۷ اصل برای طراحی یک سایت وب موفق

از آن جهت كه یك سایت اینترنتی امروزه جزء لاینفك یك سیستم بازرگانی موثر را تشكیل میدهد. و همچنین از آنجاییكه هزارها سایت در وب با موضوعات مختلف و متنوع وجود دارد. طراحی یك سایت وب ظرافتها و نكات خاصی را طلب می نماید كه عدم توجه به این نكات موجب عدم كارائی لازم و در نهایت دلسردی مدیران از این فناوری خواهد شد.چه بسیارند مدیرانی كه با انتظار وسیع و امیدهای روشن اقدام به بوجود آوردن سایت نموده و پس از صرف هزینه های مربوطه بدون نتیجه سایت خود را رها كرده و همواره از این تجربه تلخ ابراز ناراحتی می نمایند.
دلایل این ناكامی را از نگاه كلی می توان در عواملی بسیاری دانست كه ذیلاً به توضیح ۷ اصل كلی پرداخته می‌شود. این نكات با بررسی چندین سایت تجاری موفق و یادداشت برداری از نكات مثبت آنها بدست آمده كه از از این لحاظ دارای اهمیت زیادی است.
البته به دلیل وجود مدیریت دولتی و انحصارات مربوط به آن درگذشته و همچنین برخی از رانتها تعدادی از مدیران بازرگانی عادت به رقابت تجاری و جلب مشتری و نكات مربوط به آن ندارند و بعضی بایدها و نباید هارا برای مشتریشان مطرح نموده و خود را محق در داشتن انتظاراتی كه زائیده نظام انحصاری است می دانند ولی اصولاً در نظام تجارت بین المللی بصورت طبیعی بجز در موارد خاص هیچگونه انحصاری وجود ندارد و انحصار طلبی بزودی با شكست مواجه خواهد شد. مدیران باید این نكته را نصب‌العین خود قرارداده و با ابزارهایی مانند تبلیغات مناسب ، استفاده از فناوری ، بالابردن كیفیت كالاها دقت در بسته بندی و دركل رعایت اصول تجاری اقدام به جلب مشتری و رسیدن به نتیجه نمایند و ایجاد یك وب سایت موفق هم یكی از این ابزارهاست.
۱- بهره گیری مفید از فضای موجود در صفحات
طراحی صفحات باید به گونه ای باشد كه حداكثر بهره دهی را برای بازدید كننده داشته‌باشد. بطور خلاصه بازدید كننده در دید اول بلافاصله مطلب مورد نظر یا حداقل راه دسترسی به آن را پیدا كند. این نكته بخصوص در طراحی صفحات اول از اهمیت بیشتری برخورداراست.
اصل اول در طراحی سایت ارزش قائل بودن برای وقت بازدید كننده است. به این معنا كه نباید وقت وی را با مطالب غیر مربوط و كسل كنند پرنمود كه نتیجه ای جز دلسردی و عدم نیل به موفقیت در بر نخواهدداشت.
برای رسیدن به چنین هدفی باید بدقت بازدید كنندگان را شناخت و هدف یابی نمود و ایشان را بر اساس اهدافشان به گروههایی تقسیم كرد. همچنین باید به این نكته توجه شود كه بازدید كننده علاوه بر اهداف اصلی چه اهداف فرعی را نیز ممكن است دنبال كند. پس از اینكار باید اطلاعات مورد نیاز هر گروه را طبقه بندی نموده و سپس اقدام به تقسیم صفحه به قسمتهایی نموده و اطلاعات مربوط به هر گروه را در قسمت خاص خود قرارداد. در این رابطه باید سعی شود كه اطلاعات مربوط به اهداف فرعی هر گروه در نزدیكی اهداف اصلی ایشان باشد. بدیهی است كه اهداف فرعی یك گروه ممكن است برای گروه دیگر اهداف اصلی بحساب آمده و برعكس.
باید از درج تصاویر بی ربط به موضوع و توضیحات اضافی مخصوصاً در صفحات اصلی جداً خودداری شود. بدلیل اصل فوق و همچنین ارزش فضای وب باید با تقسیم بندی مناسب بگونه ای عمل‌شود كه از وجود فضاهای خالی و بدون اطلاعات در صفحات اصلی احتراز گردد.
۲- تعامل و برقراری ارتباط دوطرفه با بازدید كننده
اصل دوم در طراحی یك سایت وب تعامل با بازدید كننده و برقراری ارتباط دوطرفه است. یعنی همانطور كه بازدیدكننده با مراجعه به سایت اطلاعاتی در مورد اهداف خود كسب می‌كند سایت نیز باید بگونه ای باشد كه اطلاعاتی از بازدید كننده خود كسب نماید.
موارد ذیل به ترتیب درجه اهمیت ذكر شده :
- اطلاعات شخصی و مخصوصاً طریق تماس با وی چگونه است ؟
- چرا به این سایت مراجعه نموده و اهداف اصلی و فرعی وی چیست؟
- طریقه آشنایی وی با سایت چگونه بوده است؟
- به كدامیك از اهداف خود رسیده و در جستجوی كدامیك ناكام بوده است؟
- نظر وی در مورد سایت چیست و چه پیشنهاداتی در مورد بهبود آن دارد؟
طبیعی است كه دریافت اطلاعات از اطلاع رسانی بسیار مشكل تر است زیرا افراد بسختی حاضرند اطلاعات بدهند درحالیكه شاید بسیار راحت تر حاضر شوند اطلاعات كسب نمایند. در ضمن هدف اصلی بازدید كننده كسب اطلاعات است نه دادن آن.
لذا باید به طرقی وی را تشویق ویا حتی مجبور به اینكار نمود. در بسیاری از سایتها قسمت ثبت نام و اعلام نظریات و پیشنهادات وجود دارد ولی در نیل به این هدف ناكامند و با وجود تعداد زیاد بازدید كنندگان حتی یكنفر هم حاضر به ثبت نام و اعلام نظریات خود نیست.
اینكار باید با ظرافت و درایت خاصی صورت گیرد كه بازدید كننده خواسته یا ناخواسته اقدام به اینكار نماید.
- برخی از سایتها برای جلب نظر مشتری اقدام به ارائه تسهیلاتی در قبال ثبت نام می‌نمایند از جمله این تسهیلات می‌توان به تخفیف ، ارائه خدمات خاص تجاری، دادن امتیازات ویژه‌درخرید یا فروش و غیره اشاره نمود.
- برخی دیگر خدمات رایگانی را پس ازثبت نام به بازدید كننده ارائه می نمایند مانند سرویس مجانی پست الكترونیك (این خدمت بسیار رایج است و حسن آن در این نكته است كه بصورت طبیعی آدرس شخص در اختیار سایت قرار میگیرد.)، تلفن اینترنتی در مدت محدود، دادن فضا روی سایت و صفحه اختصاصی جهت معرفی وغیره.
- برخی دیگر درقبال ثبت نام به بازدید كننده جایزه هایی مانند استفاده رایگان از خدمات اینترنت ، هدیه هایی كه باپست ارسال می شود، نرم افزارهای رایگان استفاده از تورهای رایگان یا نصف قیمت وغیره اعطا می كنند.
- برخی دیگر ارائه یكسری از خدمات مانند پشتیبانی از كالاها را منوط به ثبت نام نموده و مشتری خود را به این طریق مجبور به ثبت نام و دادن اطلاعات می‌نمایند. این درصورتی است كه مشتری قبلاً كالای ذكر شده را خریده باشد. (یعنی مشتری باشد نه بازدید كننده)
بهرحال شكی نیست كه در دنیای تجاری كنونی برای دریافت هرگونه اطلاعات ویا خدمتی باید بهایی در ازای آن پراداخت. پس از بازدید كننده هم نباید انتظار داشت كه بصورت مجانی به سایت اطلاعات‌دهد مگر آنكه مجبور باشد (كه در اغلب موارد اینطور نیست).
علاوه بر نكات فوق دریافت اطلاعات از بازدید كننده باید تدریجی و بدور از هر گونه پیچیدگی‌باشد. بعبارت دیگر هرچه اطلاعات دریافتی در یك نوبت بیشتر باشد باید بهای بیشتری پرداخت شود ولی ممكن است در ازای اطلاعات كمتر و در نوبتهای متعدد بازدید كننده با رغبت بیشتری اقدام به اینكار نماید. بهر حال باید از نمایش صفحات پیچیده به این منظور جداً احتراز گردد و در هر مرحله تعداد اقلام اطلاعاتی كم وبصورتی واضح از وی درخواست گردد.
برخی از سایتها اینكار را بسیار به آرامی و هر بار با یك قلم اطلاعاتی و با طرح نظرخواهی انجام داده و معمولاً موفقیت با اینگونه سایتهاست. بهرحال اولین قلم اطلاعاتی كه از بازدید كننده خواسته می شود آدرس وی خواهد بود.۳- ثبت رفتار بازدید كننده و هدفیابی پویا
یكی از مهمترین اصول طراحی یك سایت همراهی وكنترل نامحسوس بازدید كننده است. به این معنی كه سایت باید پس از شناسایی بازدیدكننده برای وی پرونده ای تشكیل داده و صفحاتی كه از آن بازدید می‌نماید یا مطالبی كه وارد می كند را ثبت نموده و سپس وی را بر اساس صفحات و نكاتی كه بازدید نموده یا وارد كرده هدفیابی نماید. (بصورت اتوماتیك گروه وی را مشخص كند.) به این ترتیب می‌توان با توجه به گروه مشخص شده، وی ‌را در رسیدن به اهدافش یاری نموده و یا به سمتی سوق داد كه هدف مورد نظر را برآورده سازد. بعنوان مثال بسیارند سایتهایی كه بر طبق آنچه در اصل دوم ذكر شد بازدید كننده خود را شناسایی نموده و پس از شناسایی، با توجه به مواردی كه جستجو می‌نماید او را هدفیابی می‌كنند. سپس در دفعات بعدی بازدید ضمن پر رنگ كردن مطالب مربوط به هدف مشخص شده تبلیغاتی در موضوعات هدفیابی شده نمایش می‌دهند. به این ترتیب ضمن كمك به وی درجهت رسیدن به اهدافش بصورت اتوماتیك تبلیغات مورد نظر خودرا نیز منتقل می نمایند. این مطلب همچنین موجب بوجودآمدن شرایط مناسب برای اصل اول نیز خواهد شد.
۴- قابلیت انعطاف با شرایط بازدید كننده یا پارامتریك بودن سایت :
اصل چهارم وجود قابلیت انعطاف به نحوی است كه بازدید كننده شناسایی و هدفیابی شده، بتواند براساس نیازهای خود سایت را برای بازدید بعدی آماده كند. به نحوی كه بعداً فقط مواردی كه انتخاب نموده با ویژگیهای مشخص شده برای وی به نمایش‌درآید . این قابلیت ضمن تضمین اصل اول موجب بوجود آمدن احساس تعلق در بازدیدكننده شده و وی را به بازدید مستمر تشویق می نماید. معمولاً در سایتها به این قابلیت My Site گفته می شود.
۵- اطلاع رسانی به بازدید كننده و عدم رهاكردن وی و تبدیل بازدیدكننده به مشتری :
شاید این اصل یكی از مهمترین اصولی است كه هدف هر موسسه تجاری از بوجود آوردن سایت را در خود دارد. این طبیعی است كه هر بازدید كننده بالقوه یك مشتری است و لذا باید هرچه سریعتر قوه به فعل تبدیل شود لذا در این راه باید ضمن هدفیابی كه در اصول قبلی به آن اشاره شد وی را درجهت رسیدن به درجه مشتری ترغیب و راهنمایی نمود. دراین راه باید از اطلاعاتی كه در تعامل با وی بدست آمده كمك گرفته و بصورتی ظریف و روانشناسانه به نحوی كه اعتماد وی جلب شود عمل نمود. تا این هدف حاصل‌آید.
شاید یكی از موثر ترین و كم هزینه ترین ابزارها در این جهت استفاده از پست الكترونیك می باشد. برنامه ریزی سایت باید بگونه ای باشد كه پس از مراجعه بازدید كننده و دریافت آدرس و اطلاعات در بخشهای تعامل و هدف یابی و گروه بندی لیستها، آدرس بر اساس گروه بوجود آمده و هنگامی كه مطلب جدیدی (مثلاً محصولات جدید شركت، حراج محصولات، مزایده و مناقصه و…) مربوط به هرگروه، وجود داشت آن را بصورت یك خبر برای وی ارسال نماید. ارسال تبریكها به مناسبتهای مختلف مانند تولد وی وقایع تاریخی و مذهبی می تواند ضمن جلب توجه بازدید كننده اعتماد وی به سایت را بیشتر نماید.
یكی از مهمترین موجبات عدم كارائی سایتها، رها كردن بازدید كننده پس از مراجعه به سایت می باشد كه از عوامل شكست سایت در اهداف خود بشمار می‌رود.
۶- دعوت مشتری جهت بازدید از سایت و ایجاد تمایل به ادامه بازدید بصورت دوره ای:
شاید بهتر بود كه بعنوان اولین اصل به توضیح این مطلب می پرداختیم ولی بدلیل آشنایی شما، این مورد تحت عنوان اصل ششم مطرح گردید.
آیا ازخود سوال میكنید كه در میان هزاران سایت چرا باید بازدید كننده‌ای به سراغ سایت شما بیاید؟ اصلاً چگونه وی آدرس سایت شما را پیدا كند؟
برخی از مدیران بازرگانی در این اندیشه هستند كه صرف ایجاد سایت موجب مشاهده و بازدید سایرین خواهد شد. ولی این مطلب اصلاً صحیح نیست احتمال آنكه كسی بصورت اتفاقی بدون آگاهی قبلی سایت شما را بازدید كند اگر صفر نباشد نزدیك به صفر است.
لذا باید به طریقی سایت خود را به بازدید كنندگان معرفی نمایید. یكی از موثر ترین طریقه‌ها، تبلیغات است. معمولاً ایجاد كنندگان سایتها برای این منظور از ارائه تبلیغات در سایتهای پربازدید استفاده می‌نمایند. دربرخی دیگر از موارد سعی در پیدا كردن آدرسهای افراد نموده و برای ایشان تبلیغات را بصورت پست الكترونیك ارسال می‌نمایند. بهر حال تبلیغات بهر صورتی كه باشد باید با هدف تبدیل افراد به بازدید كننده سایت ارسال شود. در اینجا نباید فراموش كرد كه بازدید كننده هیچگونه اجباری در بازدید از سایت شما ندارد و اغلب اینكار برای وی موجب صرف هزینه است و لذا باید برای دعوت وی به بازدید از سایت بهر حال هزینه كنید. دراینجا مجدداً نظر شما را به نكاتی كه درباره تشویق بازدید كننده به ثبت نام و ورود اطلاعات گفته شد جلب می‌نمایم.
اكنون كه به طریقی (اقلب پرهزینه) نظر بازدید كننده را به مشاهده سایت خود جلب نمودید نباید براحتی اورا ازدست داد. باید امكاناتی فراهم كرد كه وی تشویق شود بصورت دوره ای به سایت توجه نموده و از آن مجدداً بازدید نماید. اغلب سایتها برای نیل به این منظور بخش خبری و نكته های شنیدنی و موارد خواندنی در سایت خود قرارداده و این مطالب را بصورت مرتب تغییر می دهند تا بازدید كننده هربار با مطالب جدیدی مواجه گردد و از مراجعه به سایت دلسرد نشود. حتی زیباترین و جذاب ترین اطلاعیه ها نیز درصورتی كه تغییر نكند پس از مدتی خسته كننده و در نهایت كسل كنننده خواهد شد.
۷- استفاده از جدید ترین فناوری و ایجاد جذابیتهای هنری :
بسیاری ازایجاد كنندگان سایتهای كامپیوتری به این اصل قبل از همه اصول می پردازند درحالی كه ضمن لازم بودن و اهمیت بسیار، این اصل در كنار اصول قبلی حائز اهمیت بوده و توجه صرف به آن كافی نیست.
دركل باید با تكیه بر فناوری جدید و استفاده از جلوه های تصویری، صوتی، انیمیشن و خواص رنگها، سایت بگونه ای جذاب باشد كه در برخورد اول بازدید كننده را جلب نموده و بصورت دوره ای تغییر نماید تا از تازگی و جذابیتش به مرور زمان كسر نگردد. اصولاً برای نیل به این هدف ایجاد كننده سایت یا شخصی كه به طراحی بخش رابط استفاده كننده (User Interface) اشتغال دارد باید ضمن آشنایی با فناوری جدید هنرمند و با ذوق هم باشد تا جلوه های ویژه جلب توجه نموده و جذاب باشد. اغلب طراحان موفق سایتهای كامپیوتری برای این بخش از مشاورین هنری استفاده می نمایند.