دلایل پیدایش زمین لرزه

از میان نظریات گوناگونی كه رد رابطه با منشاء زمین‌لرزه‌ها ارائه شده،نظریه‌ی «بازگشت كشان» از جامعیت بیشتری برخوردار است. براساس این نظریه عامل ایجاد تغییر شكل در سنگها ایجاد شكسگی در آنها و زمین‌لرزه در آنها معمولاً نیروهای افقی جهت‌داری اسنكه در اثر حركت و جابجایی ورقه‌های سنگ كره ایجاد می‌شود.
دربسیاری موارد بر اثر انباشه‌شدن زیاده از حد انرژی در سنگ،حركاتی در امتداد شكستگی‌ها و گسلهای قبلی موجود در سنگروی می‌دهد و در ضمن رهاشدن انرژی ذخیره‌شده، زمین‌ لرزه‌هایی بهوجود می‌آید، به همین دلیل در زمان بررسی لرزه‌خیزی یك منطقهبایدتاریخچه لرزه‌ا و گسلهای فعال و لرزه‌خیز را مورد بررسی قرارداد.البته باید توجه نمود كه یك زمین‌لرزه، تمام طول گسل جابجانمی‌شود بلكه بخشهایی از آن مقاومت می‌نمایند.
این بخشهایبه ظاهر فاقد جابجایی نیز ممكن است در زمان دیگریگسیخته شده و زمین‌لرزه‌ای زا به وجود اورند علاوه بر این بر اثرآتش‌فشانها، ریزش سقف غارها و معادن، ایجاد بهمن، برخوردشهابسنگها، فعالیتهای بشری و .... نیز زمین‌لرزه‌هایی ایجادمی‌شود كه درصد ناچیزی از زمین‌لرزه‌های معمولاً كوچك را تشكیلمی‌دهند.بسیاری از زمین‌لرزه‌ها با تعدادی حركات ضعیف‌تر درپیش و پس از حركت اصلی همراهند كه به نامهای پیش‌لرزه و پس‌لرزهخوانده می‌شوند.
▪ نظریه‌ی بازگشت كشسان
بر طبق این نظریه نیروهای تغییرشكل‌دهنده‌ی فعال پوسته زمین كه موجب تغییرشكل صفحه‌ها (خمشدگی، كشیدگی و فشردگی)، اصطحكاك بین صفحه‌های برخوردكننده، گرادیان بالای دما و ... می‌شوند به طرز قابل توجهی در افزایش تنجش نقش دارند این نیروها در قسمتهای سطحی كه سنگها رفتار خمیدگی كمتری از خودشان می‌دهند، به تدریج باعث تغییر شكل كشسان سنگها می‌شوند.
زمانی كه میزان تغییر شكل كشسان از لایه‌ها، به حالت اولیه‌ی خود باز می‌گردند. ترك‌خوردن سنگ معمولاً از نقطه‌ی كانون شروع و با سرعت حدود ۳ كیلومتر بر ثانیه د رامتداد صفحه منتشر می‌شود. به این ترتیب انرژی‌ای كه به صورت «تنجش كشسان» در سنگ ذخیره شده بوده به طور ناگهانی آزاد شده و زمین‌لرزه را ایجاد می‌نماید.

منبع : آموزش و پرورش استان خراسان