عبور از زمستان

فصل زمستان با سوغاتی مخصوصش یعنی برف و سرما از راه رسیده است. این برف و سرما هر ساله انواع و اقسام ورزش‌ها و تفریحات زمستانی كه شور و هیجان‌ خاص خودشان را دارند به همراه می‌آورد. بعضی‌ها از پارو كردن برف پشت‌بام منزل‌شان لذت می‌برند، در حالی كه سایرین به اسكی و دیگر ورزش‌های زمستانی می‌پردازند.
نكته مهم در این میان، رعایت احتیاط و موارد ایمنی لازم است. آمارها نشان می‌دهند كه اورژانس‌های بیمارستان‌های آمریكا در فصل زمستان چیزی در حدود سیصدهزار مراجعه روزانه دارند كه خیلی از آنها به دلیل مسائل و مشكلات ناشی از تفریحات فصل زمستان هستند. آشنایی با خطرات موجود در فعالیت‌های زمستانی می‌تواند نقش مهمی در كاهش عوارض آنها و ارتقای سلامت داشته باشد.
● برف پارو كردن
بسیاری از مردم دوست دارند تا در هنگام بارش برف پرده را كنار زده و در حالی كه مشغول نوشیدن چای هستند به آن نگاه كنند و از سپیدی و پاكی آن لذت ببرند. در این حال تعدادی از این اشخاص به فكر پارو زدن برف پشت‌بام و انجام دادن یك ورزش درست و حسابی پس از مدت‌ها ركود هستند. اما متخصصان با توجه به افزایش فشارخون و ضربان قلب در حین انجام دادن فعالیت زیاد، به افراد مستعد هشدار می‌دهند. تحقیقات دكتر بری‌ فرانكلین كه سرپرست آزمایشگاه‌های توانبخشی قلبی و ورزش در میشیگان است، نشان می‌دهند چنانچه فردی به مدت ۱۰ دقیقه و به تعداد ۱۲ بار در دقیقه برف پارو كند، وزنی در حدود ۱۰۰۰ كیلوگرم را كه معادل وزن یك اتومبیل متوسط است جابه‌جا خواهد كرد. در صورتی كه شاید وزن پارو و برف روی آن در مجموع بیش از هشت كیلوگرم نباشد.
دكترفرانكلین زمانی به این موضوع علاقه‌مند شد كه دو تن از دوستانش پس از برف پارو كردن شدید جان خود را از دست دادند. این مسأله باعث شد تا وی تحقیقات زیادی در این زمینه انجام دهد و به نتایج جالبی دست پیدا كند.
وی و همكارانش طی بررسی‌هایشان متوجه شدند اگر مردان سالمی كه دارای یك زندگی راكد و پشت میزی هستند و در دهه سی‌ام زندگی‌شان به سر می‌برند، به مدت ۱۰ دقیقه برف پارو كنند، در معرض افزایش تعداد ضربان قلب (۱۷۳ ضربه در دقیقه) هستند. این تعداد ضربان در واقع برابر حداكثر ضربان قلبی است كه پس از یك فعالیت شدید روی تردمیل به دست می‌آید. در اقدامی جالب‌تر، دكتر فرانكلین و همكارانش به بررسی شیوع حملات قلبی در دیترویت پیش و پس از بارش سنگین برف پرداختند.
آنها متوجه شدند ۳۶ نفر از ۲۷۱ نفری كه مرگ ناگهانی قلبی در اثر بیماری عروق قلبی تجربه كرده بودند هنگام حمله قلبی در حال برف پارو كردن بوده‌اند. از این تعداد ۳۳ نفر مرد و تنها سه نفر زن بودند. به عقیده دكتر فرانكلین، تنفس هوای سرد موجب تنگ شدن عروق كوچك قلب می‌شود كه نتیجه آن به وجود آمدن یك توفان كامل است. وی به افرادی كه در سنین پس از ۳۰ قرار داشته و به ویژه دارای عوامل خطر بیماری‌های قلبی- عروقی هستند توصیه می‌كند كه از انجام فعالیت‌های شدید در برف‌ به صورت ناگهانی خودداری كنند.
دكتر فرانكلین به این افراد توصیه می‌كند برای برف پارو كردن از نوجوانان یا اشخاصی كه به انجام این امور عادت دارند استفاده كنند. از طرف دیگر، خیلی‌ها عادت دارند، تنها با استفاده از بازوهایشان برف پارو كنند ولی دكتر فرانكلین خاطر نشان می‌كند كه برف باید با استفاده از بازوها و پاها جابه‌جا شود و استفاده از بازوها به تنهایی به دلیل افزایش بیش از حد فشار خون می‌تواند خطر عوارض قلبی- عروقی را افزایش دهد. پوشیدن لباس‌های گرم همراه با كلاه و دستكش از دیگر مواردی است كه رعایت آن در هوای خیلی سرد و به هنگام برف‌روبی اهمیت دارد.
از دست رفتن گرمای بدن از طریق سری كه در هوای سرد آزاد است می‌تواند استرس بیشتری روی قلب وارد كند.
● اسكی
در فصل زمستان، خیلی‌ها بی‌صبرانه منتظر جمعه‌ها هستند تا در ساعت پنج صبح به همراه دوستانشان برای اسكی كردن به ارتفاعات بروند. اسكی ورزش بسیار لذت‌بخشی است كه خودداری از انجام دادن آن برای علاقه‌مندانش تقریبا غیرممكن است. مشكل اینجاست كه خیلی از طرفداران اسكی از همان مرتبه اول دوست دارند حتما به بالاترین نقاط كوهپایه‌ها بروند و در آنجا با شدت اسكی كنند.
بسیاری از این اشخاص اغلب فراموش می‌كنند كه یك سال راكد با فعالیت‌های پشت میزی را پشت‌سر گذاشته‌اند و شاید از شكل طبیعی دور شده باشند. به عقیده دكتر والترتامپسون كه استاد پزشكی ورزشی در دانشگاه ایالتی جورجیا است، اكثر اسكی‌بازان به ویژه آنها كه به صورت غیرحرفه‌ای اسكی می‌كنند بهتر است قبل از فصل اسكی، در طول سال فعالیت‌های ورزشی متعادل داشته و خود را تقویت كنند.
وی به افراد دارای مشكلات قلبی و عروقی توصیه می‌كند كه قبل از پرداختن به اسكی حتما به پزشك مراجعه كنند و معاینه شوند. از سوی دیگر، دكتر ویلیام رابرتز كه رئیس قبلی كالج آمریكایی پزشكی ورزشی و خود یك اسكی‌باز حرفه‌ای است، به افراد مبتلا به مشكلات قلبی هشدار می‌دهد. به باور وی، رفتن به ارتفاعات با توجه به كاهش میزان اكسیژن در ارتفاعات می‌تواند یك بار اضافی روی قلب وارد كند. همچنین استفاده از تله اسكی‌ها به دلیل كاهش زمان رسیدن به ارتفاعات موجب خستگی زودرس و افزایش فشار بیشتر می‌شود. به عقیده دكتر رابرتز، انجام دادن آرام و با حوصله فعالیت‌ها و صرف یك ناهار به مدت طولانی به ویژه در سنین بالا می‌تواند فشارهای وارده به بدن را كاهش دهد.
● ورزش كردن
متخصصان معتقدند كه ورزش كردن در فصل زمستان می‌تواند مایه شادابی و نشاط باشد. آنها راه رفتن در برف، ساختن آدم برفی و صعود به ارتفاعات كوتاه همراه با سایر اعضای خانواده را یك ورزش و تفریح خوب و بانشاط می‌دانند. به باور دكتر رابرتز، در فصل زمستان حتی خرید كردن هم می‌تواند یك نوع ورزش با نشاط باشد، به شرطی كه اصول آن رعایت شود. وی توصیه می‌كند ساك‌های خرید در نزدیكی بدن حمل شده و مچ‌دست برای كاهش استرس و فشار به مفصل كاملا صاف نگه داشته شود.
● خوردن
خوردن، جزء جدایی‌ناپذیر فعالیت‌ها و تفریحات زمستانی است .در مهمانی‌ها، گشت و گذارها و حتی تفریحاتی مانند اسكی، خوردنی‌های زیادی مصرف می‌شوند ولی متخصصان درباره كنترل رژیم غذایی هشدار می‌دهند. به عقیده دكتر الیزازید كه از متخصصان برجسته تغذیه در دنیا است، هر عدد چیپس معمولی چیزی در حدود ۱۵ كالری به بدن وارد می‌كند و و باید برنامه‌ریزی صحیحی درباره شیوه تغذیه و یك رژیم غذایی سالم به ویژه در مهمانی‌ها و مسافرت‌ها انجام پذیرد.
وی به افراد درگیر در فعالیت‌های زمستانی توصیه می‌كند كه به جای مصرف هله‌هوله‌های معمول، یك بشقاب سالاد همراه با چند عدد چیپس استفاده كرده و سعی كنند در خوردن زیاده‌روی نكنند. علاوه بر این، می‌توان به جای مصرف انواع شكلات كه در برخی دید و بازدیدها هدیه می‌دهند، آنها را به كسانی كه ضرری برایشان ندارد، هدیه داد و یا حتی دور انداخت تا از ورود كالری‌های اضافی به بدن جلوگیری شود.
● رانندگی
متخصصان با توجه به كوتاه بودن طول روز در فصل زمستان و ضرورت رانندگی برای انجام دادن بسیاری از فعالیت‌های زمستانی نكات خاصی را گوشزد كرده‌اند. نتایج یك بررسی جامع كه در سال قبل انجام شد نشان داده كه حدود ۶۰ درصد از بالغان در هنگام رانندگی حالت خواب‌آلودگی داشتند و بیش از ۳۰ درصد در پشت فرمان به خواب رفته بودند. در كشور آمریكا رانندگی در حالت خسته و خواب‌آلوده به رقمی در حدود ۰۰۰.۱۰۰ تصادف در هر سال منجر می‌شود.
این موضوع به ویژه درباره فعالیت‌هایی مثل اسكی كه رانندگی در صبح خیلی زود و برگشت از آن با حالت خیلی خسته را همراه دارند، اهمیت بیشتری دارد. به همین دلیل بهتر است اگر در حین رانندگی به مشكلاتی مانند خمیازه كشیدن‌‌های مداوم، اشكال در تمركز، به چشمك‌زدن‌های پشت‌سر هم، ندیدن خروجی‌ها یا تابلوهای راهنمایی و رانندگی دچار شده و یا مدام از خط خود منحرف می‌شوید، خیلی راحت به كنار جاده رفته و كمی استراحت كنید.
داشتن خواب كافی پیش از سفر، همراه بردن یك همسفر خوب و سرحال و دوری كردن از مصرف داروهای خواب‌آور از جمله مواردی هستند كه می‌توانند از بروز حوادث در حین رانندگی جلوگیری كنند. از طرف دیگر، مصرف چای یا قهوه در فواصل رانندگی موجب افزایش هوشیاری برای چند ساعت می‌شود. اگر قرار است ۹ ساعت رانندگی كنید، بهتر است هر دو ساعت چند دقیقه استراحت كنید و از اتومبیل خود بیرون بیایید. این كار علاوه بر اینكه سطح هوشیاری شما را بالا می‌برد، خطر بروز لخته‌های خونی در عروق پا در اثر بی‌حركتی طولانی مدت حین رانندگی را هم كاهش می‌دهد.
● واقع بین باشید
دكتر گلدبرگ به خانواده‌ها توصیه می‌كند كه در طول فصل زمستان انتظارات واقع‌بینانه‌ای از خودشان داشته باشند. بررسی‌های اخیر انجمن روانشناسان آمریكا نشان داده‌اند استرس در حین فعالیت‌های زمستانی به خصوص آنها كه در حین تعطیلات انجام می‌شوند، در خانم‌ها بیشتر و شایع‌ترند. این استرس‌ها بیشتر در اثر مواردی چون كمبود وقت و پول و اجبار به خرید هدیه برای نزدیكان و فرزندان روی می‌دهند. متاسفانه بسیاری از خانم‌ها استرس‌شان را با استفاده از روش‌های ناسالم كنترل می‌كنند.
۴۱ درصد از خانم‌های شركت كننده در تحقیق انجمن روانشناسان آمریكا هنگام مواجهه با استرس سعی می‌كردند كه مقدار زیادی غذا بخورند و برخی دیگر به سایر روش‌های ناصحیح روی آوردند. به همین دلیل رئیس انجمن روانشناسان آمریكا یعنی دكتر راس‌نیوس به خانم‌ها توصیه می‌كند تا از خودشان انتظارات واقع‌بینانه داشته باشند و راه‌های سالم‌تری برای كنترل كردن استرس‌ خود پیدا كنند.

دكتر بابك هوشمند

منبع : روزنامه سلامت