ناسوتی نخستین در تأمین خاک پیت قارچ ‌کاران

قارچ‌های خوراکی به لحاظ غنی بودن مواد معدنی و ویتامین‌ها، پروتئین گیاهی قابل جذب و بوی مطبوع آن در اکثر نقاط جهان طرفداران زیادی دارد.
قارچ‌های خوراکی جاوی مقدار زیادی اسیدفولیک و همچنین حاوی موادی هستند که کلسترول خون را تنظیم کرده و قند خون را در حد مطلوبی پایین نگه می‌دارد.
طبق آمار فائو در سال ۲۰۰۲ کشور ایران با ۱۰ هزار تن تولید قارچ خوراکی در بین ۵۷ کشور تولیدکننده قارچ در جهان رتبه ۲۲ را کسب کرده است.
در این میان یکی از عوامل بسیار مهم در پرورش قارچ، مواد اولیه موردنیاز آن است که از آن جمله می‌توان به مواد خاک پوششی اشاره داشت. خواص بسیار مهم این خاک به نسبت سایر خاک‌ها در کشاورزی این است که قارچ به‌علت شرایط فیزیولوژی، نیاز مبرمی به آب فراوان در تمام مراحل پرورش دارد. این خاک با خاصیت نگهداری بالای رطوبت در خود، رطوبت قارچ را در مراحل مختلف پرورش تأمین می‌کند و چنانچه خاک پوششی مرغوب و با کیفیت به دست تولیدکنندگان نرسد تا حد بسیار زیادی افت تولید و کاهش کیفیت خواهیم داشت وخود همین امر سبب شده تا خاک پوششی جایگاه مهمی در پرورش قارچ داشته باشد به گونه‌ای که در کشورهای پیشرفته اروپایی به‌عنوان یک شاخه مهم به آن توجه شود.
البته چند سالی است که در این خصوص سرمایه‌گذاری‌های خوبی صورت گرفته که همگی به صورت خصوصی بوده است به‌گونه‌ای که تاکنون اکثر واحدها خاک خود را از داخل کشور تهیه می‌کنند که در این میان شرکت قارچ کاشت ناسوتی به دلیل تهیه و تولید خاک پوششی قارچ‌کاران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به‌طوری که در میان تولیدکنندگان خاک «پیت» کشور رتبه اول را کسب کرده است.
محمد علی ناسوتی که سالیان زیادی به‌عنوان دبیر شیمی در آموزش و پرورش خدمت کرده استع در حال حاضر مدت ۱۰ سال است که در زمینه تهیه خاک «پیت» برای قارچ‌کاران فعال است، چنان‌که ۹۰ درصد خاک پیت پرورش‌دهندگان قارچ را ـ که حدود ۳۰ هزار متر مکعب است ـ تأمین می‌کند.
باید خاطر نشان کرد: خاک «پیتب این تولیدکنندگان تا سالیان سال از کشورهای اروپائی به‌خصوص هلند تأمین می‌شد که این امر سبب خارج شدن مقدار قابل توجهی ارز از کشور شده این در حالی است که ایران با داشتن منابع غنی خاک پیت، می‌تواند علاوه بر تأمین خاک داخلی، به‌عنوان یک کشور صادرکننده نیز مطرح شود.
ناسوتی می‌گوید: خاک پیت داخلی مزیت‌های بسیاری به نسبت خاک پیت خارجی دارد. اگر بخواهیم به سرمایه‌گذاری‌های کلان توجه کنیم، متوجه می‌شویم برای استخراج این خاک از منابع داخلی تا چه مقدار نیروی کار جذب می‌شود، به‌طور مثال برای استخراج ۲۰ هزار متر مکعب، یکصد نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار می‌شوند.
وی می‌افزاید: خاک پیت تهیه شده از منابع داخلی برعکس تبلیغاتی که از طریق واردکنندگان صورت گرفته، از لحاظ کیفیت تفاوت چندانی با خاک وارداتی ندارد. این در حالی است که خاک وارداتی متر مکعبی ۱۲۰ هزار تومان است، در صورتی که خاک داخلی با تمام هزینه‌ها اعم از تهیهع حمل و نقل و کارگر متر مکعبی ۲۵ هزار تومان است.
یکی از عوامل بسیار مهم در تولید و پرورش قارچ، موضوع کنترل کیفی است که باید همواره مورد توجه باشد. از این رو به لحاظ بالا بردن کیفیت خاک تولیدی به فاکتورهای زیادی در قبل و بعد از آزمایش‌های بسیار دقیق بر روی نمونه‌های خاک تولیدی باید توجه داشت که از آن جمله می‌توان به Ec و PH و ضریب نگهداری اشاره کرد که باید EC خاک در حدود ۷/۰ PH آن بین ۶ تا ۵/۶ و ضریب نگهداری آب بین ۸۰ درصد باشد.
ناسوتی در این زمینه می‌گوید: اگر دولت تسهیلات و وام در اختیار ما قرار دهد، می‌توانیم ماشین‌آلات و تکنولوژی لازم را خریداری کرده و خاک فرآوری شده را در اختیار واحدهای تولیدی قرار دهیم.
وی می‌افزاید: اگر خاک فرآوری شود، مقدار بسیاری از حجم ناخالصی آن کاسته شده و کیفیت آن افزایش می‌یابد، ولی در حال حاضر، به دلیل مسایل و مشکلاتی که داریم، امکان فرآوری خاک تهیه شده را نداریم.
ناگفته نماند در این میان نبود یک قانون مدون برای استخراج خاک یک از مشکلاتی است که در صورت عدم توجه به آن، توان تولیدکنندگان روز به روز افت خواهد کرد.
ناسوتی ضمن اشاره به نبود شناخت لازم مسئولان از خاک پیت، عدم تدوین قانون لازم برای استخراج این خاک از منابع ملی را موردتوجه قرار داده و می‌گوید: اگر مسئولان به این باور برسند که می‌توان با روش‌های صحیح هم خاک پیت را استخراج کرد و هم به محیط‌زیست و منابع ملی لطمه نزد، قطعاً آن‌ها نیز ه سمت حمایت حرکت خواهند کرد.
به گفته وی نگاه مسئولان محیط‌زیست و منابع طبیعی به این حرفه غیرکارشناسانه است. زیرا در حالی‌که عنوان می شود استخراج این خاک محیط‌زیست را تخریب می‌کند، کشوری نظیر هلند که در مسایل زیست‌محیطی از ما دقیق‌تر و حساس‌تر است، آیا با برداشت خاک پیت، محیط آن ها نابود نمی‌شود که اکنون اکثر خاک پیت دنیا را بدون هیچ مشکلی تأمین می کند؟
ناسوتی می‌گوید:
خاک پیت داخلی مزیت‌های بسیاری به نسبت خاک پیت خارجی دارد. اگر بخواهیم به سرمایه‌گذاری‌های کلان توجه کنیم، متوجه می‌شویم برای استخراج این خاک از منابع داخلی تا چه مقدار نیروی کار جذب می‌شود. به‌طور مثال برای استخراج ۲۰ هزار متر مکعب، یک‌صد نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول به‌کار می‌شوند.
وی تأکید دارد: مسئوان باید به این باور برسند که با روش‌های صحیح می‌توان با داشتن ذخایر فراوان علاوه بر تأمین خاک موردنیاز داخلی، با توجه به محدودیت این نوع خاک در دنیا، جزو صادرکنندگان آن باشیم.
خاک پیت اکثراً در نقاط باتلاقی و مردابی وجود دارد که در این نقاط به‌علت شرایط خاص خود، گونه‌های جانوری و گیاهی زندگی نمی‌کند و با استخراج خاک پیت، لایه‌روبی استفاده از خاک جایگزین می‌توان شرایط را برای بقای جانوری و گیاهی بازسازی کرد و در حقیقت محیط‌زیست را فعال‌تر کرد و از طرف دیگر این منابع بسیار مهم به صنعت قارچ تزریق می‌شود.
به گفته ناسوتی هم‌اکنون به دلیل نبود قانونی مدون برای استخراج خاک پیت، از املاک و زمین‌های خصوصی استفاده می‌شود، با این حا بعضی از مسئولین محلی مشکلاتی را بر سر راه ما ایجاد می‌کنند، به همین دلیل در حدود ۲ ماه فعالیت نداشتیم که البته با وساطت برخی افراد بالاخره توانستیم مجوز کوتاه‌مدت برای استخراج این خاک را بگیریم. هر چند چنین مجوزهائی نمی‌تواند گره‌ای از مشکلات ما را باز کند.
وی می‌گوید، با هجوم افراد به شهرهای شمال و ویلاسازی در نقاط خوش آب و هوا به‌خصوص در منطقه نوشهر، بسیاری از منابع خاک پیت ما از بین رفته است آیا ساخت و ساز بی‌رویه محی‌زیست را نابود نمی‌کند؟

منبع : ماهنامه سرزمین سبز