سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
مجله ویستا
مروری بر کاربرد درمانی و اثرات جانبی سرترالین در کودکان
مرورمقالات
الف - سرترالین برای درمان افسردگی و وسواس در كودكان
عمده‌ترین مورد استفاده سرترالین در درمان افسردگی و وسواس می‌باشد. Tierny . ۳۳ مورد كودك و نوجوان ۱۸-۸ ساله كه مبتلا به افسردگی اساسی بوده وبرای مدت ۱۰-۲ هفته تحت درمان با سرترالین قرارگرفته بودند را مورد مطالعه قرار داده است(۴). دوز متوسط مصرف شده در این بیماران ۶/۱ میلی‌گرم به ازای كیلوگرم یا ۱۰۰ میلی‌گرم روزانه بود. وی با استفاده از ابزار سنجش CGI ( Clinical Global Impression ) در ۱۷ مورد بهبود مناسب مشاهده نمود و میانگین در صد كلی بهبودی ۶۵ درصد بود. هرچه میزان سن بالاتر می رفت، میزان بهبودی هم بیشتر شده بود. در۱۶ مورد عوارض جانبی مشاهده گردید. در هشت مورد به علت بروز عوارض شدید، دارو قطع گردیده بود. از این میان هفت مورد عوارض جانبی رفتاری داشتند. عمده عوارض جانبی در طی هفته اوّل درمان مشاهده گردید. همچنین دو بیمار دچار حالت مانیا شدند. در هیچ كدام از بیماران بروز علائم خودكشی یا تهاجم ( Violence ) یا بدتر شدن علائم افسردگی مشاهده نگردید(۴). در یك مطالعه ۱۲ هفته‌ای بر روی ۱۳ نوجوان مبتلا به افسردگی اساسی كه توسط McConville و همكارانش انجام شد، كارایی سرترالین در درمان افسردگی مورد بررسی قرار گرفت(۵). نتایج دلالت برآن داشت كه سرترالین باعث كاهش قابل ملاحظه در علائم افسردگی واضطراب در طی ۸-۵ روز اوّل درمان می‌گردد و در عرض ۱۲ هفته بهبودی قابل توجهی را به همراه دارد. پروفایل كلی عوارض جانبی آن پایین بوده (۱۴ درصد) و مطرح گردیده است كه همراهی افسردگی با سایر اختلالات روانپزشكی، نتیجه درمان را بدتر نمی‌كند. Alderman ، فارماكوكینتیك، بی‌خطر بودن و كارایی سرترالین در ۶۱ كودك و نوجوان ۱۷-۶ ساله مبتلا به افسردگی اساسی یا وسواس را مورد بررسی قرار داده است(۶). كلیه بیماران یك دوز واحد ابتدایی ۵۰ میلی‌گرم دریافت می‌كردند و پس از یك هفته توقف، دوره پنج هفته‌ای درمان به یكی از دو شكل زیر شروع می‌گردید: ۲۵ میلی‌گرم روزانه و افزایش دوز هر ۲۵ میلی‌گرم به ازای ۴-۳ روز و یا ۵۰ میلی‌گرم روزانه وافزایش ۵۰ میلی‌گرم به ازای هر هفته تا حداكثر ۲۰۰ میلی‌گرم. كلیه بیماران دوزاژ ۵۰ میلی‌گرم اوّلیه و ۶۵ درصد تا دوز ۲۰۰ میلی‌گرم را تحمل نمودند. عمده عوارض جانبی این دارو شامل عوارض گوارشی و شكایات روانی بود وتفاوتی بر اساس سن در این زمینه مشاهده نگردید. در بیماران مبتلا به وسواس، میانگین نمره CY-BOCS ( Children&#۰۳۹;s Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale ) از ۲۵ به ۱۳ كاهش و نمره افسردگی ( CGI ) به ۲/۲ (بهبودی زیاد) تقلیل یافته بود. پارامترهای فارماكوكینتیك دارو مشابه بزرگسالان بود(۶). كارایی بالینی سرترالین در هشت نوجوانان مبتلا به وسواس توسط Rodrigues Rmos مورد مطالعه قرار گرفته است(۷). بیماران بین ۱۷-۱۲ سال سن داشتند. دوز اثر به كار رفته بین ۵۰ تا۲۰۰ میلی‌گرم بود ودوز نگهدارنده ۱۵۰-۵۰ میلی‌گرم روزانه. هفت بیمار در عرض ۶ ماه با بهبودی كامل پاسخ دادند و در یك دختر ۱۶ ساله به علت عوارض جانبی غیر قابل تحمل، دارو قطع گردید. شروع بهبودی در هفت مورد فوق قبل از هفته هشتم بود. در این هفت بیمار عوارض ناخواسته نداشتند. نتایج در كسانی كه سرترالین به همراه درمان شناختی دریافت كرده بودند، خیلی مناسبتر بود(۷). یك مطالعه ۱۲ هفته‌ای در چند مركز كه به صورت دو سركور و یا كنترل- پلاسبو صورت گرفت، بی خطر بودن و اثر بخشی سرترالین در ۱۸۷ كودك و نوجوان ۱۷-۶ ساله مبتلا به وسواس مورد بررسی قرار گرفت(۸). به طور مشخص كسانی كه سرترالین دریافت نمودند، بهبودی بیشتری نسبت به گروه كنترل نشان دادند (بر اساس معیار CY-BOCS و CGI ). بی‌خوابی، تهوع، بی‌قراری، و لرزش در این گروه (سرترالین) بیشتر بود. در ۱۱ درصد به علت عوارض جانبی گروه سرترالین و ۲ درصد در گروه كنترل درمان قطع گردید، در نهایت نتیجه گرفتند كه مصرف سرترالین برای درمان وسواس كودكان و نوجوانان مفید وبی‌خطر است(۸).
ب - استفاده سرترالین در اسیكزوفرنیای كودكان
یكی از راههای غلبه بر علائم منفی در اسیكزوفرنی، استفاده توام نورولپتیك‌های طولانی اثر با ضد افسردگی‌ها است. در یك مطالعه، ۲۰ بیمار نوجوان مبتلا به اسیكزوفرنی طی ۱۲ هفته علاوه بر داروی ضد سایكوز تحت درمان با سرترالین قرار گرفتند(۹). نمرات علائم مثبت و علائم منفی و عوارض اكستراپیرامیدال اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد كه اضافه نمودند سرترالین به درمان، منجر به كاهش قابل ملاحظه در علائم مثبت و منفی شده. ولی باعث افزایش عوارض جانبی نشده است. سرترالین ممكن است بطور غیر مستقیم باعث كاهش فعالیت دوپامینژیك گردد(۹). بر این اساس Thakore به كارایی درمان كمكی سرترالین در درمان اسكیزوفرین مزمن اشاره نموده است(۱۰). اما مطالعه Lee نتایج متفاوتی را ارائه می‌دهد(۱۱). او در یك مطالعه كنترل- پلاسبو دو سر كور هشت هفته‌ای ، به این نتیجه رسید كه هیچ تفاوت قابل ملاحظه‌ای در علائم مثبت و منفی و سایكو پاتولوژی كلی بین دو گروه ( سرترالین+ هالوپریدول و پلاسبو+ هالوپریدول) وجود ندارد. همچنین در زمینه عوارض اكستراپیرامیدال هم بین دو گروه مورد مطالعه او تفاوت معنی‌داری وجود نداشت(۱۱).ج- كاربرد سرترالین در سایر اختلالات روانپزشكی كودكان
یك نوجوان ۱۵ ساله مبتلا به سندرم تورت، پس از اینكه درمانهای مختلف برای او امتحان گردید وتاثیری نداشت، سرترالین با دوز روزانه ۷۵ میلی‌گرم همراه با پیموزاید برای وی شروع گردید. در عرض ۱۴ روز، علائم تیك صوتی وتیك حركتی وافكار وسواسی وی كاهش یافت(۱۲). دیگران نیز استفاده از سرترالین در درمان سندرم تورت را توصیه نموده‌اند(۱۳). SSRIs برای درمان اختلالت خوردن ( Eating Disorders ) و چاقی كودكان و نوجوانان توصیه گردیده است(۱۴) . در مطالعه دیگری كه اثرات سرترالین در افراد چاق، با یا بدون اختلال خلقی بررسی شده است، در گروهی كه سرترالین مصرف می‌كردند نسبت به گروه كنترل، كاهش قابل ملاحظه‌ای در BMI ( Body Mass Index ) مشهود بود. آنها نتیجه گرفتند كه توام ساختن سرترالین با رفتار درمانی- شناخت درمانی تاءثیر بیشتری در كاهش وزن دارد(۱۴). كارایی سرترالین را برای درمان گریه و خنده مرضی Pathological ( Laughing and crying ) مورد بررسی قرار گرفته و بهبودی در وضعیت خواب، خوردن و روابط اجتماعی علاوه بر كاهش علائم گریه وخنده مرضی مشاهده شده است(۱۵). خشم و به خود آسیب زدن ( self-injury ) از موارد شایع اورژانس در كودكانی است كه مبتلا به عقب ماندگی ذهنی و اختلال اوتیسم هستند. سرترالین ممكن است منجر به بهبودی بالینی در این موارد گردد. Hellings سرترالین را برای نه مورد كودك عقب مانده ذهنی كه رفتارهای خودآزارانه داشتند، تجویز نموده و به جز در یك مورد كه به علت عوارض جانبی مجبور به قطع دارو گردید، در سایر موارد پاسخ بالینی مشهود و عوارض جانبی در این افراد ناچیز بود(۱۶). دوز ۵۰ میلی‌گرم روزانه سرترالین برای مدت ۶-۴ هفته در ۱۷ كودك و نوجوان مبتلا به سنكوپ نوروكاردیوژنیك مقاوم بكار رفته است. سه بیمار نتوانستند دارو را تحمل كنند. در سایر موارد سرترالین در جلوگیری از حملات افت فشار خون ایستاده و برادی كاردی مفید بود. در پی‌گیری یك ساله این بیماران و در حالیكه سرترالین دریافت می‌كردند، همگی بدون علامت بودند(۱۷). بعضی سرترالین را در درمان لكنت زبان مفید تشخیص داده‌اند(۱۸) در حالی كه دیگران مواردی از لكنت زبان ایجاد شده توسط سرترالین را گزارش نموده‌اند(۱۹و۲۰). سرترالین برای درمان تعدادی دیگر از اختلالات روانپزشی كودكان و نوجوانان هم امتحان گردیده است. برای بولیمیای عصبی ( nervosa Bulimia )(۲۱)، اختلال بیش فعالی ، اختلال بعد از استرس ( Posttraumatic stress disorder )(۲۲)، ترس اجتماعی(۲۳)، اختلال Feeding (۲۴)، و برای self-excoriation (۲۵) از سرترالین استفاده شده و نتایج متفاوتی بدست آمده است ولی كارایی آن برای درمان هیچ كدام از اختلالات فوق تائید نشده است.
د- تداخل داروئی سرترالین
سرترالین روی كلیرانس لیتیوم اثر ندارد ولی ممكن است با تداخل فارماكودینامیك منجر به افزایش نتض ناشی از لیتیوم گردد(۲). به طور كلی در به كار بردن سرترالین تواءم با داروهایی، نظیر: لیتیوم، كورتیكواستروئیدها، داروهای ضد دیابت خوراكی و وارفارین باید جانب احتیاط را رعایت كنیم(۲). تداخل دارویی سرترالین نسبت به سایر داروهایی ضد افسردگی كمتر است و اغلب داروها را می‌توان بدون ترس از تداخل دارویی همراه سرترالین تجویز نمود(۳).
هـ - عوارض جانبی سرترالین در كودكان
هیچ گونه عارضه جانبی روی الكتروكاردیوگرام و فشارخون توسط سرترالین گزارش نشده است و همچنین این دارو اثرات آنتی كلی نرژیك ندارد. احتمال بروز اثرات جانبی روی سیستم اعصاب مركزی و قلبی عروقی بسیار كم است(۲). بطور كلی خطرات این دارو در دوزهای بسیار بالا overdose به مراتب كمتر از ضد افسردگیهای سه حلقوی است. در مطالعه‌ای اثرات جانبی سرترالین را در دو گروه سنی كودكان ۱۲-۶ ساله و نوجوانان ۱۷-۱۳ ساله با هم مقایسه نموده‌اند. نتایج این بررسی نشان داده است كه هر دو گروه سنی سرترالین را بخوبی تحمل می‌كنند و از نظر شیوع عوارض جانبی هم بین دو گروه تفاوتی مشاهده نگردیده به جز سوء هاضمه كه در كودكان شایع‌تر از نوجوانان بود(۶). معمولاً عوارض خفیف و گذرای دارو با ادامه درمان بر طرف می‌گردد. عوارضی، مانند: خشكی دهان، خواب آلودگی، یبوست، تاری دید، سرگیجه وضعیتی و گیجی در مصرف با سرترالین به مراتب كمتر از آمی تریپ‌تیلین و دزیپرامین می‌باشد(۶). در بعضی از مطالعات، ۱۴ مورد از عارضه سندرم خارج هرمی ( EPS ) با مصرف سرترالین گزارش گردیده است(۲۶). در یك گزارش ، بیماری معرفی گردیده است كه به دنبال هشت روز مصرف سرترالین دچار كنفوزیون و زمین خوردن‌های مكرر شده بود. در معاینات مشخص گردید كه وی دچار هیپوناترمی به علت ترشح نامناسب هورمون آنتی‌دیورتیك ( antidiuretic ) گردیده است و هیچ علت كلاسیك برای این منظور یافت نشده و به دنبال قطع دارو، علائم بالینی اصلاح گردید. لذا توصیه میشود كه به ویژه در افراد مسن در طی درمان با سرترالین سطح سدیم سرمی كنترل گردد(۲۷). یك نوجوان ۱۶ ساله كه به علت افسردگی تحت درمان ۱۸ ماهه با سرترالین قرار گرفته بود، به علت بی‌خوابی در شب و خواب آلودگی روزانه وفقدان انرژی، از نظر تیروئید بررسی گردید و مشخص شد كه سطح T۴ پایین‌تر از حدّ نرمال است. باقطع دارو علائم فوق مرتفع شده و T۴ به حد نرمال برگشت(۲۸). در مطالعه‌ای، موردی از مسمویت غیر عمدی با سرترالین در یك كودك گزارش شده است علائمی كه در وی یافت شده بود، عبارت بودند از: تاكیكاردی، افزایش فشارخون، توهم، كما، هیپرترمی، لرزش اندام‌ها و فلاشینگ پوست. مجموعه این علائم دلالت بر یك سندم سرتونین می‌كند(۲۹). قاضی‌الدین یك مورد بروز علائم مانیا را در یك كودك به دنبال مصرف سرترالین گزارش كرده است. این كودك به علت افسردگی مقاوم به سایر داروها تحت درمان با ۲۵ میلی‌گرم روزانه سرترالین قرار گرفته بود. در این مورد چند روز پس از قطع دارو و درمان جانشینی، عارضه دارویی بر طرف گردید(۳۰). افراد دیگری هم بروز علائم مانیا را در كودكان تحت درمان با سرترالین گزارش كرده‌اند(۳و۴).
بحث
مصرف سرترالین در كودكان ونوجوانان مورد بحث است و بعضی از مولفین دلیل ممانعت از مصرف این دارو در كودكان رانبودن تجربیات كافی در این مورد و یا عوارض جانبی آن ذكر می‌كنند. پروفایل فارماكوكینتیك این دارو در كودكان و نوجوانان مشابه برزگسالان است. مطالعات نشان می‌دهند كه این دارو می‌تواند به عنوان یكی از درمانهای اساسی درمان افسردگی و وسواس كودكان مطرح باشد(۸و۴) . این دارو به لحاظ مصرف فقط یك دوز روزانه، سرعت اثر بخشی بیشتر، عوارض جانبی كمتر، خطر مسمویت كمتر و نداشتن عوارض آنتی كلی نرژیك، می‌تواند به عنوان داروی انتخابی در افسردگی و وسواس كودكان و نوجوانان معرفی گردد(۲،۶،۲۶و۲۹). اندیكاسیون آن در اسكیزوفرنی كودكان و نوجوانان به عنوان یك داروی كمكی جای بررسی و تحقیق بیشتر دارد(۱۲،۱۴و۱۷). كارایی SSRIs در سایر اختلالات روانپزشكی كودكان و نوجوانان، نظیر لكنت زبان، بولیمیا، بیش فعلای، PTSD ، و اضطراب اجتماعی به اثبات نرسیده است و تحقیقات بیشتری را می‌طلبد.
برای درمان خودآزاری و خشم در كودكان مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی و اوتیسم می‌توان از این دارو استفاده نمود(۱۶). در مورد مصرف توام این دارو با لیتیوم، كورتیكواستروئیدها، قرص‌های ضد دیابت و وارفارین لازم است با احتیاط بیشتری تجویز گردد(۲). متوسطه نیمه عمر سرترالین ۳۲-۲۶ ساعت است و بنابراین می‌توان یك دوز واحد، صبح یا شب مصرف نمود و در كودكان می‌توان با دوز ۲۵ میلی‌گرم روزانه شروع نموده و سپس هر ۴-۳ روز ۲۵ میلی‌گرم به دوزاژ اضافه نمود. دوز متوسط درمانی در كودكان و نوجوانان ۳-۱ میلی‌گرم بر كیلوگرم روزانه (حداكثر ۲۰۰ میلی‌گرم) توصیه می‌گردد. عوارض شایع این دارومشابه سایر SSRI است و در كودكان با بزرگسالان تفاوتی ندارد (۳۱،۲۶). در كسانی كه سابقه اختلال غددی دارند و یا سابقه مانیا یا سابقه فامیلی اختلال دو قطبی دارند، باید سرترالین با احتیاط مصرف و در طی دوره درمان از نظر سدیم سرم وتستهای تیروئید باید كنترل گردد. از مصرف سرترالین در افراد مبتلا اختلال خلقی دو قطبی باید اجتناب نمود با این كه در حال حاضر این دارو هنوز جزو فارماكوپه دارویی كشور نمی‌باشد.
باتوجه به اینكه در بازار داروئی ایران، در حال حاضرتنها Fluoxetine از گروه داروهای SSRI ، با تولید داخلی موجود می‌باشد در اینجا به چند مقاله كه بین دو داروی فوگزتین و سرترالین مقایسه نموده اشاره میشود: در مقایسه بین دو داروی فوق در درمان افسردگی اساسی، سرترالین بر فلوگزتین برتری داشته است در حالیكه میزان تحمل دو دارو تفاوتی نداشت(۳۳). در كسانی كه تحت درمان با فلوگزتین بوده‌اند و به علت عارضه داروئی و عدم تحمل و یا عدم پاسخ مناسب درمانی آن را قطع كرده‌اند، تجویز سرترالین منجر به اثرات درمانی بهتر ولی عوارض جانبی بیشتر گردیده است(۳۴) در یك مطالعه دیگر هیچ تفاوتی از نظر اثر ( Efficacy ) و تحمل ( Tolerability ) بین سه داروی فلوگزتین، سرترالین و پاروكستین در درمان افسردگی توأم با اضطراب مشاهده نگردید(۳۵).Reference
۱- Catalando G. Cooper DS. MC. Guttman JM, Pediatric sertraline overdose, Clinical Neuropharmacology, ۲۱(۱) ۵۹-۶۱; ۱۹۹۸.
۲- Warrington SJ, Clinical implication of the pharmacology of sertraline, International Clinical Psyhopharnacology, ۶(S۲) ۱۱-۲۱; ۱۹۹۱.
۳- Eckert A. Mannheim JR. Muller WE, The pharmacokinetics of sertraline, Psychopharmakotherapie, ۴(۳): ۹-۱۷; ۱۹۹۷.
۴- Tierney E. Joshi PT. Llinas JF. Rosenberg LA. Ridle MA, Sertraline for major deperssion in children: perliminary clinical experience, Journal of Child & Adolescent psychopharmacology ۱۵(۱): ۱۳-۲۷; ۱۹۹۵.
۵- McConville BJ. Minnery KL. Sorter MT. West SA. Friedman LM, An open study of the effect of sertraline on adolescent major depression, Journal of Child and Adolescents psychopharmacology, ۶(۱): ۴-۵۱; ۱۹۹۶.
۶- Alderman J. Wolkow R. Chung M. Johnston HF, Sertraline treatment of children and adolescents with obsessive compulsive disorder or depression: Pharmacokinetics, tolerability and efficacy, Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, ۳۷(۴): ۳۸۶-۳۹۴; ۱۹۹۸.
۷- Rodrigues Ramos P. Sans MJM, Response to sertraline in adolescents with obsessive compulsive disorder, Acats Luso- Espanolas De Neurologia Psiquitria Y ciencias Afibes, ۲۶(۱): ۱۷-۲۱; ۱۹۹۸.
۸- Wolkow R. Alderman J. Chung M. Hugh FJ, The safety and efficacy of sertraline in children and adolescent with OCD, Biological Psychiatry, ۴۲(suppl.۱): ۲۱۳-۲۱۴; ۱۹۹۷.
۹- Thakore JH. Berti C. Dinan TG, An open trial of adjunctive sertraline in the treatment of chronic schizophrenia, Acta Psychiatrica Scandinvica, ۹۴(۳): ۱۹۴-۱۹۷; ۱۹۹۶.
۱۰- Thakore JH. Berti C. Dinan TG, The efficacy of adjunctive sertraline in the treatment of chronic schizophrenia, Human Psychopharmacology clincical and Experimental, ۱۲(۲): ۱۶۷; ۱۹۹۷.
۱۱- Lee MS. Kim YK. Lee SK. Suh KY, A double blind study of adjunctive sertraline in haloperidol stabilised pateents with chronic schizophrenia, Journal of Clincal Psychopharmacology, ۱۸(۵): ۳۹۹-۴۰۳; ۱۹۹۸.
۱۲- Buckingham D. Gaffney G, New tourette&#۰۳۹;s syndrome treatment, The Journal of American Academy of child snd Adolescent Psychiatry, ۳۲(۱): ۲۲۴; ۱۹۹۳.
۱۳- Frankenburg FR. Kando JC, Sertraline treatment of attention- deficit hyperactivity disorder and tourette&#۰۳۹;s syndrome, Journal of Clinical Psyhopharmacology, ۱۴(۵): ۳۵۹-۶۶; ۱۹۹۴.
۱۴- Ricca V. Mannucci E. Dibernardo M. Rissello SM. Cabras PL. Rotella CM, Sertraline enhances the effects of cognitive behavioural treatment on weight reduction of obese patients, Journal of Endocrinological Investigation, ۱۹(۹۱۱): ۷۲۷-۳۳; ۱۹۹۶.
۱۵- Mukand J. Kaplan M. Senno RG. Bishop DS. Patological crying and lauging: treatment with sertraline, Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, ۷۷(۱۲): ۱۳۰۹-۱۱; ۱۹۹۶.
۱۶- Hellings JA. Kelley LA. Gabrielli WF Kilgore E. Shah P, Sertraline response in adults with mental retardation and autistic disorder, Journal of clinical Psyciatry, ۵۷(۸): ۳۳۳-۳۶; ۱۹۹۶.
۱۷- Grubb BP. The use of Lustral in the tretment of recurrent refractory nurocardiogenic syncope, Journal of American Coll, Cardiology, ۲۴: ۴۹۰-۴۹۴; ۱۹۹۴.
۱۸- Costa AD. kroll RM, Sertraline in stuttering, journal of clinical Psychopharmacology, ۱۵(۶): ۴۴۳-۴۴۴; ۱۹۹۵.
۱۹- Brewerton TD Markowits JS. Keller SG. Cochrane CE. Stuttering with sertraline, Journal of Clinical psychiatry, ۵۷(۲): ۹۰-۹۱; ۱۹۹۶.
۲۰- Makela EH. Sullivan PA case of sertraline induced stuttering, Journal of Clinical Psychopharmacology, ۱۶(۱): ۹۳; ۱۹۹۶.
۲۱- Roberts JM. Lydiard RB, Sertraline in the treatment of Bulimia Nervosa, American Journal of Psychiatry, ۱۵۰(۱۱): ۱۷۵۳; ۱۹۹۳.
۲۲- Kline NA. Dow BM. Brown SA. Matloff JL, Sertraline efficacy in depressed combat veterans with Posttraumatic Stress Disorder, American Journal of psychiatry, ۱۵۱(۴): ۶۲۱; ۱۹۹۴.
۲۳- Czepowicz VD. Johnson MR. Lydiard RB. Emmanuel NP. Ware MR. Mintzer OB. et al, Sertraline in social phobia , Journal of Clinical Psychopharmacology, ۱۵(۵): ۳۷۲-۳۷۳; ۱۹۹۵.
۲۴- Lucki I. Kreider MS. Simansky KJ, Reduction of feeding behaviour by the serotonine uptake inibitor, sertraline, Journal of Psychopharmacology, ۹۶(۳); ۲۸۴-۲۹۵; ۱۹۸۸.
۲۵- Kalivas J. Glman ED, Sertraline for treatment of self- excoriation, Journal of Psychosomatics, ۳۷(۲): ۲۱۶; ۱۹۹۶.
۲۶- Lambert MT. Trutia C. petty F, Extrapyramidal adverse effects associated with sertraline, Progress in neuro psychopharmacology & Biological Psychiatry, ۲۲(۵): ۷۴۱-۷۴۸; ۱۹۹۸.
۲۷- EIAsousi A. Boldron A. Asar T, Sertraline induced hyponatremia, Semaine Des Hopitaux, ۷۴(۱۹-۲۰): ۸۴۸-۹; ۱۹۹۸.
۲۸- Harel Z. Biro FM. Tedford WL, Effects of long term treatment with sertraline (Zoloft) simulating hypothyroidism in an asolescent, Journal of Adolescent health, ۱۶(۳): ۲۳۲-۴; ۱۹۹۵.
۲۹- kaminski CA. Robbins MS. Weibley RE, Sertraline intoxication in a child, Annuals of Emergency Medicine, ۲۳(۶): ۱۳۷۱-۴; ۱۹۹۴.
۳۰- Ghaziuddin M, Mania induced by sertraline in a prepubertal child, American Journal of Psychiatry, ۱۵۱(۶): ۹۴۴; ۱۹۹۴.
۳۱- Minnery KL. West SA. McConville BJ. Sorter MT, Sertraline induced mania, Journal of child and Adolescent pschopharmacology, ۵(۲): ۱۵۱-۳; ۱۹۹۵.
۳۲- Ronefeld RA. Wilner KD. Baris BA, Sertraline chronopharmacokinetics and the effect of coadministration with food, Clinical Pharmacolkinetics, ۳۲(s۱): ۵۰-۵۵; ۱۹۹۷.
۳۳- Sechter D, Troy S. psternetti S. Boyer P, A double blind comparison of sertraline and fluoxetine in the treatment of major depressive episode in outpatients. Eur psychiatry. ۱۴(۱): ۴۱-۸; ۱۹۹۹.
۳۴- Zarate CA, Kando JC, Tohen M, Weiss MK, Cole Jo, Does intolerance or lack of response with fluoxetine predict the same will happen with sertraline? J clin psychiatry, ۵۷(۲): ۶۷-۷۱; ۱۹۹۶.
۳۵- Fava M, Rsenbaum JF, Hoog SL, Tepner RG, Kopp JB, Nilsson ME, Fluoxetine versus sertraline and paroxetine in major depression. J Affect Disordl, ۵۹(۲): ۱۹-۲۶; ۲۰۰۰.
دكترعباس عطاری-
دانشیار گروه روانپزشكی دانشكده پزشكی دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی - درمانی استان اصفهان
منبع : پایگاه جامع اطلاع رسانی پزشکان ایران
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست