رسانه های مشروطیت

ظهور گسترده رسانه متعهد یعنی روزنامه، در ایران با ظهور مشروطه خواهی گره خورده است. در این دوران روزنامه خواندن فی نفسه «كرداری مشروطه خواهانه» شده بود، كاری كه از آن راه، تعلق انسان به صفوف نظم نو سیاسی تبیین می یافت.«روزنامه خواندن» امری فردی و الزاماً در خلوت خانه نبود. روزنامه ها دست به دست می گشت و در مجامع بلندبلند خوانده می شد و از این راه سازنده گفت وگوی مسائل روز مملكت و آفریننده احساس ملی بود. به قول مساوات: «در واقع تلگراف در ایران حكم تلفون را پیدا كرده است. دیگر با این ترتیب هیچ وقت رشته اتصال ملت با وكلا گسیخته نمی شود. همچنین یكی از محسنات مردم ایران این است كه از كارهای مملكتی و پلتیك زود زده و دلسرد نمی شوند و به توسط روزنامه ها كه در تهران قریب هفتاد نمره طبع می شود و خیلی ارزان به فروش می رسد، با كمال دقت مراقب و مواظب كار مجلس هستند. بعضی ها به چشم خود دیده اند، تعریف می كنند كه در تهران خیلی دیده می شود كه پینه دوز یا خیاط، هم كار می كنند و هم روزنامه می خوانند و كسانی كه جراید را می خوانند بعد از اتمام به فقرا می دهند كه آنها نیز از مطالعه آن مستفیض شوند.» بسیاری از مقالات سیاسی روزنامه ها با عنوان «ملت بخواند» آغاز می شد؛ بدین ترتیب آن كه این مقاله را می خواند از ملت می شد. توان مجلس نوزاد از انجمن ها، روزنامه ها، مجامع مردم در خیابان ها و تمرین های پارلمانی وكلای مجلس نشات می گرفت. به نقل از مساوات: «در حقیقت امروز تمام قوای معنویه ملت ایران به كار افتاده است... مجلس به واسطه آن كه در تحت فشار عقیده عموم است، با شوق زیاد متدرجاً به نوشتن قانون می پردازد، چنانچه فعلاً مشغول نوشتن قانون عدلیه است... رفتار معقولانه وزرا هیچ حكم معلمی پارلمان را نداشته، برعكس به راهنمایی و تعلیمات مجلس پی به وظایف خود می برند. علاوه بر روزنامه ها و بحث های انجمن ها و مجامع، نشر لایحه ها و اعلان ها راه مكالمه بین «ملت» و «وكلای ملت» شده بود. مثلاً، زمانی كه مجلس مشغول مذاكرات و نوشتن قانون اساسی بود، نشر اعلان ها و لایحه های خارج از مجلس، خطاب به وكلای مجلس، توقعات مردم را از قانون بیان می كرد. یكی از این اعلان ها با این خطاب ها شروع شده: «ای وكلای محترم مجلس دارالشورای ملی و ای دوای دردمندان و ای چاره بیچارگان و ای نوای بینوایان و ای مونس مستمندان !» و از وكلا چنین مواخذه كرده: چه شده است كه تاكنون قوانین مشروطیت را در مملكت جاری نفرموده اید... تعلل تا به چند؟ مسامحه تا به كی؟ برای آن كه اگر قانون درمیان آمده بود، شهر این طور مغشوش نبود، راه ها این قدر ناامن نبود. از بی قانونی است كه هر كه رشوه بیشتر می دهد، پیشتر است. ما قانون می خواهیم، ما قانون می خواهیم.
این مجموعه به هم تنیده جراید، انجمن ها و مجامع، لوایح و اعلان ها از سویی صدای ملت و پایه قدرت مجلس در برابر كابینه وزرا و شاه بود از سوی دیگر وكلای مجلس را پاسخگوی ملت نگاه می داشت.»

منبع : روزنامه شرق