مراسم عروسی ، استان آذربایجان شرقی

مراسم عروسی از جذاب‌ترین و دیدنی‌ترین مراسم در آذربایجان است؛ این رسم كهن با شادی و گرمیِ ویژه‌ای اجرا می‌شود.
مراسم عروسی كه معمولاً در فصل پاییز انجام می‌گیرد، در واقع با نشان كردن و نامزد كردن دختر شروع می‌شود. در آغاز در خانه‌ دختر (نشان كرده) بازی‌ها، نمایش‌ها و معركه‌های زیادی به راه می‌افتد. اجراكنندگان این مراسم غالباً دختران هستند. آنها حتی نقش مردها را ایفا می‌كنند. به علاوه در نقش كسانی كه به نوعی در عروسی دخالت دارند در می‌‌آیند. مثلاً در نقش مادر زن و پدر شوهر و عاقد و مانند آنها.
عروسی معمولاً با خواندن سرودها و تصنیف‌ها همراه است. این تصنیف‌های زیبا و تغزلی و حتی طنزآلود در واقع زینت‌بخش مجالس عروسی هستند و همیشه به همراه موسیقی و رقص اجرا می‌شوند.
مراسم عروسی در چند مرحله انجام می‌شود از جمله خواستگاری، عقد، نامزد كردن و نشان بردن، شب حنابندان، بردن جهیزیه و «پاینده‌تخت». هر مرحله سرود و آوازی خاص دارد كه خصوصیات همان مرحله را نشان می‌دهد. سرودهای زیر مربوط به مراحل نامزد كرد و خواستگاری است :

آذری فارسی
قیزاگلمیشیك بیز سیزه برای دختر آمده‌ایم
حؤرمت ائدینیز بیزه ما را گرامی دارید
بوگئجه قیز سیزیندی امشب دختر مال شماست.
صاباح آپاریق بیزه فردا در خانه ماست.
قیرمیزی یاسدیق اوزو رویه بالش سرخ است
سیز نه تانیردیز بیزی شما ما را از كی شناختید
سوداسیز اتورموشدوق آسوده خاطر نشسته بودیم
سودایا سالدیز بیزی گرفتار عشقمان كردید
آل آلماغا گلمیشم برای گرفتن سرخ‌رویی آمده‌ام
شال آلماغا گلمیشم برای گرفتن حریر سرخ آمده‌ام
اوغلانین باجی سی یام خواهر داماد هستم
آداخلاماغا گلمیشم برای نامزد كردن آمده‌ام.

پس از رفت و آمدهای زیاد سرانجام رضایت خانواده‌ دختر جلب می‌شود و دختر را به خانه داماد می‌برند. این مرحله نیز سروده‌های خاص خود را دارد :

وئردیم بیر دانا یك گوساله دادم
آلدیم بیر صونا یك قو گرفتم
آی قیز آناسی مادر دختر
قال یانا یانا بسوز و بساز

در حین آوردن عروس به خانه داماد نیز سرودهایی خوانده می‌شود :

آنام - باجیم قیز گلین خواهرمی، مادرمی عروس
ال - ایاغی دوز گلین دست و پایت بی‌عیب و ایراد.
یئددی اوغول ایسته‌رم هفت پسر از تو می‌خواهم
بیرجه دنه قیز گلین و یك دختر، عروس خانم.

اته گی چین - چین گلین دامن عروس چین چین است
چینی گوورچین گلین و هر چین‌اش كبوتری را ماند
گلین‌لر آراسیندا در بین همه عروس‌ها
هامی دان گؤیچك گلین زیباترین عروس است

خواندن سرودهای مادرشوهر از جالب‌ترین قسمت‌های مراسم است. از زبان مادرشوهر چنین بیان می‌شود :

گلین گلیر، خان گلیر عروس می‌آید، خان می‌آید
ائولری ییخان گلیر خانه خراب كن می‌آید
الینده اولگوج، تییه دست به تیغ است
باشلاری قیرخان گلیر برای تراشیدن سرها می‌آید

وقتی كه وصف نوه خود را می‌كند :

ساریمساغیم، سوغانیم سیر من و پیاز من
یادقیزیندان دوغانیم زاده دختر بیگانه
یاریسی ایلام بالاسی نیمش بچه مار است
یاریسی جانیم پاراسی و نیم دیگرش پاره تنم

وقتی كه عروس و داماد و پدر و مادر آن‌ها می‌رقصند، باز هم تصنیف‌های مناسب خوانده می‌شود. این تصنیف‌ها علاوه بر نشان دادن ذوق شاعرانه و موسیقی‌پرور مردم آذربایجان، عادات و اعتقادات آن‌ها را نیز حفظ می‌كند. این تصنیف‌ها امروزه گاهی جدا از مراسم خاص عروسی نیز خوانده می‌شود.