جویندگان طلا

بعد از نفت و گاز که مهم‌ترین منابع درآمدی ارزی کشور به حساب می‌آید، در سال‌های اخیر سایر ذخایر معدنی کشور مورد توجه قرار گرفته است؛ از جمله طلا که با کشف رگه‌هائی در چند استان، گروه‌های اکتشافی داخلی و خارجی را در مناطق مختلف دلمشغول اکتشاف معادن خود کرده است.
کارشناسان به کاوش در سطح گسترده‌ای از کشور مشغولند تا معادن جدید طلا را کشف کرده و اهداف برنامه چهارم توسعه را که در آن تولید سالانه ۲۵۰۰ کیلوگرم طلا پیش‌بینی شده، تحقق بخشند.
کار اکتشاف طلا در مناطقی از آذربایجان‌شرقی و غربی، کردستان، کرمان، جنوب خراسان، سمنان و اردبیل به مراح نهائی رسیده است. هم‌اکنون چند شرکت خارجی نیز با مشارکت شرکت‌های ایرانی سرگرم اکتشاف معادن طلا در آذربایجان‌غربی و کردستان هستند.
شرکت کانادائی ایرانی ”زرکان“ در ”آق‌دره“ و شرکت انگلیسی ”آنگلواکسپلوریشن (Angle-Exploration) در ”زرشوران“ آذربایجان‌غربی و شرکت ”ریوتینتو“ انگلیس در ”داشکسن“ کردستان سرگرم اکتشاف طلا هستند و به معادن طلا نیز رسیده‌اند. پیش‌بینی می‌شود به‌زودی با نصب و راه‌اندازی کارخانجات فرآوری، تولید طلا در این مناطق آغاز شود.
برخی از این معادن از میزان قابل‌توجهی از ذخایر طلا برخوردارند، از جمله ذخیره آق‌دره ۲۲ تن، زرشوران ۸۸ تن و داشکسن حدود ۱۰۰ تن طلا برآورد شده است.
مشارکت شرکت انگلیس در کشف معدن طلای ساریگونی کردستان، گرچه به تازگی اعتراضاتی را در پی داشت، اما مسئولان استان کردستان با تأکید بر منافعی که این مشارکت در استان خواهد داشت از این فعالیت حمایت کردند. به‌هر رو سرانجام گواهی کشف معدن طلای داشکسن در منطقه ساریگونی کردستان صادر گردد. در این پروژه شرکت خدمات اکتشافی ایران به میزان ۳۰ درصد و شرکت ریوتینتوی انگلیس ۷۰ درصد مشارکت دارند.
طبق قانون معادن، سرمایه‌گذار خارجی حتماً باید شریک داخلی داشته باشد، هر چند می‌تواند تا ۹۰ درصد سهم شرکت را در اختیار بگیرد. براساس این قانون شرکت ایرانی و ریوتینتو انگلیس تا ۲۵ سال حق استخراج از معادن طلا را خواهند داشت و در صورت موافقت دولت، این دوره قابل تمدید است.
البته در قانون پیشین معادن، مدت زمان بهره‌برداری از معادن، پنج‌سال تعیین شده بود؛ اما در قانون جدید با بازنگری‌های انجام شده این مدت به ۲۵ سال افزایش‌یافته است.
یکی دیگر از منابعی که عملیات اکتشافی برای آن صورت گرفته، معدن را شکستن است. هزینه کارهای اکتشافی این معدن حدود ۲۰ میلیون دلار است. پیش‌بینی می‌شود برای ایجاد کارخانه استحصال طلا آن معدن نزدیک به ۲۰۰ میلیون دیگر نیز سرمایه‌گذاری شود. براساس برآوردها تولید نهائی این معدن چهارتن در سال خواهد بود از سه‌سال دیگر محصول آن به بازار عرضه شود.
کار اکتشاف در معادن زرشوران نیز به پایان رسیده و آماده برگزاری مناقصه ساخت کارخانه استحصال طلا است. معدن زرشوران ۸۸ تن طلای خالص دارد. سرمایه مورد نیاز برای تولید سالانه دو تن طلا در این معدن، ۶۰ میلیون دلار است.
براساس اطلاعات موجود هم‌اکنون در ۱۶ منطقه کشور ذخایر طلا کشف شده است. میزان ذخیره طلای این معادن ۲۵۰ تن برآورد می‌شود. همچنین بیش از ۳۰ پروژه اکتشافی طلا نیز در دست انجام است.
با وجود شناسائی معادن متعدد در چند استان، استخراج طلا تنها از دو معدن در کشور صورت می‌گردد: سالانه نزدیک به ۲۰۰ کیلو طلا از معدن موته اصفهان و نزدیک به ۳۵۰ کیلو طلا نیز از معدن مس سرچشمه.
کارخانه فرآوری طلای ایران در موته اصفهان هم‌اکنون تنها کارخانه طلای ایران است. آن کارخانه دوازده سال پیش با همکاری یک شرکت استرالیائی به بهره‌برداری رسید. برای اجراء این کارخانه حدود ۲۰ میلیون دلار به‌صورت ارزی و یک میلیارد تومان به‌صورت ریالی هزینه شد.
ظرفیت سالانه این کارخانه، فرآوری ۲۰۰ هزار تن سنگ طلا، برای تولید ۵۰۰ کیلوگرم طلا است، اما به‌علت مشکلات موجود در استحصال طلا تولید آن در حدود ۲۰۰ کیلو در سال متوقف مانده است.
ذخایر طلای ایران ۵۰۰ تن برآورد می‌شود و این رقم یک‌درصد ذخایر ۵۰ هزارتنی طلا در جهان است. برنامه درازمدت کشور در بخش طلا این است که با بهره‌برداری از معادن جدید، تولید به حدود ۷ تن در سال برسد.
سالانه نزدیک به ۵۰ تن طلا نیز در کشور مبادله می‌شود که حجم ناچیزی از آن از طریق واردات رسمی و تولید داخلی تأمین می‌شود و بقیه از طریق عوامل فعال در قاچاق طلا وارد کشور می‌شود.
گزارش‌ها حکایت از آن دارد که بخش عمده واردات طلای قاچاق از کشورهای ترکیه و امارات صورت می‌گیرد. این در حالی است که واردات شمش‌طلا برای امور تولیدی آزاد است؛ اما ورود طلا برای اهداف تجاری ممنوع است. البته ورود محدود طلا همراه مسافر مجاز است.

کمال آقائی

منبع : مجله روند اقتصادی