارس در رتبه آخر قرار دارد. قطر با هفت رتبه افزایش نسبت به سال گذشته در رتبه چهلم و امارات با هشت رتبه افزایش در رتبه چهل و یكم قرار دارد. همچنین در میان سایر كشورهای جهان میان نیز برخی كشورها صعود چشمگیری را داشته‌اند. به عنوان مثال ایسلند از رتبه هفت به دو ، لوكزامبورگ از رتبه پانزده به رتبه چهار، چین از نود و چهار به هشتاد و پنج و پاكستان از رتبه یكصد و چهل و دو به رتبه یكصد و سی‌ و پنج دست یافته است.
كشورهایی چون نروژ (با رتبه اول) استرالیا(۳)،فرانسه (۱۶)، عربستان (۷۷)، هند (۱۲۷) و اتیوپی (۱۷۰) همچنان مقام سال پیش خود را حفظ كرده‌اند و برخی كشورها چون سوئد، هلند و مالایو به ترتیب از رتبه ۲،۵ و ۸۴ به موقعیت فروتر ۶، ۱۲ و ۹۶ تنزل پیدا كرده‌اند. هیچ كشور اسلامی در میان بیست كشور اول جهان نیست؛ اندونزی از رتبه ۱۱۱ به۱۱۰، مصر از ۱۲۰به ۱۱۹ بنگلادش از ۱۳۸ به ۱۳۹، سودان از ۱۳۹ به ۱۴۱ و تانزانیا از ۱۶۲ به ۱۶۴ تغییر موقعیت داده‌اند. سنگاپور در بهترین وضعیت در مقام بیست و پنجم قرار دارد.
جمهوری اسلامی ایران به نسبت دهه ۱۹۵۰ و بر اساس پیمایش و پژوهش دانیل لرنر در کتاب "گذر جوامع سنتی"، از میان یك كشورهای تركیه، لبنان، سوریه، اردن و مصر، از دو كشور مصر (۱۰۶) و سوریه (رتبه ۱۰۶) جلو زده است اما همچنان از كشورهای لبنان (رتبه ۸۰)، تركیه (رتبه ۹۴) و اردن (۹۰) در مرتبه فروتری قرار دارد. اگرچه به دلیل كثرت شاخص‌ها و زیرشاخص‌های اندازه‌گیری وضعیت امید به زندگی ، آموزش و تولید، قرار گرفتن دو كشور در یك رتبه تقریباً ناممكن است و در نتیجه رتبه كشورها همواره از میان یكم تا صدوهفتادوهفتم در نوسان است اما با توجه به برنامه‌ها و آرمانهای ایران اسلامی در سند چشم‌انداز بیست‌ساله دولت و ملت ایران باید تلاشها و جدیت‌های بیشتری به خرج دهند تا بتوان در موقعیت بهتری قرار گرفت و مهتر اینكه شاهد تنزل مقام نباشیم. این مساله از آن جهت مورد اهمیت است كه طبق برخی پیش‌بینی‌ها به عنوان مثال نرخ بیكاری در ایران در نیمه دوم سال جاری پس از پنج سال كاهش ممكن است باز سیر صعودی به خود بگیرد.

نویسنده : مرتضی بحرانی