سالا‌نه ۷ هزار خانم ایرانی سرطان پستان می گیرند

سرطان پستان شایعترین سرطان در خانم‌ها (البته به جز سرطان پوست) در ایالات متحده و در بسیاری از كشورهای دنیا است. همه ساله بیش از ۲۱۱۰۰۰ خانم آمریكایی به این بیماری مبتلا می‌شوند سرطان پستان در آقایان نیز دیده می‌شود ولی شیوع آن در آقایان به مراتب كمتر است. در ایران سالانه در حدود هفت هزار زن به این بیماری مبتلا می‌شوند و حدود ۷۰ هزار از بیمار مبتلا در ایران زندگی می‌كنند.
پستان عضوی است كه بر روی ماهیچه‌های جدار قفسه سینه قرار داشته و از ۲‌‌تا۱۵ لوب تشكیل گردیده است. لوب‌های پستان خود از اجزای كوچكتری به نام لوبول تشكیل شده‌اند.
لوبول‌ها از غدد كوچكی تشكیل شده‌اند كه تولید شیر می‌نماید. شیر از طریق مجاری كوچكی به نوك سینه راه می‌یابد. نوك سینه در مركز ناحیه تیره رنگ آرئول قرار گرفته و فضای بین لوبول‌ها و مجاری شیر از بافت چربی انباشته شده است.
بافت پستان همچنین از عروق لنفاوی قابل توجهی برخوردار است. این عروق لنفاوی به ارگان‌ها و غدد كوچكی به نام غدد لنفاوی منتهی می‌شوند. گروهی از این غدد لنفاوی در ناحیه زیر بغل (آگزیلا)، زیر استخوان ترقوه و زیر استخوان‌های قفسه سینه قرار دارند. این غدد لنفاوی باكتری‌ها، سلول‌های سرطانی و سایر عوامل مضرر را به دام انداخته و خنثی می‌نمایند.
سلول‌های سرطانی از سول‌های بدن یعنی اجزای تشكیل دهنده بافت‌ها منشا می‌گیرند. بافت‌ها به نوبه خود اعضای مختلف بدن را پدید می‌آورند.
به طور طبیعی سلول‌های بدن تقسیم شده و نیازهای بدن را تأمین می‌كنند. این سلول‌ها با پیر شدن دچار مرگ سلولی شده و سلول‌های جدید جای آنها را می‌گیرند. اما گاهی اوقات این نظم سلولی سیر طبیعی خود را از دست داده و سلول‌هایی را پدید می‌آورد كه بدن نیازی به آنها نداشته و در زمان مقرر دچار مرگ سلولی نمی‌گردند.
این سلولهای غیر طبیعی می‌توانند توده‌ای پدید آورند كه تومور نامیده می‌شود. تومورها می‌توانند خوش خیم یا بدخیم باشند. تومورهای خوش خیم سرطان نامیده نمی‌شوند.
به طور كلی تومورهای خوش‌خیم به ندرت تهدید كننده حیات هستند، اكثراً قابل جراحی بوده و بعد از جراحی كامل به ندرت عود می‌نمایند. تومورهای خوش خیم بافت‌های سالم را مورد تهاجم قرار نداده و به سایر نقاط بدن دست‌اندازی نمی‌كنند.
در مقابل تومورهای بدخیم یا سرطانی می‌توانند خطرات جدی به همراه داشته و تهدید كننده حیات باشند. سلولهای سرطانی نیز قابل جراحی بوده ولی می‌توانند عود نموده و بافت‌های مجاور را مورد تهاجم قرار داده و تخریب كنند. سلول‌های سرطانی توانایی گسترش به سایر نقاط بدن (متاستاز) را دارند. این امر از طریق نفوذ به عروق لنفاوی یا خونی امكان‌پذیر می‌شود. این سلول‌های سرطانی سایر نقاط بدن را مورد تهاجم قرار داده و در آن نقاط نیز تومورهای جدیدی پدید می‌آورند. متاستاز به گسترش سرطان به سایر نقاط بدن گفته می‌شود.
گسترش سرطان پستان اغلب به صورت درگیری غدد لنفاوی زیربغل نمایان می‌شود.هرچند كه سرطان پستان می‌تواند به هر عضوی دست اندازی كرده ولی در اغلب اوقات این استخوان‌ها وسپس ریه‌ها و مغز هستند كه در جریان بیماری درگیر می‌شوند.
● عوامل خطرزا برای ابتلا به سرطان‌ پستان
علل دقیق سرطان پستان هنوز به درستی معلوم نیست. ضربات وارده به سینه، خراشیده و زخم شدن سینه باعث سرطان نمی‌شود. همچنین سرطان پستان مسری نبوده و از فردی به فرد دیگری منتقل نمی‌شود.
▪ مطالعات انجام شده نشان می‌دهد كه بعضی عوامل می‌تواند به عنوان عامل خطرزا برای سرطان سینه مطرح باشند كه برخی از این عوامل عبارتند:
۱) سن:
احتمال بروز سرطان پستان در خانم‌ها با افزایش سن افزایش یافته به گونه‌ای كه اكثر موارد سرطان پستان در سنین بعد از ۶۰ سال و بعد از یائسگی شكل می‌گیرند. (البته آمار موجود نشان می‌دهد كه شانس بروز سرطان پستان در ایران، نسبت به جوامع غربی حداقل یك تا دو دهه پائین‌تر است.)
۲) سابقه شخصی سرطان پستان:
خانم‌هایی كه دچار سرطان پستان در یك سمت بوده‌اند، در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان در سمت مقابل نیز هستند.
۳) سابقه خانوادگی:
در صورت داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پستان در مادر، خواهر یا دختر، احتمال بروز سرطان پستان در فرد بیشتر خواهد بود. این خطر در صورتی كه فرد مبتلا به سرطان پستان قبل از ۴۰ سالگی مبتلا شده باشد، بیشتر خواهد بود. ابتلای سایر بستگان درجه دو در خانواده پدری یا مادری ممكن است با افزایش ریسك سرطان پستان همراه باشد.
۴) بعضی بیماری‌های خاص خوش خیم پستان مثل هیپرپلازی آتیپیكال و كارسینوم لوبولاردرجا )LCIS( می‌تواند با افزایش ریسك سرطان پستان همراه باشند.
۵) تغییرات ژنتیكی: ب
عضی موتاسیون‌های ژنتیكی مثل موتاسیون ۱BRCA و ۲BRCA می‌تواند به عنوان ریسك فاكتور سرطان پستان مطرح باشند.
۶) سن بالا به هنگام اولین بارداری، شروع عادت ماهیانه قبل از سن ۱۲ سالگی، یائسگی بعد از سن ۵۵ سالگی، نداشتن سابقه بارداری، استفاده از مكمل هورمونی استرژون و وپروژسترون بعد از یائسگی: همگی می‌تواند به عنوان عامل خطرزا برای سرطان پستان مطرح باشند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد كه داشتن سابقه سقط جنین عامل خطرزا برای سرطان پستان محسوب نمی‌شود.
۷) سابقه رادیوتراپی قفسه سینه قبل از سن ۳۰ سالگی:
(به ویژه در مبتلایان بیماری هوچكین كه رادیوتراپی شده‌اند) نیز به عنوان یك عامل خطرزا مطرح است.
۸) استفاده از DES در خانم‌های باردار:
در دهه ۴۰ تا ۷۰ میلادی، با افزایش ریسك سرطان پستان در دختران این مادران همراه بود.
۹) چاقی و اضافه وزن بعد از سنین یائسگی
۱۰) نداشتن فعالیت فیزیكی و بی‌تحركی
۱۱) نوشیدن الكل با افزایش خطر بروز سرطان پستان همراه است.
سایر عوامل خطرزای احتمالی هم در حال مطالعه هستند. در حال حاضر پژوهشگران نقش رژیم غذایی، فعالیت فیزیكی و عوامل ژنتیكی در سرطان پستان را تحت بررسی قرار داده‌اند.
بسیاری از این عوامل خطرزا همچون رژیم غذایی، فعالیت فیزیكی و چاقی قابل پیشگیری بوده در حالی كه سایر عوامل همچون عوامل ژنتیكی قابل اجتناب نیستند. اما باید به خاطر داشت كه بسیاری از از خانم‌هایی كه این عوامل خطرزا را دارا هستند دچار سرطان سینه نمی‌شوند و همچنین بسیاری از مبتلایان به سرطان پستان سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند.
در حقیقت به جز افزایش سن، در اكثر مبتلایان به سرطان پستان، ریسك فاكتور دیگری برای ابتلا به این بیماری دیده نمی‌شود.
در صورتی كه فكر می‌كنید در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستید، نگرانی خود را با پزشك ‌تان مطرح كنید. پزشك معالج شما می‌تواند راه‌های كاهش خطر و برنامه پیگیری دقیق و موثری را برای شما تدوین نماید.‌

دكتر غلامرضا احتجاب
متخصص رادیوتراپی- انكولوژی مركز

منبع : روزنامه سلامت