اهمیت بهداشت روانی در خانواده

خانواده گروه کوچکی است که از زن و شوهر و فرزند یا فرزندان تشکیل می شود.عضو خانواده بودن یعنی در نوعی شبکه عاطفی سهیم بودن، به یک گروه اجتماعی تعلق داشتن، تاریخ مشترک داشتن و به محیط زندگی خاصی عادت کردن و اهمیت خانواده نیز به خاطر همین دستاوردها می باشد.شخصیت کودک در خانواده شکل می گیرد خود این محیط در محیط بزرگ تری تحت عنوان جامعه جای می گیرد. پس خانواده به شدت از فرهنگ جامعه تاثیر می پذیرد و شکل می یابد.خانواده از این نظر اهمیت دارد که محل انتقال سنت ها، باورها و انواع مختلف شناخت ها، شیوه غذا خوردن تا افکار سیاسی است، خانواده اولین هویت اجتماعی فرد را فراهم می کند موقعیت والدین، موقعیت اجتماعی کودک را در ۲۰ سال اول زندگی تعیین می کند.محل سکونت خانواده به طور عینی، بافت های اجتماعی و فرهنگی موثر بر کودک را مشخص می کند.بالاخره شغل والدین، کودک را در طبقه اجتماعی معینی جای می دهد.مطالعات نشان می دهد که پسرها همیشه بیشتر از دخترها تشویق می شوند که رقابت کنند و هیجان ها و احساسات خود را پنهان نگه دارند در حالی که دخترها تشویق می شوند که خونگرم باشند، هیجان های خود را آشکار سازند پرخاشگری نکنند.این نقش ها از طریق اسباب بازی هایی که برای آن ها فراهم می شود و انواع فعالیت های دیگر آموخته می شود. اشخاصی که در خردسالی و کودکی از محبت های خانوادگی محروم می مانند، به شدت احساس رنج می کنند.تحقیقات نشان می دهد که محرومیت از تماس ها و نوازش های بدنی، عامل بنیادی در رشد بیگانگی عاطفی، روان پریشی، تجاوز، پرخاشگری و حتی استفاده از مواد مخدر و الکل است.
● بهداشت روانی در دوران نوجوانی
نوجوانی دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی است در این دوره نوجوانان عقاید شخصی خود را بیش ازپیش محکم تر و آشکارتر بیان می کند او تمایل دارد با دوستان خود درد دل کند، آزادی عمل داشته باشد و برای تایید شدن دلیل بیاورد.برای کسب هویت خود دائما تلاش می کند و خود و اطرافیان را به تلاطم وامی دارد.نوجوان دوران بزرگسالی را معمولا رو به زوال می داند او آرمان جوست و افکاری پر شور تند و تیز و نترس دارد زیرا هنوز با مشکلات زندگی تحقیر نشده است و معتقد است که می تواند کارهای بزرگ و خارق العاده ای بکند.شناخت های تازه نوجوان است که موجب می شود که باورهای والدین و حتی بزرگان را کنار گذاشته و گاهی به مبارزه با آن ها برخیزد.اگر نوجوانی بدون مشکل سپری شود، نوجوان به بزرگسالی سالم تبدیل خواهد شد و نقش بزرگسالی را خوب ایفا خواهد کرد.اما اگر در این گذر، دشواری هایی به وجود آید بهداشت روانی نوجوان، از جاده اصلی منحرف و به بیراهه کشیده خواهد شد.در خانواده های مستبد و اقتدارگر و خانواده های از هم پاشیده (در اثر طلاق یا متارکه والدین) کودک، نوجوان یا جوان مهم ترین نیاز عاطفه، محبت، دوست داشتن و دوست داشته شدن را از دست می دهد نشانه های افسردگی ناشی از این کمبودها به صورت ناامیدی، احساس پوچی، بدبینی عمیق، احساس گناه و سرزنش شدید خود بروز می کند.
● اصول کلی بهداشت روانی
در بهداشت روانی، سالم سازی محیط فردی و اجتماعی اصل کلی است و برای رسیدن به این منظور باید اصول زیر را به کار برد:
الف) اعتماد به نفس و احترام به شخصیت خود و دیگران
ب) شناخت قدرت، شایستگی ها و محدودیت ها در خود و دیگران
ج) دانستن این که رفتار انسانی معمول عواملی است و تابع تمامیت وجود اوست.
د) شناسایی احتیاجات و غرایز و محرک هایی که سبب ایجاد رفتار و اعمال انسان می شود.
● توصیه های لازم برای داشتن روانی سالم تر
۱) حفظ آرامش:
از دیدگاه علمی وقتی ما آسوده ایم، جریان و نوسان مغزی، حرکت آرام تر به خود می گیرد و در این حال توانایی و خلاقیت بیشتری از خود نشان می دهیم و نتایج مطلوب تری به دست می آید.علاوه بر آن با آرامش، متابولیسم بدن به حالت توازن در می آید و فشار خون پایین آمده و تنفس عمیق و آسان می شود.
۲) عدم وابستگی:
شادی و بیان آزادانه خویش، زمانی حاصل می شود که نتایج نهایی را رها کنیم و برای رسیدن به اهداف خود بکوشیم اما زندانی این اهداف نباشیم.زندگی پویاست و همین پویایی آن را غیر قابل پیش بینی کرده است.اولین عامل که سلامت روانی را به خطر می اندازد، غفلت و احساس پوچی کردن است. یعنی انسان جایگاه خود را در این عالم هستی نشناسد و نداند که برای چه آمده، کجاست و به چه منظوری هست.قرآن کریم می افزاید: عاشق شوید تا آرامش بیابید خانواده محل آرامش است. بین شما مودت و رحمت قرار داد. استراحت شب مایه آرامش روان انسان است.یکی از بسترهای مناسب ایجاد آرامش روانی همان ارتباط با حق است که در قالب دعای خیر و نماز در می آید.

تهیه و تدوین: عاطفه افشاری کارشناس روان شناسی

منبع : روزنامه خراسان