. . . و آن روز قلب ملت از کار ایستاد

آنروز كه عاشق جمالت گشتم دیوانه روی بی مثالت گشتم
دیدم نبود در دو جهان جز تو كسی بیخود شدم و غرق كمالت گشتم
بدیهی است رهبری و هدایت هر انقلابی پس از پیروزی به مراتب مشكلتر از دوره‏های پیش از پیروزی زیرا تا زمان حصول پیروزی انگیزه‏های فراوانی برای وحدت كلمه به منظور استیلا یافتن بر دشمن مشترك وجود دارد. حتی افراد و گروههایی یافت می‏شوند كه به رغم عدم خلوص كافی، برای دستیابی به اهداف خاص خود، ضمن قلمداد دادن خود به همراهی و همفكری با مردم، در مبارزه شركت می‏كنند و معارضه آشكاری با رهبری مبارزه و انقلاب ندارند، اما پس از پیروزی انقلاب، به دلیل سهم خواهی كه از خصلتهای افراد و گروههای ناخالص است نغمه‏های جدایی آنها ساز می‏شود و این روند در برخی موارد به شكل‏گیری توطئه‏های گوناگون علیه انقلاب و رهبری آن منجر می‏گردد.
چنین واقعیتی را در انقلاب اسلامی ایران نیز شاهد بودیم كه نمونه‏های بارز آن توطئه‏ها و كارشكنیهای منافقین، ملی‏گراها و دیگر گروههای وابسته به شرق و غرب بود. از سوی دیگر قدرتهای استعماری نیز به ستیز با انقلاب پرداختند و با تحمیل جنگ ناخواسته، محاصره اقتصادی تبلیغات مسموم و اعمال فشارهای سیاسی به دشمنی با انقلاب و مردم مسلمان ایران پرداختند اما رهبریهای خردمندانه و هوشیارانه امام خمینی (س) و مقاومت‏بی نظیر مردم تمام نقشه‏های شیطانی مستكبران عالم علیه انقلاب را نقش بر آب ساخت.
رحلت جانگداز امام خمینی (س) این توهم پوچ را در دشمنان قسم خورده انقلاب به وجود آورد كه انقلاب اسلامی از مسیر خود منحرف می‏شود و توده‏ها به بی تفاوتی كشیده خواهند شد، اما از آنجا كه انقلاب اسلامی ایران، ریشه در اعماق قلوب مردم داشت، هیچ گاه تصور خام مخالفان اسلام و انقلاب و مردم، مصداق نیافت و مجلس خبرگان، یك روز پس از ارتحال امام، با انتخاب یكی از فرزندان رشید اسلام و شاگرد خلف و شایسته امام خمینی - حضرت آیت‏الله خامنه‏ای - بر تداوم راه رهبر راحل، مهر تایید زد و امروز همه جهان بر این نكته اعتراف دارند كه پایانی برای انقلاب اسلامی متصور نیست و ایران اسلامی به عنوان تنها ملجا و مامن محرومان و پشتیبان مستضعفان شناخته شده است.
امروز هر ایرانی مسلمان و آزاده بر خود می‏بالد كه كشورش در شمار مستقل‏ترین و آزادترین ممالك دنیاست و رهبرش راهی را می‏پیماید كه بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران، از نخستین روزهای قیام به پیروان راستین و وفادارش نشان داده است.
در تاریخ ۲۸ اردیبهشت‏سال ۱۳۶۸ تیم پزشكی حضرت امام از اولین علائم خونریزی در دستگاه گوارش معظم له اطلاع یافت و بلافاصله معاینات و بررسیهای لازم صورت گرفت انجام معاینات، دو زخم در معده حضرت امام را مشخص می‏نمود كه یكی سطحی و دیگر نسبتا عمیق بود. با مشاهده زخمها مشاوره با پزشكان متخصص بیماریهای گوارشی صورت گرفت.
مشخصات ظاهری زخمها حكایت مشكوكی از احتمال وجود بیماری بدخیم می‏كرد. مطالعات پرتونگاری و عكس‏برداری از معده امام نشان دهنده ضایعاتی نگران كننده بود. بزرگترین زخم چهار تا پنج‏سانتی‏متر و حاشیه آن نامنظم و كاملا برجسته و متورم بود و در معده آثار خونریزی و خون تازه وجود داشت. این مشاهدات توسط اندوسكوپی و مشاهده داخل معده توسط دستگاه صورت گرفته بود كه شرح آن توسط پزشكان تیم مراقبت از امام، آقایان دكتر عارفی و دكتر فاضل داده شده است.
روز یكشنبه ۳۱ اردیبهشت ماه آزمایشات تكمیلی انجام شده و وضعیت قلبی و عمومی حضرت امام مورد بررسی دقیق واقع شد، چرا كه تصمیم‏گیری در مورد انتخاب درمانی جراحی در شخصی با سن امام و با وضعیت قلبی و عمومی ایشان تصمیم‏گیری بسیار دقیق و حساسی بود. در چنین شرایطی با محاسبه بسیار دقیق وضعیت‏بیماری و خطرات ناشی از عدم انجام عمل جراحی در مقایسه با انجام آن، انتخاب نهایی صورت گرفت.
مشكلی كه از نظر جسمانی برای حضرت امام پیش آمده بود از دو جنبه جان معظم له را تهدید می‏كرد. یكی ایجاد خونریزی وسیع و كشنده و غیرقابل كنترل و دیگری احتمال ایجاد سوراخ در جدار معده و ورود محتویات معده به داخل حفر شكم در آن صورت یا به سرعت مرگ مستولی می‏شد و یا باید تن به انجام عمل جراحی در شرایطی بسیار نامناسب داد كه احتمال خطرش بسیار بیشتر از زمانی بود كه جراحی با آمادگی كامل قلب و وضعیت عمومی بدن صورت می‏گیرد.
شرح حالی كه حضرت امام از وضعیت جسمانی و دستگاه گوارش ارائه می‏فرمودند حاكی از افزایش میزان خونریزی در دستگاه گوارش بود و روز به روز بر میزان آن افزوده می‏شد.
از طرفی مطالعات اندوسكوپی با دستگاه اندوسكوپ وسعت و عمق قابل توجه زخمها را نشان می‏داد و بخصوص در مورد یكی از زخمها حاكی از نازك شدن خطرناك جدار معده بود.
بنابراین قضاوت پزشكان متفقا در پیشگیری از دو عارضه بسیار خطرناك و كشنده كه امكان وقوع آن در آینده‏ای نزدیك حتمی می‏نمود برانجام عمل جراحی قرار گرفت. بنابراین این تصمیم‏گیری با فرزند امام حضرت حجت‏الاسلام والمسلمین حاج احمد آقا در میان گذاشته شد و ایشان نیز مساله را با مسئولان مملكتی در میان گذاشت. جوانب كار برای مسئولان كاملا توضیح داده شد و پس از موافقت موضوع با حضرت امام مطرح شد. امام پس از حصور اطلاع از تصمیم پزشكان با خونسردی فرمود: "هر طور صلاح است همان طور عمل كنید. "
مقدمات عمل جراحی برای روز دوم خرداد آماده شد و امام به بیمارستان منتقل گشت. زمانی كه امام، جماران را به سوی بیمارستان ترك می‏كرد در سر پایینی كوچه جلو بیت‏به اطرافیان فرمود: "من از این سرازیری كه پایین می‏روم دیگر بالا نمی‏آیم"
و بنا به گفته اطرافیان حالتی حاكی از آرامش و ثبات در برخورد با مساله مرگ در موقع گفتن این جمله كاملا حس می‏شد.
بررسی‏های قلب، وضع امام را، حتی بهتر از آنچه تصور می‏شد نشان داده بود و با تزریق یكی دو واحد خون، كم‏خونی ناشی از خونریزیهای مكرر نیز اصلاح شد. بنا به گفته دكتر فاضل جراح امام، معظم له نماز شبشان را خواند كه از تلویزیون نیز بخشی از آن پخش شد.
امام پس از ادای نماز صبح جهت جراحی آماده شد. یكی دو لوله نازك برای رساندن مایعات و نشان دادن فشار داخلی وریدهای مركزی در رگها قرار گرفت و در ساعت ۴۵/۷ دقیقه امام توسط یك برانكارد به اتاق عمل منتقل گشت. بنا به گفته دكتر فاضل در اتاق عمل، تیم جراحی مركب از دكتر فاضل، دو جراح، یك تكنسین، پرستار اتاق عمل، دو نفر متخصص بیهوشی، یك تكنسین بیهوشی و دو متخصص قلب آماده انجام عمل شدند. بیهوشی كه یكی از حساسترین مراحل انجام عمل بود با موفقیت انجام شد و ساعت ۳۰/۸ دقیقه انجام جراحی آغاز گشت و جریان عمل توسط تلویزیون مدار بسته‏ای در معرض مشاهده اشخاصی كه در بیرون اتاق عمل حضور داشتند قرار گرفت. جراحی كمتر از دو ساعت طول كشید و در ساعت ۲۰/۱۰ دقیقه به پایان رسید.
طبق اظهارات دكتر فاضل، وقتی شكم امام باز شد مشاهده گشت كه قسمت میانی معده دچار ضایعه است. بزرگترین زخمی كه قبلا ذكر شد در خم بزرگ معده وجود داشت و جدار معده را به نحو خطرناكی نازك نموده بود. ضایعه‏ای كوچك با قطری حدود شش میلیمتر در قسمت چپ كبد به صورت یك دانه مشاهده می‏شد و غدد لنفاوی كمی بزرگ بود كه مشابه آن در افراد عادی نیز دیده می‏شود و اندازه طحال طبیعی بود.
قسمتی از معده كه مبتلا بود، برداشته شد و قسمتهای باقیمانده به هم متصل گشت و از غدد لنفاوی و كبد نیز نمونه‏برداری شد و در طول عمل مشكل خاصی پیش نیامد. سپس امام به بخش آی. سی. یو منتقل شد، بخشی كه از نظر مراقبتهای ویژه دارای امكانات كامل جهت كنترل خطرات احتمالی است. لوله داخل نای یا تراشه حضرت امام برای ۲۴ ساعت آینده باقی ماند تا وضع تنفسی حضرت امام كاملا مطمئن شود.
در فاصله كوتاهی پس از عمل، جلسه‏ای با حضور مسئولین كشور تشكیل شد و با مشورت دو تا سه نفر از تیم پزشكی، نحوه اطلاع دادن مساله به مردم مشخص شد. نكته‏ای كه در این موضوع مورد توجه قرار گرفت جلوگیری از ایجاد نگرانی زیاد بود و همان روز ساعت دو بعدازظهر متنی از اخبار رادیو برای مردم خوانده شد مبنی بر اینكه حضرت امام به علت‏خونریزی گوارشی و برای كنترل آن، مورد عمل جراحی موفقی قرار گرفته‏اند و حال ایشان رضایت‏بخش است.
علی‏رغم لحن اطلاعیه كه حاكی از موفقیت آمیز بودن جراحی امام بود ملت عاشق و دلباخته امام ناگهان برای اولین بار از كسالت جدید امام مطلع و این موجب بروز نگرانی شد. ولی در طی روزهای بعد كه رسانه‏های گروهی و سیمای جمهوری اسلامی ایران از بهبود حال امام گزارش می‏دادند دلهای نگران مردم با ناباوری می‏رفت كه دلهره و اضطراب را از خود بیرون كند. كه. . . ساعت ۳۰/۸ بعدازظهر روز شنبه سیزده خرداد اولین خبر نگران كننده از اخبار شبكه سراسری پخش شد:
▪این اطلاعیه امشب از سوی دفتر حضرت امام به این شرح انتشار یافت:
بسمه تعالی
به اطلاع ملت‏شریف و عزیز ایران می‏رسانیم امروز در ساعت‏سه بعدازظهر در سیر درمان حضرت امام مدظله العای مشكلی پیش آمد. پزشكان با همه كوشش خستگی ناپذیر خود برای درمان حضرت امام به مراقبت و درمانهای لازم سرگرمند و از همه لت‏خداجوی درخواست می‏كنیم دعاهای خالصانه خود را ادامه دهند. امید و انتظار می‏رود كه ادعیه شما مردم مورد اجابت‏حضرت حق قرار گیرد.
دفتر امام خمینی
متعاقب پخش این اطلاعیه از اخبار شبكه سراسری، هزاران دلباخته امام به سوی جماران شتافتند تا از حال امام خویش با خبر شوند. مردم با ناله و اشك راه جماران را در پیش گرفته بودند تا بیقراری و اضطراب خویش را تسكین دهند. در میان آنان صدها تن از جانبازان انقلاب به چشم می‏خورند. خانواده‏های شهدا، زنان، مردان، پیر و جوان خیابانی را كه به جماران منتهی می‏شد پر كرده بودند و اندوهبار حال امام خود را جویا می‏شدند، ولی هیچ‏كس پاسخی نمی‏داد. رفت و آمدهای پر جنب و جوشی به بیت‏حضرت امام صورت می‏گرفت و چشمهای راهیان بیت، بیشتر اوقات گریان بود. نزدیكهای صبح خبرهای رسیده غم‏انگیز و غم‏انگیزتر می‏شد. تا اینكه در اخبار ساعت هفت‏بامداد روز چهارده خرداد. . . و اما بشنوید از روزهای پس از عمل جراحی از داخل بیمارستان.در اطلاعیه روز دوم خرداد چیزی از تشخیص بیماری امام گفته نشد چرا كه در حقیقت از اسرار مملكتی به شمار می‏رفت و گذشته از آن حال حضرت امام در آن موقع خوب و رضایتبخش بود و بنابراین ظاهر امر حاكی از موفقیت عمل جراحی حضرت امام بود و بر طبق مفاد آن مساله منتفی شده بود.
در واقع در چند روز اول هم اوضاع به خوبی پیش می‏رفت. امام پس از عمل به راحتی به هوش آمد، منتها به دلیل وجود لوله تراشه در داخل نای قادر به صحبت كردن نبود و به دستورات پزشكان مبنی بر باز و بسته نمودن چشم و حركات دستها و پاها پاسخ مثبت می‏داد. ساعت‏شش بعدازظهر همان روز یعنی در دوم خرداد ناگهان اختلالی در منحنی نوار قلب حضرت امام پیدا شد كه نگران كننده بود و حدود یك ساعت و نیم به طول انجامید كه با درمانهای لازم مرتفع شد و پس از آن در همان روز مصاحبه‏ای توسط پزشكان حضرت امام صورت گرفت و اطلاعاتی در اختیار مردم قرار گرفت.
فردای آن روز حال امام بهتر بود و چند تن از مسئولین مملكتی و حجت‏الاسلام والمسلمین حاج احمد آقا خدمت امام رسید. همان روز لوله داخل تراشه حضرت امام برداشته شد و امام قادر به صحبت كردن شد. ضمنا قرار شد وضعیت امام از طریق اطلاعیه‏ای به اطلاع مردم برسد.
در روز پنج‏شنبه چهارم خرداد وضع كلیوی امام مختصر اشكالی پیدا كرد كه پیش بینی آن می‏شد كه تدابیر لازم اندیشیده شد. در این شرایط به گفته اطرافیان و پزشكان، معظم له حاضران را دلداری می‏دادند.
روز سوم پس از عمل، از نظر بروز مشكلات عفونی و پیدا شدن اشكال تنفسی و تب از روزهای دیگر اهمیت‏بیشتری داشت; و در بخشهای جراحی پس از انجام عمل در روز سوم بیشتر از روزهای دیگر احتمال وقوع عوارض وجود دارد. روز جمعه پنجم خرداد ماه یعنی روز سوم پس از عمل عده‏ای از اعضای خانواده امام و آقای هاشمی رفسنجانی نیز به حضور ایشان رسیده بودند.
تا ظهر اتفاقی كه نگران كننده باشد نیفتاد و امام با آقای هاشمی صحبت كرد و وقتی آقای هاشمی اجازه خواست كه سلامتی حضرت امام را از طریق خطبه‏های نماز جمعه به اطلاع مردم رساند، امام اجازه داد و مطالبی فرمود كه توسط آقای هاشمی به اطلاع مردم رسید و طی آن امام عزیز به مردم سلام رسانید و از كسانی كه ابراز احساسات نموده بودند، تشكر كرد. ولی در ساعت دوازده و پنج دقیقه همان روز امام ناراحتی تنفسی پیدا كرد و در نوار قلبی تغییراتی پیدا شد كه بنا به اظهارات پزشكان بیش از دو سال طول كشید ومختصری هم تب ایجاد شد كه با تدابیر لازم درمانی و خروج لوله‏های تزریقات از رگها مرتفع شد.
روز شنبه به خوبی و بدون وجود واقعه نگران كننده‏ای سپری شد و فقط به دلیل وجود علائم خونریزی در دستگاه ادراری، بررسی داخل مثانه با دستگاه و بدون بیهوشی عمومی و صرفا با بی حسی موضعی انجام شد و نكته مهمی مشاهده نشد. بعلاوه یك عكسبرداری هم با استفاده از ماده حاجب از معده صورت گرفت كه نشان دهنده جوش خوردن بخیه‏های عمل بود و شب همان روز تصاویری از حضرت امام از طریق سیمای جمهوری اسلامی ایران ملت پخش شد كه همه مشاهده نمودند، سپس لوله معده خارج شد و رژیم مایعات شروع شد. فردای آن روز به جز مختصری كاهش فشار خون، مشكل دیگری پیش نیامد و امام نماز را با وضو خواند و شب مختصری هم غذا میل كرد روز دوشنبه هشتم خرداد وضع تنفسی و ریوی امام دچار مشكل شدو ظاهرا مقداری مایع در داخل ریه‏ها جمع شده بود كه می‏توانست ناشی از سه عارضه باشد: یكی اینكه ریه‏ها دچار عفونت‏شده باشند، دیگر اینكه وضع قلبی و نارسایی قلب موجب تجمع مایع در ریه شده باشد و سوم اینكه بیماری اصلی كه معده را گرفتار كرده است ریه‏ها را هم مورد تهاجم قرار داده باشد. مشكل ریوی كماكان ادامه داشت و اختلالات كلیوی نیز به درمان پاسخ نمی‏داد.
روز چهاشنبه جلسه مشاوره‏ای با تعداد زیادی از پزشكان متخصص سراسر كشور تشكیل شد و وضع بیماری امام از جنبه‏های مختلف مورد بررسی قرار گرفت.
در كنار مشكلات متعددی كه وجود داشت، تغییرات نگران كننده فرمول شمارش خون حاكی از پیشرفت‏بیماری اصلی امام بود كه لزوم انجام سریع شیمی درمانی را مطرح می‏ساخت، ولی مساله‏ای كه تیم پزشكان در این مورد با آن روبرو شد این بود كه معمولا اگر شیمی درمانی پس از عمل جراحی لزوم داشته باشد آن را دو تا سه هفته پس از جراحی به تعویق می‏اندازند تا آثار سؤ ناشی از شیمی درمانی مشكلی را در وضع عمومی بدن ایجاد نكند، ولی آزمایشات خون حضرت امام در هر لحظه مبین مشكلات بیشتری بود و ناچار پزشكان، شیمی درمانی را شروع كردند و این در حالی بود كه وضعیت عمومی بدن از نظر وضع ریوی و كلیوی در شرایط چندان مطلوبی به سر نمی‏برد. روز شنبه سیزدهم خرداد دفع ادراری
به كلی مختل شده بود و كلیه‏ها كه وظیفه دفع ادرار را به عهده دارند به درمانها جواب نمی‏دادند و این موضوع باعث تشدید مساله ریوی نیز می‏گشت و ریه‏ها نیز پر از مایعی بود كه خروج آن با درمانهای انجام شده امكانپذیر نبود.
ساعت‏یازده صبح همان روز، نوار قلب تغییراتی را نشان داد و فشار خون كم‏كم كاهش یافت، در بیمارستان پزشكان، حاج احمد آقا، بعضی از مسئولان مملكتی و نوه امام نزد معظم له بودند و بنا به اظهارات نوه حضرت امام ایشان شاید بیش از ۱۰۰ بار شهادتین گفته بود. امام نماز ظهر و عصر را خواند و حدود ساعت‏سه بعدازظهر یك ایست قلبی پیش آمد كه با ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی دوباره قلب به كار افتاد و دستگاهی جهت كمك به ایجاد ضربان قلب در جلوی سینه امام كار گذاشته شد. این وضعیت تا ساعت ۳۰/۸ دقیقه بعدازظهر ادامه داشت كه وضع نگران كننده از طریق اخبار شبكه سراسری سیمای جمهوری اسلامی به اطلاع مردم رسید و موج عاشقان امام به سوی جماران روان گشت. وضعیت عمومی حضرت امام اصلا خوب نبود ولی بعدازظهر گویی مجددا كمی به هوش آمده بود. كهولت‏سن، بیماری صعب‏العلاج و وضع نامناسب قلبی دست‏به دست هم داده بودند تا ملتی را داغدار كنند. كاری از دست پزشكان بر نمی‏آمد. علی‏رغم تلاش همه جانبه و درمانهای متعدد و مختلف، كاری از پیش نمی‏رفت. انبوه جمعیت هر لحظه در جماران بیشتر و بیشتر می‏گشت، اشكها از نگرانی جاری بود و دستها به سوی آسمان بلند. چشم حاج احمد آقا مانند چشم میلیونها انسان دیگر، چشم میلیونها فرزند دیگر امام، اشك آلود بود. دستان امام لرزش داشت و در لحظات آخر با صدایی لرزان فرموده بود: "من می‏دانم زنده نمی‏مانم، اگر مرا برای خودم نگهداشته‏اید به حال خودم بگذارید و اگر برای مردم است هر كاری می‏خواهید بكنید. "
در سراسر ایران دستها به دعا برداشته شد، حتی در خارج از مرزها عاشقان امام ضجه‏كنان بقای امام را از یگانه استدعا می‏كردند، ولی در ساعت ۲۰/۱۰ دقیقه بعدازظهر روز شنبه سیزدهم خرداد ماه سال ۱۳۶۸، دعای امام بر دعای میلیونها انسان غلبه یافت و قلب ملت از كار ایستاد. انالله و انا الیه راجعون.

منبع : مجله حضور