آیات قرآن

الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلاه و آتوالزکاه وامروا بالمعروف و نهوا عن المنکر والله عاقبه الامور(حج-۴۱)
آنها کسانی هستند که اگر در زمین به آنان قدرت بخشیدیم نماز برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و سرانجام کارها با خداست.
کسانند ایشان که گر در زمین
به آنها ببخشیم قدر چنین
بدارند برپای امر صلات
ببخشند بر بینوایان زکات
نمایند آن مردم خوش سرشت
خود امر به معروف و هم منع زشت
ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون (آل عمران- ۱۰۴)
باید از میان شما گروهی باشند که به سوی خیر و نیکی بخوانند و امر به معروف و نهی از منکر کنند و آنها همان رستگارانند.
ز بین شما مردم اهل دین
کسانی که هستند داناترین
سزد مردمان را همی بر صلاح
نمایند دعوت به خیر و فلاح
کنند امر به کار نیک و دگر
بدارند از کار بد برحذر
همانا که این مردمان مفلحند
که این‌گونه اندر جهان مصلحند
یومنون بالله و الیوم الآخر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و یسارعون فی الخیرات و اولئک من الصالحین (آل عمران- ۱۱۴)
به خدا و روز جزا ایمان دارند و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و به انجام کارهای خیر می‌شتابند. این گروه از شایستگانند.
به یکتا خداوند خود مومنند
به روز قیامت همه موقنند
نمایند امر به معروف و نیز
نمایند با کار منکر ستیز
به کار نکو می‌شتابند زود
که هستند از صالحان وجود
والمومنون و المومنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و یقیمون الصلاه و یوتون الزکاه و یطیعون الله و رسوله اولئک سیرحمهم الله ان الله عزیز حکیم (توبه-۷۱)
مردان و زنان با ایمان دوستان یکدیگرند، امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و نماز برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و خدا و رسولش را اطاعت می‌کنند، خداوند به زودی آنها را مورد رحمت خود قرار می‌دهد، مسلما خدا نیرومند و فرزانه است.
همه مومنان مرد و زن سر به سر
کنون دوست باشند با همدگر
نمایند وادار بر کار نیک
از اعمال بد باز دارند لیک
به رغبت بخوانند دائم صلات
ببخشند از ثروت خود زکات
اطاعت کند از خدا و رسول
نمایند احکام دین را قبول
به آنها رسد رحمت کردگار
که یزدان عزیز است و با اقتدار
کنتم خیر امه اخرجت للناس تامرون بالمعروف و تنهون عن المنکر و تومنون بالله ولو آمن اهل الکتاب لکان خیرا لهم منهم المومنون و اکثرهم الفاسقون.(آل عمران-۱۱۰)
شما بهترین امتی هستید که در میان مردم پدیدار شده‌اید، امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید و به خدا ایمان دارید و اگر اهل کتاب ایمان بیاورند برایشان بهتر است، برخی از آنان ایمان دارند ولی بیشترشان فاسقند.
شمائید نیکوترین امم
که کندید بنیان ظلم و ستم
بپاخاسته تا که از ظلم و شر
نمایند اصلاح نسل بشر
نمایید دعوت به خوبی و نور
بدارید از زشت کاری به دور
بیاورده ایمان به پروردگار
زده چنگ بر رشته کردگار
گر این هم نیز اهل کتاب
بکردند آئین حق انتخاب
برآنان از این کار نیکوتر
نبودی دگر هیچ چیز دگر
گروهی همه مومنان حقند
ولی اکثر آن کسان فاسقند
التائبون العابدون الحامدون السائحون الراکعون الساجدون الآمرون بالمعروف و الناهون عن المنکر و الحافظون لحدود الله و بشر المومنین (توبه-۱۱۲)زشتی و حافظان حدود خدایند، مومنان را بشارت ده.
کسانی که برگشته‌اند از گناه
پرستش نمایان یکتا الها
کسانی که حق را بدارند پاس
بگویند حق را ثنا و سپاس
همه روزه‌داران و هم خاشعان
که اندر نمازند از خاضعان
همان آمران به معروف و خوب
هم آنها که سازند منع از عیوب
همان حافظان حدود خدا
که آرند احکام دین را به جا
همه مومنان و تو، ای رسول
بر آنها بشارت بده بر قبول
● سخنان حضرت رسول‌اکرم(ص)
لایزال الناس بخیر ما امروا بالمعروف و نهوا عن المنکر و تعاونوا علی البر و التقوی فاذا لم یفعلوا ذلک نزعت منهم البرکات. (وسائل الشیعه- ج۱۱- ص ۳۹۸) خیر و برکت در میان مردم از بین نمی‌رود تا زمانی که امر به معروف و نهی از منکر کنند و یکدیگر را در کار نیک و پارسایی یاری دهند. اما هرگاه از این امور دست بردارند، برکات از آنها گرفته می‌شود.
لتامرن بالمعروف و لتنهن عن المنکر او لیعمنکم عذاب‌الله. (همان) باید مجدانه و مصرانه امر به معروف و نهی از منکر کنید وگرنه قطعا و مسلما عذاب خداوند همه شما را فرا خواهد گرفت.
من رای منکم منکرا فلینکر بیده ان استطاع فان لم یستطع فبلسانه فان لم یستطع فبقلبه. (همان، ج۱۶، ص ۱۳۴)
هرکه گناهی ببیند باید مانع انجام آن شود اگر نتواند، باید با زبان گنهکار را نهی کند و اگر باز هم نتوانست با دل خویش از آن بیزاری جوید.
من امر بمعروف او نهی عن منکر او دل علی خیر او اشار به فهو شریک.(همان- ص۱۲۴)
کسی که امر به معروف یا نهی از منکر کند یا به کار خیر رهنمون شود یا در صورتی که با او مشورت کنند به کار نیک توصیه کند، در پاداش آن شریک خواهد بود. کیف بکم اذا امرتم بالمنکر و نهیتم عن المعروف فقیل له یا رسول‌الله و یکون ذلک قال نعم و شر من ذلک کیف بکم اذا رایتم المعروف منکرا و المنکر معروفا.(همان- ص۱۲۲)
زمانی بر شما خواهد آمد که امر به منکر و نهی از معروف کنند. (از آن حضرت پرسیدند آیا واقعا چنین زمانی خواهد آمد؟ فرمود) آری و بدتر از این هم خواهد شد و آن زمانی است که نیکی را زشت و گناه را نیک بشمرید.
اذا لم یامروا بالمعروف و لم ینهوا عن المنکر و لم یتبعوا الاخیار من اهل بیتی سلط الله علیهم اشرار هم فیدعو عند ذلک خیار هم فلا یستجاب لهم.(تحف العقول- ج۵۱) هرگاه مردم امر به معروف و نهی از منکر نکنند و از برگزیدگان از اهل بیت من پیروی ننمایند، خداوند اشرار را بر ایشان مسلط گرداند. پس نیکان دعا کنند ولی مستجاب نشود.
ما جمیع اعمال البر کلها و الجهاد فی سبیل‌الله عند الامر بالمعروف و النهی عن المنکر الا کنفثه فی بحر لجی. (همان، ص ۱۳۴) همه کارهای نیک حتی جهاد در راه خدا در مقایسه با امر به معروف و نهی از منکر چون آب دهانی قطره‌ای نسبت به دریایی پهناور است.
من امر بالمعروف و نهی عن المنکر فهو خلیفه الله فی الارضه.(مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص ۱۷۹)
هرکس امر به معروف و نهی از منکر کند جانشین خداوند در زمین خواهد بود.
● سخنان امیرالمومنین علی(ع)
من کانت له ثلاث سلمت له الدنیا و الآخره یامر بالمعروف و یاتمر به و ینهی عن المنکر و ینتهی عنه و یحافظ علی حدودالله جل و علا.( مستدرک‌الوسائل، ج۱۲، ص ۲۰۷)
هرکه سه خصلت در او باشد در دنیا و آخرت از سلامت برخوردار خواهد بود، امر به معروف کند و خود نیز به آن عمل نماید، نهی از منکر نماید و خود نیز از آن اجتناب نماید و نگهبان فرائض خداوند بزرگ باشد.
لا تترکوا الامر بالمعروف و النهی عن المنکر فیولی علیکم اشرارکم.(شرح نهج‌البلاغه، ج ۱۷ص ۵)
امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید که تبهکاران بر شما چیره می‌گردند.
انکر المنکر بیدک و لسانک و باین من فعله بجهدک و جاهد فی الله حق جهاده و لاتاخذک فی‌الله لومه لائم.مردم را با دست و زبانت از کار زشت نهی کن و هر اندازه که می‌توانی از گنهکاران دوری کن و در راه خدا از سرزنش مردم نهراس.( نهج‌البلاغه، ص ۳۹۱)فمنهم المنکر للمنکر بیده و لسانه و قلبه فذلک المستکمل لخصال الخیر.( همان، ص ۵۴۲)
برخی از مردم با دست و زبان و دلشان نهی از منکر می‌کنند، چنین کسانی خصلتهای نیک را به کمال رسانده‌اند.
محمدبن الحسن قال: قال امیرالمومنین من ترک انکار المنکر بقلبه و لسانه (و یده) فهو میت بین‌ الاحیاء. (وسائل الشیعه، ج۱۶، ص ۱۳۲)هرکه نهی از منکر را با دل و دست و زبانش ترک کند، مرده‌ای در میان زندگان است. ظهر الفساد فلا منکر مغیر و لازاجر مزدجر افبهذا تریدون ان تجاوروا الله فی دار قدسه و تکونوا اعز اولیائه عنده هیهات.( نهج‌البلاغه، ج۱۸۷)
فساد رواج یافته اما کسی نیست از آن نهی کند و مانع آن شود، آیا این‌گونه می‌خواهید در بهشت در جوار خداوند و از عزیزترین دوستان او باشید. این مقام بسیار دور از دسترس شماست.
ان الله تعالی ذکره لم یرض من اولیائه ان یعصی فی الارض و هم سکوت مذعنون لایامرون بمعروف و لاینهون عن منکر.(شرح نهج‌البلاغه، ج۲، ص ۲۰۷) انما امرتم بالنهی بعد التناهی.(نهج‌البلاغه، ص ۱۵۲)
جز این نیست که شما مامورید اول خودتان از گناهان اجتناب کنید آنگاه دیگران را از آن بازدارید.
لعن الله الآمرین بالمعروف التارکین له و الناهین عن المنکر العاملین به.( همان) نفرین خدا بر آنان باد که امر به معروف می‌کنند در حالی که خودشان آن کار نیک را ترک کرده‌اند و نهی از منکری می‌کنند که خود مرتکب آن می‌شوند.من امر بالمعروف شد ظهور المومنین و من نهی عن المنکر ارغم انوف الکافرین.(همان، ص ۴۷۳)
هرکه امر به معروف کند سبب پشتگرمی و تقویت مومنین می‌گردد و هرکه نهی از منکر نماید کافران را به خاک مذلت می‌نشاند. انما هلک من کان قبلکم حیثما عملوا من المعاصی و لم ینههم الربانیون و الاحبار عن ذلک.(وسائل‌الشیعه، ج۱۶، ص ۱۱۹)
سبب هلاک و معذب شدن پیشینیان شما فقط این بود که مرتکب گناهان شدند و علمای ربانی و دانشمندان آن را از گناه نهی نکردند. قال امیرالمومنین (ع) امرنا رسول‌الله(ص) ان نلقی اهل المعاصی بوجوه مکفهره.(همان) پیامبر خدا(ص) به ما امر فرموده است که با چهره‌ای عبوس و خشمگین با گنهکاران روبه‌رو شویم.ان الامر بالمعروف و النهی عن المنکر لخلقان من خلق الله سبحانه و انهما لایقربان من اجل و لاینقصان من رزق.(همان)
امر به معروف نهی از منکر دو صفت از اوصاف خداوند سبحان است و این دو عمل نه اجل انسان را نزدیک می‌کند و نه روزی را کم می گرداند.
ان الله سبحانه لم یلعن القرن الماضی بین ایدیکم الا لترکهم الامر بالمعروف و النهی عن المنکر.(نهج‌البلاغه، ص ۲۹۸) خداوند سبحان پیشینیان را لعنت نکرد و از رحمت خود دور نفرمود مگر به سبب ترک امر به معروف و نهی از منکر.
و قال کن آمرا بالمعروف و عاملا به ولاتکن ممن یامر به و ینای عنه فیبوء باثمه و یتعرض لمقت ربه
مردم را به کار نیک دعوت کن و خود نیز به آن کار نیک عمل کن و جزء کسانی که امر به معروف می‌کنند ولی خود آن کار نیک را انجام نمی‌دهند مباش که گرفتار آن شده در معرض خشم پروردگار قرار خواهی گرفت.(مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص ۲۰۶) قوام الشریعه الامر بالمعروف و انهی عن المنکر.(غررالحکم، ص ۳۳۲)قوام و بقاء شریعت وابسته به امر به معروف و نهی از منکر است.
سیاتی علیکم من بعدی زمان لیس فیه شیء اخفی من الحق و لا فی البلاد شیء انکر من المعروف و لا اعرف من المنکر.(نهج‌البلاغه، ص۲۰۴) به زودی زمانی خواهد آمد که حقیقت پنهانتر از هر چیز دیگر خواهد شد... و در شهرها هیچ چیز ناشناخته‌تر از کار نیک و آشناتر از گناه نخواهد بود. یقبح علی الرجل ان ینکر علی الناس منکرات و ینهاهم عن رذائل و سیئات و اذا خلا بنفسه.(غررالحکم، ص ۳۳۳)
برای انسان بسی زشت است که گناهان مردم را زشت شمارد و آنان را از صفات زشت و گناهان نهی کند ولی خودش در نهان همان کارهای زشت را مرتکب شود. لعن الله السفهاء لرکوب المعاصی والحلماء لترک التناهی. ( نهج‌البلاغه، ص ۲۹۸)خداوند سفها را به سبب ارتکاب معاصی وحلماء را به علت ترک از منکر لعنت کرد و از رحمت خود دور نمود.
● سخنان حضرت امام حسین(ع)
انما خرجت لطلب الاصلاح فی امه جدی (ص) ارید ان آمر بالمعرف و انهی عن المنکر.(بحارالانوار، ج۴۴، ص ۳۲۹)من فقط برای اصلاح امت جدم قیام کرده‌ام و هدفم آن است که امر به معروف و نهی از منکر نمایم. الا ترون الی الحق لایعمل به و الی الباطل لایتناهی عنه لیرغب المومن فی لقاء ربه.(همان، ص ۳۸۱)آیا نمی‌بینید که به حق عمل نمی‌شود و باطل نهی نمی‌گردد در چنین شرایطی مومن باید مشتاق دیدار خداوند باشد.
المنافق ینهی و لاینهی ویامر بما لا یاتی.(وسائل الشیعه، ج۱۵، ص ۳۴۲)منافق نهی از منکر می‌کند ولی خودش از آن منکر دست برنمی‌دارد و امر به کاری می‌کند که خود آن را انجام نمی‌دهد. انی احب المعروف و انکر المنکر(بحارالانوار، ج۴۴، ص ۳۲۸)من معروف را دوست دارم و از منکر بیزارم.
● سخنان امام باقر(ع) پیرامون امر به معروف و نهی از منکر
یکون فی آخرالزمان قوم یتبع فیهم قوم مراءون
لایوجبون امرا بمعروف و لانهیا عن منکر الا اذا امنوا الضرر یطلبون لانفسهم الرخص و المعاذیر.(الکافی، ج۵، ص۵۵)
در آخرالزمان گروهی ظهور خواهند کرد که از ریاکارانی پیروی می‌کنند که هیچ امر به معروف و نهی از منکری را واجب نمی‌دانند مگر آنکه از زیان آن در امان باشند و برای فرار از این وظیفه عذر و بهانه می‌جویند. ان الامر بالمعروف و النهی عن المنکر سبیل الانبیاء و منهاج الصالحین فریضه عظیمه بها تقام الفرائض(تهذیب الاحکام، ج۶، ص ۱۸۰)
امر به معروف و نهی از منکر راه انبیا و روش صالحان و فریضه‌ای بزرگ است که دیگر فرایض به وسیله آن برپا می‌شود. اذا اردت ان تعلم ان فیک خیرا فانظر الی قلبک فان کان یحب اهل طاعه الله عزوجل و یبغض اهل معصیته ففیک خیر و اللهی حبک.(بحار‌الانوار، ج۶۶، ص ۲۴۷)
اگر می‌خواهی بدانی در وجود تو خیری هست یا نه به دل خود بنگر اگر در دل دوستدار بندگان مطیع خدا و متفر از گناهکاران باشی در تو خیر و خوبی هست و خداوند تو را دوست دارد.
رفضوا اسمی الفرائض و اشرفها ان الامر بالمعروف و النهی عن المنکر فریضه عظیمه بها تام الفرائض.(وسائل الشیعه، ج۱۶، ص ۱۱۹)
مهمترین و شریف‌ترین واجبات را رها کردند، امر به معروف و نهی از منکر واجب بسیار بزرگی است که همه واجبات به وسیله آن برپا می‌گردد.
اوحی الله الی شعیب النبی انی معذب من قومک مائه الف اربعین الفا من شرارهم و ستین الفا من خیارهم داهنوا اهل الم عاصی و لم یغضبوا لغضبی.(همان) خداوند متعال به شعیب پیامبر(ص) وحی فرمود:‌من صد هزار تن از قوم تو را عذاب می‌کنم چهل هزارشان از اشرار و شصت هزار از نیکانی هستند که با گنهکاران مدارا کردند و با وجود خشم من نسبت به گناه به گنهکاران خشم نکردند.
● سخنان امام صادق(ع)
کونوا دعاه للناس بغیر السنتکم لیروا منکم الورع و الاجتهاد و الصلاه و الخیر فان ذلک داعیه.(الکافی، جد۲، ص ۷۸)
مردم را به کارهای نیک دعوت کنید اما نه با زبانهایتان، مردم باید پرهیزکاری، سعی و تلاش، نماز وخیر و نیکی شما را ببینند که این خود بهترین دعوت به سوی نیکی است.
و قال الصادق (ع) ویل لقوم لایدینون الله بالامر بالمعروف و النهی عن المنکر(الکافی، ج۲، ص ۷۸)
وای بر مردمی که با عمل نکردن به امر به معروف و نهی از منکر به دین خداوند پایبند نیستد.
من کان له جار یعمل بالمعاصی فلم ینهه فهو شریکه.(مجموعه ورام، ج۱، ص ۲)
هرکه همسایه گنهکاری داشته باشد و او را از گناه نهی نکند، در گناه او شریک است. لاینبغی للمومن این یجلس مجلسا یعصی الله فیه و لایقدر علی تغییره.(بحارالانوار، ج۷۱، ص۱۹۹)
سزاوار نیست مومن در مجلس بنشیند که در آن نافرمانی خدا می‌شود و او توانایی منع آن گناه را ندارد.

منبع : روزنامه رسالت