نیمه‌ی تاریک Service Pack ۲

چند ماهی است كه مایكروسافت(Service Pack ۲ ) (SP۲) را برای ویندوز ایكس‌پی منتشر كرده است. این برنامه‌ی ارتقایی از همان ابتدا جار و جنجال‌های زیادی را به راه انداخت و موافقان و مخالفان بسیاری پیدا كرد. ما هم در شماره‌ی ۵ مجله، شرح كوتاهی از آن را ارایه دادیم و SP۲ را داخل سی‌دی كاربر ۵، در اختیار كاربران گذاشتیم.
راستش را بخواهید، خود ما هم SP۲ را روی یكی از كامپیوترهای‌مان نصب كردیم و با مشكل خاصی مواجه نشدیم. اما ظاهراً خیلی از كاربران ویندوز ایكس‌پی در گوشه و كنار دنیا، با این برنامه‌ی ارتقایی مایكروسافت مشكل پیدا كرده‌‌اند.
در این مقاله سعی نداریم به خوبی‌ها و بدی‌های SP۲ اشاره كنیم. در عوض، با توجه به تجربه‌ها و نوشته‌های افراد كاردان و كاربران حرفه‌ای، به شما یاد می‌دهیم كه چگونه كامپیوترتان را برای نصب SP۲ آماده كنید. یا در واقع می‌گوییم كه بهتر است پیش از نصب كردن SP۲، چه بلاهایی بر سر كامپیوترتان بیاورید.
▪ با SP۲ آشنا شوید
احتمالاً خیلی‌ها هستند كه هیچ چیزی درباره‌ی SP۲ نمی‌دانند. شاید آن‌ها فقط بخواهند از روی چشم و هم‌چشمی، آن را روی كامپیوترشان نصب كنند، یا این‌كه جلوی همسایه‌ی بالایی‌شان پْز بدهند. در هر حال اگر چیزی از SP۲ نمی‌دانید، یا به سراغ شماره‌ی ۵ مجله بروید یا این چند سطر را بخوانید.
برنامه‌ی Service Pack ۲، برنامه‌ای ارتقایی است كه برای ویندوز ایكس‌پی طراحی شده است. نصب كردن این برنامه روی ویندوز ایكس‌پی، باعث بیش‌تر شدن توانایی‌ها، برطرف شدن برخی ایرادها، و بالا رفتن امنیت ویندوز می‌شود (یا حداقل قرار است كه این‌طور باشد). فعلاً نصب بودن SP۲ روی ویندوز ایكس‌پی ضروری نیست، ولی شاید تا چند وقت دیگر، برنامه‌هایی كه برای این ویندوز نوشته می‌شوند، فقط روی سیستم‌هایی كه SP۲ دارند نصب شوند (البته این فقط یك احتمال است). از طرف دیگر، وقتی كسی به مایكروسافت اعتماد كرده و سیستم عامل مورد علاقه‌ی آن‌ها را روی دستگاه خود نصب كرده است، دلیلی ندارد كه از نصب كردن برنامه‌ی ارتقایی آن‌ها بترسد.
البته با در نظر گرفتن این‌كه SP۲، بسیاری از فایل‌های سیستمی ویندوز را تغییر می‌دهد، بهتر است پیش از نصب، دستگاه‌تان را كمی سرحال بیاورید. البته بدون انجام كارهایی كه در این مقاله به آن‌ها اشاره شده است نیز می‌توانید SP۲ را نصب كنید. اما اگر این كارها را انجام دهید، احتمال مواجه شدن شما با مشكل جدی، بسیار كاهش خواهد یافت.
▪ آیا SP۲ روی ویندوز ایكس‌پی من نصب می‌شود؟
تنها راه برای یافتن پاسخ این پرسش، نصب كردن SP۲است. اگر SP۲ نتواند با ویندوز شما كنار بیاید، خودش با زبان خودش اعتراف می‌كند و نصب آن متوقف می‌شود. اگر برای شما چنین اتفاقی افتاد، می‌توانید از برنامه‌های ارتقایی مخصوص این‌ كار استفاده كنید (البته چون مایكروسافت هیچ یك از آن‌ها را تأیید نكرده است، ما هم از خیر معرفی آن‌ها می‌گذریم!). با این كار، به احتمال زیاد ویندوز شما SP۲ را قبول خواهد كرد. اگر با این كار هم مشكل‌تان حل نشد، احتمالاً یا باید از خیر SP۲ بگذرید یا ویندوزتان را عوض كنید.
▪ از بین بردن برنامه‌های جاسوسی
نخستین كاری كه باید پیش از نصب كردن SP۲ انجام دهید، جست‌وجو در كامپیوتر برای یافتن برنامه‌های جاسوسی است ( می‌پرسید برنامه‌ی جاسوسی چیست؟ بُه‌بُه، چشم‌مان روشن. پس معلوم شد مجله‌ی كاربر شماره‌ی ۶ را نخوانده‌اید!).
اما اصلاً چرا این برنامه‌های جاسوسی مهم‌‌اند؟ دلیل این است كه برنامه‌های جاسوسی، معمولاً‌ به‌طور مخفیانه به رجیستری و فایل‌های سیستمی ویندوز نفوذ می‌كنند. اگر یكی از این برنامه‌های مزاحم، مشخصه‌های دستگاه شما را تغییر داده باشد و سپس شما با نصب كردن SP۲، فایل‌های سیستمی ویندوز را جایگزین كنید، به احتمال زیاد ویندوز شما دچار اشكال می‌شود و بعید نیست كه در ارتباط با شبكه و اینترنت به مشكل بربخورد.
اما اگر كار از كار گذشته و با نصب كردن SP۲، چنین بلایی بر سر شما آمده است، می‌توانید برنامه‌ی WinsockXPFix.exe را از سی‌دی كاربر این شماره روی دستگاه‌تان بریزید. با اجرا كردن آن، به احتمال زیاد این مشكل كامپیوتر شما برطرف خواهد شد. اما با این حال پیشنهاد می‌كنیم كه پیش از نصب SP۲ حتماً دستگاه خود را برای یافتن برنامه‌های جاسوسی بگردید (به كمك برنامه‌های ضدجاسوسی)، تا به طور كامل از به وجود آمدن چنین مشكلی جلوگیری كنید.
▪ به‌روز كردن برنامه‌های «راه‌انداز» سخت‌افزارها
دومین كاری كه پیشنهاد می‌كنیم قبل از نصب SP۲ انجام دهید، به‌روز كردن برنامه‌های «راه‌انداز» (Driver) قطعه‌های سخت‌افزاری‌تان است. برای این كار، ابتدا باید قطعه‌هایی را كه نیاز به راه‌انداز جدید دارند شناسایی كنید. اگر از پانل كنترل (Control Panel) به بخش System بروید (اگر پانل كنترل شما به حالت كلاسیك نیست، ابتدا باید به Performance and Maintenance و سپس System بروید)، می‌توانید فهرست كاملی از سخت‌افزارهای كامپیوترتان را ببینید.
در پنجره‌ی System، به زبانه‌ی Hardware بروید و در وسط پنجره، روی دكمه‌ی Device Manager كلیك كنید. به این ترتیب پنجره‌ای شبیه تصویر زیر آشكار می‌شود كه فهرستی از سخت‌افزارهای دستگاه شما را نمایش می‌دهد.
اكنون می‌توانید نام دقیق هر یك از قطعات را یادداشت كنید تا به دنبال راه‌اندازهای جدید آن‌ها بگردید. در این فهرست قطعه‌هایی مانند صفحه‌كلید، ماوس، دیسك‌گردان‌های مختلف و پردازشگر دیده می‌شوند. اما به‌طور كلی، باید فقط نگران قطعه‌هایی باشید كه داخل شیارهای گسترش (Expansion Slot) قرار می‌گیرند (مانند كارت گرافیك، كارت صدا، كارت شبكه و ...) یا آن‌هایی كه از طریق درگاه‌های بیرونی (مانند درگاه USB یا موازی) به كامپیوتر وصل می‌شوند.
بهترین روش برای یافتن راه‌اندازهای جدید، سر زدن به سایت وب سازندگان قطعه‌های سخت‌افزاری است. البته سایت‌های دیگری هم هستند كه كارشان ارایه دادن راه‌‌انداز برای سخت‌افزارهای گوناگون است، اما به اندازه‌ی خود سازندگان قطعه‌ها معتبر نیستند.
البته تعداد سخت‌افزارهایی كه به‌روز نبودن راه‌انداز آن‌ها، برای ویندوزی كه SP۲ دارد دردسر ایجاد می‌كنند زیاد نیست. اما شك نكنید كه چنین سخت‌افزارهایی وجود دارند و اگر شانس شما چندان تعریفی ندارد، هیچ بعید نیست كه این مشكل گریبان شما را بگیرد.
جالب این‌جاست كه یكی از معروف‌ترین راه‌اندازهای ناسازگار، مربوط به كارت‌های گرافیكی nVidia است. بنابراین اگر كامپیوترتان كارت گرافیك nVidia دارد، بعید نیست كه بعد از نصب كردن SP۲، اجرا شدن برخی از بازی‌ها با مشكل مواجه شود. اگر علاقه‌ای ندارید كه این راه‌انداز پرحجم را از اینترنت بگیرید، می‌توانید به راحتی آن را از سی‌دی كاربر این شماره روی دستگاه‌تان نصب كنید.
البته به‌روز كردن راه‌اندازها همیشه فكر خوبی است، چه كارت گرافیك nVidia داشته باشید و چه نداشته باشید. اگر می‌خواهید اطلاعات بیش‌تری درباره‌ی سازگاری قطعه‌‌ها و مشكل‌های احتمالی ناشی از عدم سازگاری آن‌ها به دست آورید، به این نشانی بروید:
http://support.microsoft.com/kb/۸۸۳۷۷۵
▪ خودتان را برای دردسر آماده كنید!
همان‌طور كه قبلاًٌ گفتیم، خود ما مشكلی با SP۲ نداشتیم ولی نمی‌توان این نكته را نادیده گرفت كه تعداد زیادی از كاربران ویندوز، با این برنامه‌ی ارتقایی جدید مشكل پیدا كرده‌اند. كاربران زیادی در بسیاری از گروه‌های خبری، سالن‌های گفت‌وگو و تابلوهای اعلانات سایت‌های معروف، نظرها و تجربه‌های خود را در زمینه‌ی نصب SP۲ مطرح كرده‌اند كه خواندن آن‌ها برای كسانی كه هنوز در نصب كردن SP۲ شك دارند مفید خواهد بود.
در میان آن‌ها، هم نظرهای منفی دیده می‌شود و هم مثبت. مثلاً خیلی‌ها ادعا می‌كنند كه نصب SP۲ امنیت و پایداری ویندوزشان را بسیار بالاتر برده است، در حالی كه عده‌ای از ظاهر شدن مداوم «صفحه‌ی آبی مرگ» (پیغام معروف Fatal Exception) یا كُند شدن غیرقابل تحمل دستگاه خود گفته‌اند.
اما نباید خودتان را با این مطالب نگران كنید. توجه داشته باشید كه بیش‌تر این مشكلات برای كامپیوترهایی پیش می‌آید كه SP۲ را بدون پاك كردن برنامه‌های جاسوسی نصب كرده‌اند؛ اما به هر حال هیچ چیز قابل پیش‌بینی نیست. اگر نظر شخصی ما را بخواهید، باید بگوییم كه Service Pack ۲ ارتقای بسیار مهمی است كه نمی‌توان آن ‌را نادیده گرفت. اما پیش از نصب آن، باید توصیه‌های ایمنی را كاملاً جدی بگیرید.
پیشنهاد می‌كنیم قبل از نصب كردن SP۲، از تمام فایل‌های مهم خود نسخه‌ی پشتیبان تهیه كنید. كسانی كه از نگارش حرفه‌ای (Professional) ویندوز ایكس‌پی استفاده می‌كنند، می‌توانند یكی از برنامه‌های داخلی ویندوز، به نام NTBackup را به كار بگیرید. برای استفاده از این برنامه، به این مكان بروید:
Start MenuAll ProgramsAccessoriesSystem ToolsBackup
اما كسانی كه از نگارش خانگی (Home) ویندوز ایكس‌پی استفاده می‌كنند، باید دیسك ویندوز را داخل دیسك‌گردان خود بگذارند و فایل NTBACKUP.MSI را اجرا كنند. مكان این فایل داخل دیسك ویندوز از این قرار است:
Valueaddmsft
tbackup
البته پیشنها ما، گرفتن یك نسخه‌ی پشتیبان كامل از كل گردونه‌ای است كه ویندوز ایكس‌پی را روی آن نصب كرده‌اید. برای این كار می‌توانید از برنامه‌ی Norton Ghost (كه شرح كامل آن را در شماره‌ی قبلی مجله آورده‌ایم) استفاده كنید.
این نكته را هم فراموش نكنید كه در مورد SP۲، استفاده از برنامه‌ی System Restore و نقطه‌ی بازگشت كارساز نیست. زیرا SP۲ قالب كلی برنامه‌ی System Restore را تغییر می‌دهد و به همین دلیل نقطه‌های بازگشتی كه قبل از SP۲ ساخته‌اید، پس از نصب كردن SP۲ كار نخواهند كرد.
▪ مشكلات احتمالی SP۲
شركت مایكروسافت چندین مشكل ریز و درشت یافته است كه وجود آن‌ها می‌تواند مانع از نصب موفقیت‌آمیز SP۲ شود. البته برنامه‌ی برطرف‌كننده‌ی این ایرادها توسط مایكروسافت منتشر شده است و شما می‌توانید آن ‌را از سایت مایكروسافت بگیرید یا آن ‌را از داخل سی‌دی كاربر این شماره روی دستگاه‌تان نصب كنید.
اما پس از نصب SP۲، بزرگ‌ترین مشكلی كه برای بسیاری از كاربران كامپیوتر به وجود آمده است، مربوط به برخی از قابلیت‌های امنیتی آن است. مشكل این‌جاست كه پس از نصب شدن SP۲، دیوار‌ آتشین (Firewall) ویندوز ایكس‌پی به‌طور پیش‌فرض برای تمام ارتباط‌های اینترنتی شما فعال می‌شود و به این ترتیب خیلی از ارتباط‌ها دچار مشكل می‌شوند.
نخستین دلیل بروز این مشكل، استفاده‌ی بسیاری از برنامه‌ها از پورت‌ (Port)های TCP و UDP برمی‌گردد. این برنامه‌ها از این دو پورت برای دریافت داده استفاده می‌كنند، در حالی كه با نصب كردن SP۲، بیش‌تر پورت‌های TCP و UDP به‌طور پیش‌فرض بسته می‌شوند. به همین دلیل، نرم‌افزارهایی كه به این دو پورت وابسته‌اند، درست كار نخواهند كرد. البته این مشكل چندان هم بزرگ نیست زیرا به سادگی می‌توان این پورت‌ها را در دیوار آتشین ویندوز ایكس‌پی باز كرد.
مشكل كوچك دیگری كه با نصب SP۲ به‌وجود می‌آید، مربوط به بازدارنده‌ی صفحه‌های بازشو (Pop Up) در مرورگر اینترنت است. این برنامه‌ كه به‌طور خودكار روی مرورگر اینترنت نصب می‌شود، جلوی تمام صفحه‌های بازشو را می‌گیرد. اما مشكل این‌جاست كه بسیاری از سایت‌ها، از صفحه‌های بازشو برای كارهای مفید و قانونی استفاده می‌كنند و به این ترتیب جلوی صفحه‌های آن‌ها گرفته خواهد شد. البته این مشكل هم چندان بزرگ نیست و به راحتی می‌توان بازدارنده‌ی صفحه‌های بازشو را غیرفعال كرد.
سرانجام، آخرین مشكل متداولی كه بر اثر نصب SP۲ پیش می‌‌آید، به تنظیمات امنیتی مرورگر اینترنت مربوط می‌شود. پس از نصب SP۲، مرورگر اینترنت استفاده از كنترل‌های ActiveX در صفحه‌های وب را بسیار محدودتر از قبل می‌كند. دلیل این محدود كردن این است كه كنترل‌های ActiveX، مكانیزم مناسبی برای نصب كردن ناخواسته‌ی برنامه‌های جاسوسی‌اند. البته ما هم پیشنهاد می‌كنیم كه در صورت امكان كنترل‌های ActiveX را محدود كنید، چون اگر نیاز باشد، همیشه می‌توانید به سادگی آن‌ها را آزاد بگذارید (با تنظیم كردن وضعیت امنیتی مرورگر اینترنت).
▪ بالاخره SP۲ خوب است یا بد؟
واقعیتش را بخواهید، خود ما مشكل خاصی با SP۲ نداشتیم، اما شكایت‌های زیادی در گوشه و كنار دنیا، از این برنامه‌ی ارتقایی شده است. همان‌طور كه گفتیم، به نظر ما Service Pack ۲ ارتقای بسیار مهمی است كه نباید آن را نادیده گرفت. اما پیش از نصب كردن آن حتماً به توصیه‌هایی كه در این مقاله آوردیم عمل كنید. سخن آخر این كه: هیچ كس را به زور وادار به نصب كردن SP۲ نكنید.

منبع : ماهنامه کامپیوتری و اینترنتی کاربر