بازی دوگانه آژانس‌

اخیرا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با کشور هند قرارداد همکاری هسته‌ای امضا کرده است. این موضوع باعث شده انتقادهایی علیه آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای مطرح شود که چرا آژانس توافق کرده به کشوری که عضو ان.پی.تی نیست ، کمک‌های فنی ارائه کند.
با بررسی موضوع، روشن می‌شود که قرارداد هند با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در واقع اجرایی کردن بخشی از قرارداد هند با ایالات متحده آمریکاست.
در قرارداد همکاری‌های هسته‌ای هند با ایالات متحده آمریکا پیش‌بینی شده است که هند بازرسی‌های آژانس را بپذیرد تا آمریکا نیز قرارداد هسته‌ای با هند را به اجرا درآورد.
این اقدام آژانس اعتراضاتی را در پی داشته، چرا که معترضان معتقدند این قرارداد با روح ان.پی.تی مغایرت دارد و آژانس هند را جزو کشورهای کلوپ هسته‌ای پذیرفته است.
در واقع می‌توان گفت این اقدام آژانس که پیش‌شرط همکاری هسته‌ای هند و آمریکاست، به صورت غیرمستقیم به هسته‌ای شدن هند مشروعیت می‌بخشد.
در داخل کشور ما نیز این اقدام آژانس با واکنش‌ها و اعتراضاتی همراه بوده است که چگونه کشوری که عضو آژانس نیست، می‌تواند از امکانات آژانس استفاده کند، اما کشور ما که عضو آژانس است ، نتوانسته است با این سازمان بین‌المللی به توافق‌های لازم در جهت دریافت کمک‌های فنی برای دستیابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای برسد.
هرچند آژانس تاکنون با کشور ما نیز همکاری‌هایی داشته و کمک‌هایی از قبیل بالا بردن استانداردها، حفاظت و ایمن‌سازی مراکز تحقیقاتی و هسته‌ای و ... ارائه کرده، اما باید اذعان کرد که کشور ما نتوانسته به صورت بالقوه از امکانات آژانس در جهت دسترسی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای استفاده کند.
مهم‌ترین دلیل همکاری نکردن آژانس، مانع‌تراشی قدرت‌های بزرگ و تاثیرگذار بر تصمیم‌گیری‌های آژانس بین‌المللی اتمی است.
علت اصلی تعلل آژانس که فشار این قدرت‌ها را در جهت همکاری نکردن با ایران به همراه دارد، سیاسی شدن پرونده هسته‌ای ایران است. اکنون به این بهانه که امکان انحراف ایران در برنامه‌های آینده هسته‌ای وجود دارد، مانع همکاری‌های دوجانبه و سازنده ایران با آژانس شده‌اند.
هرچند در بهانه‌جویی و مانع‌تراشی این کشورها جای هیچ‌گونه شک و تردیدی نیست، اما از سوی دیگر استفاده نکردن از ظرفیت‌های دیپلماتیک و نخبگان کشور نیز باعث شده تا در این موضوع مهم نتوانیم از توانایی‌هایمان در جهت مهار توطئه‌ها و اعتمادسازی جهانی بهره بگیریم.
کشور ما دارای ظرفیت‌های فکری بالایی است، بخصوص محافل علمی و دانشگاهی و کارشناسان وزارت امور خارجه که اکنون پس از ۳ دهه از پختگی و تجربه لازم بین‌المللی برخوردار شده‌اند، اما متاسفانه از این ظرفیت‌ها به استفاده درستی به عمل نمی‌آید.
علاوه بر آن، مجلس شورای اسلامی نیز که از کلیدی‌ترین ارکان تصمیم‌گیری کشور است و باید نقش محوری و مشورتی را در تصمیم‌گیری‌های مهم داشته باشد، و باید بتوانیم از امکانات آژانس در جهت دستیابی سریع‌تر به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای بهره ببریم.
با امید به آن که در این بحث ملی، مصالح و منافع ملی کشور و مهم‌ترین اصل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که رهنمود امام(ره)‌ است، یعنی اصل حفظ نظام، با تصمیمات صحیح و اصولی تامین شود.

محمد مهدی شهریاری
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس‌

منبع : روزنامه جام‌جم