چگونه قیمت‌ها در بورس کشف می‌شود؟

تجربه کوتاه عرضه سهام شرکت‌های دولتی در بورس اوراق‌بهادار تهران طی یک سال گذشته حاوی نکات جالب و قابل توجهی است. صرف‌نظر از قدم‌های بلند و عزم راسخ نظام برای حرکت به سمت واگذاری بنگاه‌های بزرگ به بخش‌خصوصی، به نظر می‌رسد لازم است تمام ارکان بازار سرمایه به عنوان بزرگ‌ترین و مهمترین میزبانان سهام شرکت‌های بورسی با دیدگاه منطقی‌تری به آینده این روند و سرانجام آن بیندیشند.
متاسفانه بررسی کارنامه خصوصی‌سازی از طریق بورس طی یک سال گذشته حاوی نکات عجیبی است که کماکان ضرورت بازنگری اساسی در‌سازوکارهای عرضه سهام در بورس را گوشزد می‌کند.
اگر به تجربه چند شرکت واگذار شده در بورس طی یک سال گذشته دقت کنید، مجموع رویدادهای هیجانی را پیرامون بیشتر شرکت‌های عرضه شده ملاحظه می‌کنید.
ملی مس که با وجود عرضه اولیه در قیمت نسبتا پایین و رشد جالب توجه و حمایت قابل تقدیر در ۸ ماه گذشته، پایان عجیبی را پشت سر گذاشت و حتی پس از عرضه بلوکی سهم نیز دولت با کمال افتخار بر گرانفروشی خود تاکید و تصریح کرده است.
متاسفانه معامله عمده این سهم و افزایش مصنوعی قیمت سهم تنها ۲۴ ساعت قبل از عرضه بلوکی نه تنها بخش زیادی از اعتماد سرمایه‌گذاران را در بورس کم کرد، بلکه بر روی اعتماد به نفس و اعتبار شرکت‌های خریدار نیز تاثیر منفی فراوانی برجای گذاشت. شاید اگر محرک مقطعی مانند افزایش قیمت جهانی مس در روزهای اخیر نبود، کماکان باید منتظر افزایش فشار فروش بر روی یکی از بهترین سهام بورس طی سال‌جاری و چه بسا قفل شدن نماد بودیم.
شرکت‌های فولاد مبارکه و خوزستان نیز به‌رغم موقعیت ارزنده با عرضه قطره چکانی خصوصی‌سازی و عدم پاسخگویی به تقاضای بازار با وضعیت قفل شده‌ای مواجه شده‌اند و مدت‌ها است که نه تنها رشد چندانی نداشته‌اند، بلکه به دلیل خودداری سهامداران عمده از فروش سهام بیشتر، بسیاری از سهامداران را دلزده و ناچار به خروج از سهم کرده‌اند.
آلومینیوم ایران در همان روزهای نخست عرضه با انتقاد بیشتر کارشناسان روبه‌رو شد.
آنها معتقد بودند که ارزش ذاتی این سهم کمتر از قیمت اعلام شده برای عرضه آن می‌باشد. متاسفانه با پافشاری سهامداران عمده و حمایت برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری، این سهم در قیمت‌های ۱۲۰۰۰ ریال عرضه شد، اما رشد قیمتی آن دوام چندانی نیافت و در روزهای اخیر به صف فروش فرو رفته است.
سیمان دشتستان نیز که با وجود وضعیت رکود در کل شرکت‌های سیمانی بورس در نامناسب‌ترین زمان ممکن عرضه شد و روند سهمی که می‌توانست یکی از بهترین شرکت‌های سیمانی در بورس باشد، با سهل‌انگاری کوچکی قربانی شد.
اما شرکت مپنا که پس از عرضه ناموفق در روزهای پایانی سال گذشته در دومین عرضه نیز نتوانست مدت زیادی بر صدر جدول بهترین‌های بورس بنشیند و به زودی به صف فروش فرو رفت.
با این پیشینه چند ماهه بازار اکنون به استقبال سهام مالی و اعتباری سینا می‌رود. صرف نظر از شایستگی‌ها و قابلیت‌های شرکت در سودآوری و کسب سود بیشتر در سال‌های آتی به نظر می‌رسد قیمت نخستین معامله سهم، نقش موثری در روند آینده آن داشته باشد. سهامداران عمده این شرکت با توجه به نکات بالا، باید به نکات زیر دقت کنند:
اول، در موقعیت کنونی عموما سهامداران از تن دادن به قیمت‌های دستوری خودداری کرده و با تکیه بر تحلیل‌های تخصصی و حرفه‌ای اقدام به خرید سهام با دیدگاه بلندمدت می‌کنند. در ساده‌ترین حالت تنها به نیت سفته بازی و گرفتن نوسان کوتاه‌مدت ممکن است جذابیت‌های کم‌رنگی برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت ایجاد شود. شاید قبول کردن مکانیسم عرضه و تقاضا و سپردن کشف واقعی قیمت به بازار، بهترین و عاقلانه‌ترین تصمیم پیش روی سهامداران عمده همه شرکت‌های تازه وارد از جمله مالی و اعتباری سینا برای حمایت از ادامه روند سهم پس از عرضه باشد.
دوم، عرضه‌کنندگان باید حد منطقی و قابل قبولی از قابلیت رشد سهم پس از عرضه را برای سرمایه‌گذاران جدید در نظر بگیرند. این سود منطقی و مداوم می‌تواند، ضامن ادامه حمایت سهامداران از سهم در آینده باشد.
سوم، پناه بردن به قیمت‌های رویایی از سوی سهامداران عمده و خرج کردن از جیب سهامداران برای بزرگنمایی قدرت مدیریتی خود، تجربه‌ای است که کمترین و کوتاه‌ترین تاثیر را بر روی سهامداران هوشمند دارد.
چهارم، مدیریت عرضه و تقاضای سهم پس از عرضه اولیه نیز از دیگر چالش‌های پیش روی شرکت‌های تازه وارد است. عرضه‌های بی‌حد و حصر و یا خودداری کامل از فروش سهم، هر دو به یک‌اندازه به آینده یک سهم ضربه خواهند زد.
در مجموع پیش‌بینی می‌شود با توجه به تجربه سهامداران خرد و کلان از چند عرضه صورت گرفته در یک سال اخیر، در صورت انتظارات منطقی سهامداران عمده از استقبال بازار و در نظر گرفتن جمیع شرایط پیرامون شرکت و صنعت بانکداری، قیمت نهایی معامله شده برای موسسه مالی و اعتباری سینا، منطقی‌ترین راه پیش رو را برگزیند.

مجید اصلی

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد