با دانش‌آموزان حواس‌پرت چگونه رفتار کنیم

دانش‌آموزان حواس‌پرت و یا بیش‌فعال حواس‌پرت (ADHD) می‌توانند موفق باشند، اما در صورتی كه معلمان درك كنند كه چگونه آن‌ها را در جهت مثبت یاری دهند تا بر مشكلات و محدودیت‌هایشان غلبه كنند.
معلم نقش كلیدی برای موفقیت كودك در رفتارش دارد. معلم می‌تواند تفاوت‌های فردی را تحمل كرده و آن‌ها را به حساب آورد.معلم باید در پیشرفت كند احتمالی، صبور باشد و راهنمایی‌ها در اصل نیاز به تكرار و اصلاح دارند. معلم نباید انتظاراتش را پایین بیاورد بلكه باید آن‌ها را بالا گرفته تا دانش‌آموزان به این طریق بتوانند به پتانسیل درونی خود برسند و خلاقیت خودشان را كشف كنند.این دانش‌آموزان به همان نسبت كه موفقیت را تجربه می‌كنند باید چالش‌ها را نیز بپذیرند، معلم می‌تواند نسبت به روزهایی كه یك كودك واقعا ذهن و افكارش داخل كلاس نیست انعطاف‌پذیر باشد.این كودكان حساس، به مراتب دوست داشتنی و خواهان موفقیتند.در تجربیات شخصی خود در آموزش ۱۰ نفر از دانش‌آموزان حواس‌پرت و یا بیش فعال حواس‌پرت، فهمیدم كه آن‌ها خیلی جالبند و هر یك ساز خود را می‌زنند، اما موفقیت آن‌ها شگفت‌آور است.آن‌ها بعضی اوقات چیزها را در افراد مختلف متفاوت می‌بینند. آن‌ها دارای یك حس همدردی نسبت به نیاز دیگران هستند.ایده‌های بسیار زیادی در یك زمان خاص دارند. آن‌ها مسیرهای فكری خیلی زیادی برای كشف دارند و هر مسیری كه من قدم نهادم كودك حواس‌پرت و یا بیش فعال حواس‌پرتی وجود داشت كه من هرگز فراموش نخواهم كرد.روش‌های مختلفی برای یك معلم وجود دارد كه می‌توان با انجام آن به كودكانی كه دارای اختلال بیش فعالی حواس‌پرتی در كلاس هستند یاری داد و باعث موفقیت آن‌ها در توجه به كلاس شد.
● پیشنهادات مفید جهت ایجاد محیط آموزشی مناسب
۱) دانش‌آموز را با حفظ ترتیب موقعیت كلاس نزدیك میز معلم بنشانید.
۲) دانش‌آموزان حواس‌پرت را با مدل‌های نقش‌آفرین خوب احاطه كنید و آموزش دو به دو و گروهی را سرلوحهء كار خود قرار دهید.
۳) كودكان حواس‌پرت پذیرای تغییرات نیستند یك كلاس سازمان‌دهی شده و با ثبات ایجاد كنید. به طور دقیق گردش‌های موضوعی، جابه‌جایی و تغییرات در برنامه را مدنظر قرار دهید.
از ترتیب منظم صندلی‌ها، برنامه‌های روزانه، قوانین مشخص، انتظارات و پیامدها بهره‌جویی كنید.
پیشنهاداتی برای ارایهء اطلاعات به دانش‌آموزان كه دارای اختلال بیش فعالی حواس‌پرتی هستند
۱) معلم باید تا زمانی كه كودكان به او توجه نكرده‌اند درس را آغاز نكند و همواره توجه كاملی به تك تك كودكان قبل از شروع درس داشته باشد.
۲) میز تحریر كودكان همواره عاری از هرگونه وسایل و تجهیزات جانبی به جز موارد مورد نیاز كلاس باشد.
۳) معلم همواره در زمان انجام بحث در كلاس، نزدیك كودك حواس‌پرت بنشیند چرا كه این نوع كودكان باید تا حد ممكن نزدیك به معلم و در جمع دیگر بچه‌ها بنشینند.
۴) ارتباط مداوم بین معلم و دانش‌آموز را فراهم كنید. با این عمل افزایش كنترل بر روی كودك بیش فعال حواس‌پرت داشته و او را در انجام وظایف یاری می‌كند و اجازه می‌دهد تا تقویت دایمی مهارت‌های آكادمی و رفتارهای مطلوب به دست آید.
۵) معلم و كودك هر دو باید از علایم قابل فهم بهره‌جویی كنند تا معلم بتواند در جلب توجه كودك از آن استفاده كند.
۶) گروه‌های بزرگ مستقل ممكن است به گروه‌های كوچك كاری تقسیم شوند.كودكان مبتلا به عارضهء ‌حواس‌پرتی و یا بیش‌فعالی حواس‌‌پرتی معمولا در مواجه با توده‌ای از برگه‌ها و یا برگه سوال‌ها دست پاچه و مضمحل می‌شوند. ارایهء سه یا چهار تكلیف روزانه برای انجام، بهتر از ارایهء یك تكلیف ۴۰ دقیقه‌ای است. همچنین به این كودكان فرصت داده شود تا گردشی پیرامون فعالیت‌هایی كه نیاز به تمركز دارند، بزنند. این كودكان از انجام ماموریت‌ها یا امور در كلاس بهره می‌جویند.
۷) كارها را به صورت گام به گام انجام دهید، ۱۲ تكلیف پنج دقیقه‌ای مفیدتر از دو تكلیف نیم ساعته است.همچنین تغییر گام یا وظیفه به طور مداوم باعث حذف توجه به عدم توانایی در زمینهء پایداری و ثبات تلاش‌ها می‌شود. این عمل برای درك و فهم بهتر آن‌ها مفید است.
۸) ارزیابی متناوب برای كودكان حواس‌پرت و بیش‌فعال‌حواس‌پرت مورد توجه واقع شود. تغییر در جهت بهینه‌سازی آزمون انجام شود و هیچ‌گونه محدودیت زمانی نیز نباید اعمال شود و آزمون‌ها با صدای بلند در مكان ساكت و آرام خوانده شود تا كودكان بتوانند تمركز یابند. اغلب كودكان حواس‌پرت و بیش‌فعال‌حواس‌پرت در امتحان دست‌پاچه می‌شوند و به طور تحت‌اللفظی دیگر فكر نمی‌كنند، ضمن حواس‌پرتی شروع به صحبت كردن می‌كنند. آن‌ها توان ارایهء اطلاعات خود را روی موضوع مورد امتحان ندارند.
۹) امكان آموزش گروه‌های كوچك و فرصت‌های اجتماعی را فراهم آورید. اكثر كودكان بیش‌فعال‌حواس‌پرت از نظر علمی، رفتاری و اجتماعی در گروه‌های كوچك در مقابل گروه‌های بزرگ‌‌تر بهتر عمل می‌كنند.
۱۰) كودكان حواس‌پرت و بیش‌فعال‌حواس‌پرت دارای علایق مختلفی هستند. تلاش ما در این زمینه باشد كه اجازه بدهیم تا آن‌ها موفقیت را در كلاس تجربه كنند و علایق شخصی خودشان را كشف كنند. مهارت‌های آكادمیكی می‌تواند در این محدوده آموزش داده شود. كودك دارای توان زیادی در تكیه بر علایق خود است.
۱۱) یك كلاس درسی كه از استانداردهای لازم برخوردار است به مراتب برای كودكانی كه عارضهء حواس‌پرتی دارند، بهتر است. این كودكان نسبت به برنامه‌های روزمره و از پیش تعیین شده بهتر عمل می‌كنند. اگرچه كلاس باید به طوری پیچیده و سخت‌سازمان‌دهی شود كه كودكان نتوانند خلاقیت خودشان را به منصهء ظهور گذارند.جذب یك معلم دلسوز و مهربان كه به روش‌های امور روزمره و بازخورد پایبند است خیلی مهم‌تر از نوع كلاس است.
۱۲) رفتارهای پیشین معلم مدنظر قرار داده شود كه چه رویدادها یا وقایعی باعث تحرك احساسات و یا از دست دادن حواس‌شده است. اصلاح برای زمان‌های خواندن با صدا و بی‌صدا از قبیل یادداشت‌برداری، ترسیم در حالی كه به یك داستان گوش می‌كنیم و یا نشستن روی قسمتی خاص در زمان بلند خواندن مجاز باشد.در هنگام خواندن بدون صدا، زیر لغت خط كشیدن، یادداشت‌برداری، پررنگ كردن در كتاب باید جهت كمك به تمركز روی توجه به خواندن و جزییات صفحه مدل شود.
۱۳) تكالیف برای كودكی كه دارای مشكل حواس‌پرتی است تغییر و اصلاح شود.معلمان با اولیای این كودكان همیاری كرده و تصمیم بگیرند كه چه مقدار كار در ظرف مدت ۳۰ دقیقه برای مقاطع ابتدایی لازم است. در اغلب موارد اولیا و كودكان پشت میز آشپزخانه می‌نشینند و از مشاهدهء صفحات تكالیف رنج می‌برند. كودكان حواس‌پرت و یا بیش‌فعال‌حواس‌پرت در مدت زمان كوتاهی خسته شده و دقت، توان تكمیل و همه توجه خود را نسبت به تكلیف مورد نظر از دست می‌دهند.اصلاحیات در ارزیابی تكالیف لازم است كه توسط معلم صورت پذیرد. اندك مشكلی می‌تواند درك مفهوم ریاضی و صفحه‌ای كه ۵۰ مساله و محاسبات اشتباه در آن است را ارزیابی كند.
۱۴) كودكان در دوران جوانی تشویق شوند تا با كامپیوتر تایپ كرده و انشاءهای تحریری طولانی‌تر را بنویسند. آن‌ها می‌توانند بدون این‌كه به دلیل انجام فیزیكی عمل تحریر حواسشان پرت شود فكر كنند. آن‌ها باید بتوانند متن داستان و گزارش خود را همان طور كه به آن‌ها فكر می‌كنند تایپ كنند. افكار به سرعت از ذهن خارج شده و كودكان حواس‌پرت و یا بیش‌فعال حواس‌پرت فراموش می‌كنند كه چه چیزی می‌خواستند به انشای خود بیفزایند.در ویراستاری دقت كنند. كودكان با عارضهء حواس‌پرتی، جزییات را از دست داده و غلط‌های نشانه‌گذاری و دیكته‌ای عدیده‌ای دارند.
۱۵) معلمان در صورت امكان دروس را به صورت قسمت‌های كوتاه یا كوچك ارایه كنند تا كودكان قادر باشند كه با دقت به آن‌ها گوش فرا دهند.
۱۶) معلمان سازمان‌دهی و مهارت‌های مطالعه را آموزش دهند. برای كودكان حواس‌پرت و یا بیش‌فعال، عاقلانه این است كه معلم یك سری كتاب‌های كمك آموزشی برای اولیا در منزل ارسال كند. اكثر اوقات كودك تكالیف و كتب مورد نیاز برای انجام تكالیف را فراموش می‌كند.
۱۷) معلم اغلب دانش‌آموز حواس‌پرت و بیش‌فعال حواس‌پرت را به جهت ارزیابی زمان انجام وظیفه و انجام كامل تكالیف نظارت كند. همچنین نظارت مستمر درك و فهم آكادمیكی جهت تعیین این كه چه مهارت‌هایی را كودك به دلیل خطا در توجه كردن از دست داده است نیاز است.اگر راه چاره و علاج روی اساس و پایه به صورت انفرادی همان در ابتدا یافت نشود، كودك مفاهیم كلیدی مهمی را در مراحل یادگیری از دست می‌دهد.
۱۸) ضروری است كه ارتباطات آزاد بین معلم و دانش‌آموز و اولیا انجام پذیرد. اولیا در حال تجربهء سختی‌ها و مشكلات خودشان هستند كه نیاز به حمایت و پشتیبانی لازم و تكنیك‌های مدیریت رفتاری جهت استفاده در منزل دارند.
۱۹) معلم باید راهنمایی‌های دقیق و واضحی را به دانش‌آموزان ارایه دهد. كودكان حواس‌پرت و بیش‌فعال حواس‌پرت نیاز دارند كه حس كنند آزادند تا در رابطه با آنچه نفهمیده‌اند سوال كنند.
۲۰) آموزش دو به دو و دسته‌جمعی بهترین استراتژی آموزشی برای كودك حواس‌پرت یا بیش‌فعال حواس‌پرت است. یافته‌های تحقیقاتی نشان داده است كه آموزش دو به دو برای كودكان حواس‌پرت یا بیش‌فعال به طور قابل ملاحظه‌ای رفتار انجام تكلیف، سطح فعالیت و كارآیی آكادمیكی را توسعه می‌بخشد. اسلاوین ۱۹۸۳۳) گزارش می‌كند كه روش‌های آموزش دسته جمعی دارای اثرات مثبتی روی پیامدهای احساساتی و اجتماعی دارد. از قبیل احترام به نفس، ارتباط قوم‌ها (گفت‌وگوی تمدن‌ها) و پذیرش دانش‌آموزان معلول.
۲۱) معلمان نیاز دارند كه به طور موثر تكنیك‌های مدیریت بر خود را از قبیل خود فرانگری، خودآموزی و خود تقویتی، روی دانش‌آموز حواس‌پرت و یا بیش‌فعال حواس‌پرت اجرا كنند.
این كودكان نیاز دارند تا بیاموزند كه فعالیت‌هایشان را ثبت و ضبط كنند و مسوول اعمالشان باشند.این یكی از مهم‌ترین استراتژی‌های یك معلم است كه می‌تواند مجموعهء زندگی آن‌ها را توسعه بخشد.
۲۲) تقویت اجتماعی، یادگاری، تقویت‌كننده‌ها، تعهدات اجتماعی، تقویت‌كننده‌های فعالیتی و تقویت‌كننده‌های مثبت همگی استراتژی‌های مدیریتی رفتاری هستند كه در رفتار مدیریتی موثرند.معلمان باید خودشان را با این استراتژی‌ها آشنا سازند و آن‌ها را اجرا كنند. تقویت مثبت یك تكنیك مدیریتی كلامی در كلاس موثر است.
۲۳) چارچوب تعیین كنید و محدودیت‌ها را مشخص كنید و نظم و انضباط ملایم و بازخورد منطقی با بعضی از پیشنهادات و نظرات واقعی مناسب برای ایجاد رفتارهای مناسب فراهم سازید و به طور مداوم قوانین را تقویت كنید.
۲۴) اوقات بیكاری متناوب و پیش‌بینی شده را كه كودك ممكن است به عنوان پاداش خود در مقابل تلاش خود كسب كند ایجاد كنید. این عمل باعث كمك در افزایش توجه و انگیزهء كودك در مراحل اجرای تدریجی آموزش می‌شود.
۲۵) توجه كنید كه آیا كودك بیش فعال حواس‌پرت در زمان شلوغی از هماهنگ شدن با شرایط تفریحی عقب می‌كشد یا خیر. این عمل ممكن است مشكلات مراحل شنیداری و هماهنگی كه ممكن است به مداخلهء‌اضافی نیاز داشته باشد را مشخص كند.
۲۶) همواره به جهت پشتیبانی و حمایت اضافی با پرسنل و كاركنان مدرسه در ارتباط تنگاتنگ باشید.
۲۷) به كودك بیاموزید كه به خود پاداش دهد و خود را برای عمل خود (خود فعالی) تشویق كند. این عمل باعث تشویق و ترغیب كودك در زمینهء مثبت‌گرایی نسبت به خود می‌شود.
۲۸) از تكنیك‌های آموزش ایجاد توجه و جلب توجه مشاهدات، مهارت‌های خود صحبتی، توانایی آشكارسازی موفقیت در تلاش پرسنل و حل مشكلات استفاده كنید.
۲۹) از استراتژی‌های ساخت خود حرمتی كه مدل‌های نقشی مثبت و تصاویر مثبتی از آینده فراهم می‌سازد استفاده كنید. استعدادها، استقامت‌ها و توانایی‌ها را مشاهده كنید.
۳۰) روی مهارت‌های ارتباطی موثر، مهارت‌های اجتماعی، آموزشی دوبه دو و تقابلی، آموزش گروهی و درمان خانوادگی تاكید كنید.
۳۱) از كامپیوترها در آموزش پی در پی عملی (استفاده از كامپیوتر)، منابع آموزشی پرتحرك، هنرهای گویا، هوش مضاعف، كل زبان و فعالیت‌های جالب توجه استفاده كنید.
۳۲) به منظور ایجاد خودحرمتی بیش از این كه تنبیه كنید، پاداش بدهید.
۳۳) در صورتی كه پاداشی در تغییر رفتاری حركتی، موثر واقع نشد آن را تغییر دهید.

مترجم:افتخارالسادات فتاحی‌
معاون پرورشی دبستان وحدت
منبع: Educational planning.Com

منبع : روزنامه سرمایه